ەسىك قورعانىنان شىققان التىن ادامنىڭ كۇمىس زەرەنشەدەگى جازۋلارىنىڭ شيفرىن اشقان فيزيكا-ماتەماتيكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى،  دوسەنت، جاراتىلىستانۋشى عالىم ماعريپا جىلقىبايەۆانىڭ كوزى ءتىرى بولسا بيىل ءساۋىر ايىندا 80 جاسقا تولار ەدى. عالىمنىڭ مۇراسىن مەملەكەت يگىلىگىنە جاراتۋ ءارى ۇرپاق جادىندا قالدىرۋ ماقساتىندا جۋىردا قازاقستان رەسپۋبليكاسى مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگىنىڭ قولداۋىمەن استاناداعى ۇلتتىق مۋزەيدە "التىن ادامنىڭ اماناتىن ارقالاعان عالىم" دەپ اتالاتىن ونلاين-وفلاين دوڭگەلەك ۇستەل ۇيىمداستىرىلدى.

جيىندى اشقان ارحەولوگيالىق ماتەريالداردى باستاپقى وڭدەۋ زەرتحاناسىنىڭ جەتەكشىسى دانيار بولاتبەك ۇلى توكيوداعى جاپونيا-ەۆرازيا ۇيىمىنىڭ ءتوراعاسى حوريە نوريو مىرزانىڭ قۇتتىقتاۋ جەدەلحاتىن وقىدى.
"دوكتور ماعريپا جىلقىبايەۆاعا ارنالعان حالىقارالىق جيىن مەن كورمەنىڭ اشىلۋىمەن قۇتتىقتايمىن.
دوكتور جىلقىبايەۆانىڭ فيزيك عالىم رەتىندە اتقارعان ەڭبەكتەرى، التىن ادام مەن ەجەلگى 26 تاڭبانىڭ شيفرىن اشقانى جايىندا جاپونياداعى عىلىمي-شىعارماشىلىق ورتادا بەلگىلى ەكەنىن ايتا كەتۋ كەرەك.
مەن دە بىلتىر جازدا، عالىمنىڭ تۋعان جەرى جامبىل اۋىلىندا ورنالاسقان مەكتەپتەگى «التىن ادام» عىلىمي كابينەتىندە بولعانىمدا سونداي ءبىر ەرەكشە اتموسفەرانى سەزىنگەن ەدىم. سول ساپارىمدا قازاق مادەنيەتى تامىرلانعان تابيعي ورتانىڭ ءدامىن تاتىپ، ۇلى جىراۋ جامبىل جابايەۆتىڭ مۋزەي ءۇيىن كورۋدىڭ ءساتى ءتۇستى.
مەن بىرنەشە جىل بۇرىن ءوزىم جۇمىس ىستەيتىن جاپونيا-ەۆرازيا ۇيىمىنىڭ ايلىق باسىلىمى «جاپونيا جانە ەۆرازيا» دەگەن گازەتكە ەجەلگى 26 تاڭبانىڭ شيفرىن اشقان دوكتور ماعريپا جىلقىبايەۆانىڭ ماقالاسىن جاپون تىلىندە جاريالادىم. بۇل ماقالا وقىرماندار اراسىندا رەزونانس تۋدىرىپ، التىن ادام مەن قازاقتىڭ ەجەلگى مادەنيەتىنە جۇرتشىلىقتىڭ قىزىعۋشىلىعىن وياتتى.
سوڭعى كەزدە، جاپونيادا تۇركى حالىقتارىنىڭ مادەنيەتى مەن جاپوننىڭ ەجەلگى مادەنيەتى اراسىنداعى بايلانىس جانە قازاقستاندى تانىپ-بىلۋگە دەگەن قىزىعۋشىلىق ۇلعايىپ كەلەدى. وسى حالىقارالىق جيىن مەن كورمە، جاپونداردىڭ قازاقتى تانۋ تەندەنسياسىنا دا ۇلەس قوسادى دەپ ۇمىتتەنەمىن.
القالى جيىن ءساتتى ءوتسىن دەگەن تىلەگىمدى وسى حات ارقىلى جولدايمىن.

حوريە نوريو
جاپونيا-ەۆرازيا ۇيىمىنىڭ تۇراقتى ديرەكتورى
11 ءساۋىر 2025 جىل" دەلىنگەن جاپون عالىمىنىڭ حاتىندا.
ودان كەيىن ءسوز سويلەگەن ق ر مادەنيەت قايراتكەرى قايراتكەرى
تولىمبەك ءابدىرايىم ۇلى "ءۇش قيان" باسپاسى (ديرەكتورى ماحمۋت قوسمامبەتوۆ) شىعارعان عالىمنىڭ "التىن ادامنىڭ مۇراسى"، "التىن ادامنىڭ اماناتى"، "قۇپيا كۇشتەر قۇدىرەتى" دەپ اتالاتىن كىتاپتارىن مۋزەي كىتاپحاناسىنا تارتۋ ەتتى.
ۇلتتىق مۋزەيدىڭ عىلىمي حاتشىسى، تاريح عىلىمدارىنىڭ كانديداتى سايالبەك ماحامبەت ۇلى جۇرگىزگەن باسقوسۋدا ماعريپا جىلقىبايەۆا مۇراسىن زەرتتەپ جۇرگەن عالىمدار مەن پەداگوگ-ۇستازدار بايانداما جاساپ، قازاق عىلىمىنىڭ بولاشاعى ءۇشىن فيزيك عالىم زەرتتەۋلەرىنىڭ  ماڭىزدىلىعى تۋرالى ءسوز سويلەدى.

جەتىسۋ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ وقىتۋشىسى دينارا بولات قىزى "م.جىلقىبايەۆا ەڭبەكتەرىندەگى ۇلتتىق كود" دەگەن تاقىرىپتاعى بايانداماسىندا "جامبىلدىڭ جۇمباق الەمى" اتتى ەڭبەكتىڭ جىراۋ پوەزياسىن پوەتيكالىق ءارى فيلوسوفيالىق تۇرعىدا تۇسىنۋدە ءمانى زور ەكەنىن ايتتى.
فيزيك عالىم مۇراسىن زەرتتەۋشى اسىلزات الييەۆا "ءوندىرىستى دامىتۋ تاريحتان باستاۋ الادى" دەگەن تاقىرىپتا پرەزەنتاسيا جاساپ، ماعريپا جىلقىبايەۆانىڭ عىلىمي جوبالارىن وندىرىسكە ەنگىزۋ قاجەتتىلىگىنە توقتالدى.
الماتى وبلىسى جامبىل اۋىلىنداعى مەكتەپتىڭ تاريح ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى ءمولدىر ۋماركۋلوۆا شاكىرتتەرىنىڭ وبلىستىق، رەسپۋبليكالىق بايقاۋلاردا ماعريپا جىلقىبايەۆا مۇراسى بويىنشا جوبالار قورعاپ، ەكى جىل قاتارىنان 1 ورىن يەلەنگەنىن ايتا كەلە، عالىمنىڭ التىن ادام تۋرالى زەرتتەۋلەرى تاريحتى جاڭاشا تانۋعا قاجەت ەكەنىن جەتكىزدى.
ەسىك قورعانىنان تابىلعان التىن ادامنىڭ كۇمىس زەرەنشەسىندەگى 26 تاڭبانى كۆانتتىق فيزيكا ادىستەرىمەن زەرتتەگەن تۇڭعىش عالىمنىڭ ەڭبەكتەرىن ۇرپاق جادىندا قالدىرۋ ماقساتىندا رەسپۋبليكانىڭ ءار ايماعىندا شارالار وتۋدە.
باسقوسۋدا ءسوز العان كاسپيي قوعامدىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ كىتاپحانا مەڭگەرۋشىسى نۇرگۇل وشاقبايەۆا فيزيك عالىم ەڭبەكتەرىن ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىندە وقىتۋ مەن جاس ۇرپاقتىڭ تاريحي ساناسىنىڭ ويانۋى ءۇشىن ماڭىزدى ەكەنىن ەسكە سالدى.
ماعريپا جىلقىبايەۆا ەسىكتەگى التىن ادامنىڭ جازۋىندا كورسەتىلگەن سىلتەمەلەر بويىنشا كوپتەگەن جارتاس جازۋلارىنا ارنايى بارىپ، شيفرىن قاعازعا تۇسىرگەن بولاتىن.
«التىن ادامنىڭ كۇمىس زەرەنشەدەگى جازۋىن وقىپ، مۇز
داۋىرىندەگى العاشقى دۇنيەدەن حابار العانىم ءبىر بولەك،
بيوسفەراداعى تىرشىلىكتى ادامي ومىرگە قاراي لايىقتاپ بەرگەن
124 ميڭ اتيمتي پايگامباردىڭ اربىرەۋى جايىندا مالىمەت
الىپ، سول زامانداعى تىلدىك جۇيەمەن تانىسقانىم تەڭدەسى جوق
باقىت...» دەپ جازعان عالىم "قۇپيا كۇشتەر قۇدىرەتى" كىتابىندا.
ماعريپا جىلقىبايەۆانىڭ ەڭبەكتەرىن زەرتتەپ جۇرگەن قىزىلوردالىق پەداگوگ فاريزا ەلەۋسىزوۆا "التىن ادامنىڭ اماناتىن ارقالاعان عالىم" دەگەن تاقىرىپتاعى بايانداماسىندا
التىن ادام جازۋىن راسشيفروۆكالاۋ ارقىلى شىعارعان 31 سالاعا قاتىستى جوبالار قالدىرعان ماعريپا جىلقىبايەۆا مۇراسى ۇلتتىق سانانى وياتۋدا، ەلىمىزدىڭ ىرگەسى بەكەم مەملەكەت بولۋىنا قاجەت عىلىمي نەگىز ەكەنىن اتاپ كورسەتتى. ول سونداي-اق ماعريپا جىلقىبايەۆا ەڭبەكتەرىنىڭ تاريحي-لينگۆيستيكالىق، ەتنوگرافيالىق جانە مادەنيەتتانۋ تۇرعىسىنان تەرەڭ ءمانىن اۋقىمدى بايانداماسىندا جان-جاقتى تالداپ، التىن ادام مۇراسىنىڭ مەملەكەت دامۋى ءۇشىن ماڭىزدىلىعىن اتاپ ايتتى.
شارا بارىسىندا عالىم مۇراعاتىنداعى فوتوسۋرەتتەر مەن جەكە زاتتاردان كورمە ۇيىمداستىرىلدى.