اسحات ايماعامبەتوۆ پرەمەر-مينيستر ولجاس بەكتەنوۆتىڭ اتىنا جولداعان دەپۋتاتتىق ساۋالىندا ەلىمىزدە ماگيستر نە دوكتور دارەجەسىن العىسى كەلەتىن جاستار ءۇشىن وقۋعا تۇسەردە اعىلشىن ءتىلىنىڭ ەمتيحانىن وزگەرتۋدى ۇسىندى.

ستۋدەنت قازاق نە ورىس تىلىندە وقىسا دا، تالاپ بارىنە ورتاق. مىسالى، قازاق فيلولوگياسى، ەتنوگرافيا، مۋزىكا سياقتى ماماندىقتارعا تۇسەتىن جاستار دا الدىمەن اعىلشىن تىلىنەن ەمتيحان تاپسىرۋى كەرەك. ارينە، عىلىممەن اينالىسۋ ءۇشىن اعىلشىن ءتىلىن ءبىلۋ ماڭىزدى. سەبەبى كۇن سايىن جاريالانىپ جاتقان عىلىمي جاڭالىقتاردىڭ كوپشىلىگى – اعىلشىن تىلىندە. ولاردى وقۋ، ءتۇسىنۋ، پايدالانۋ – ءار زەرتتەۋشىگە قاجەت. سوندىقتان بۇل تالاپ كەزىندە زامانعا ساي، ورىندى شەشىم بولدى. اشىعىن ايتقاندا، بۇل تالاپتى كەزىندە مينيستر بولعاندا قولداعان دا، بەكىتكەن دە ءوزىم بولاتىنمىن. الايدا ءقازىر جاعداي وزگەردى، - دەيدى ول.

ونىڭ ايتۋىنشا، سودان بەرى، ءتىپتى، سوڭعى بەس جىلدىڭ وزىندە-اق حالىق جاساندى ينتەللەكت داۋىرىنە قادام باستىق. تەحنولوگيالىق ريەۆوليۋسيا ورىن الدى.

ءقازىر ChatGPT، Gemini سياقتى قۇرالداردىڭ كومەگىمەن كەز كەلگەن اعىلشىن ءماتىنىن ساناۋلى سەكۋندتا، ساپالى تۇردە قازاق نەمەسە ورىس تىلىنە اۋدارۋعا بولادى. ءيا، اعىلشىن ءتىلى عىلىم ءۇشىن ءالى دە قاجەت. قاجەت بولادى دا. ءبىراق قازىرگى تەحنولوگيالاردىڭ ارقاسىندا بۇل تالاپ ماگيستراتۋراعا تۇسۋگە كەدەرگى بولماۋى ءتيىس. ويتكەنى ەندى وسى تەحنولوگيالارمەن، جاستار عىلىمي جۇمىسىن باستاي الادى.  ونىڭ ۇستىنە، شىنى كەرەك، ايتىلعان تالاپ ستۋدەنتتەردىڭ تىلدىك دەڭگەيىن ايتارلىقتاي كوتەرە العان جوق. ەڭ قيىنى – قازاق ادەبيەتى مەن ونەرىن زەرتتەگىسى كەلەتىن جاستار اعىلشىن ەمتيحانىنان وتە الماعانى ءۇشىن ماگيستراتۋرا مەن دوكتورانتۋراعا تۇسە الماي ءجۇر. نە ىستەۋ كەرەك؟ ارينە اعىلشىن ءتىلىن قولداي وتىرىپ، بۇل تالاپتاردى وزگەرتۋىمىز كەرەك، - دەگەن ول ناقتى ءتورت ۇسىنىس ايتتى.

بىرىنشىدەن، اعىلشىن ءتىلىن ەرتە – مەكتەپتەن باستاپ ساپالى تۇردە وقىتۋدى ءارى قاراي كۇشەيتۋ قاجەت. كەزىندە پرەزيدەنتتىڭ تاپسىرماسىنا سايكەس 3-4 سىنىپتار مەن 10-11-سىنىپتاردا اعىلشىن ءتىلى ساعاتىن اپتاسىنا 3 ساباقتان  5 ساباققا دەيىن كوبەيگەن ەدى. ءبىراق بۇل باستاما تولىق ىسكە اسپادى. 

ەكىنشىدەن، وقىتۋ ءتىلى قازاق نەمەسە ورىس تىلىندە جۇرگىزىلەتىن باعىتتاردا اعىلشىن تىلىنەن ەمتيحاندى ءتۇسۋ كەزىندە ەمەس، وقۋ اياقتالعان سوڭ تاپسىرۋدى قاراستىرعان ءجون. ال سول كەزەڭگە دەيىن اعىلشىن ءتىلىن باكالارۆريات، ماگيستراتۋرا مەن دوكتورانتۋرانىڭ وقۋ باعدارلاماسىنا كىرگىزىپ، تەرەڭدەتىپ وقىتقان دۇرىس. سوندا ناقتى ناتيجە بولادى.

ۇشىنشىدەن، اعىلشىن تىلىندە وقىتاتىن نەمەسە قوسديپلومدى باعدارلامالار، مەن فيليالدار ءۇشىن بۇل تالاپتى كەرىسىنشە كۇشەيتكەن ءجون. ياعني ءار باعىتقا قاراي سارالاۋ قاجەت.

تورتىنشىدەن، Scopus پەن Web of Science بازالارىندا ماقالا جاريالاۋ تالابىن دا ماماندىقتىڭ ەرەكشەلىگىنە قاراي قاراستىرعان ءجون.

باستىسى – ديسسەرتاسيانىڭ ساپاسى مەن عىلىمي ورتاعا قوسقان ناقتى ۇلەسى ماڭىزدى. ونى كونفەرەنسيالاردا تالقىلاۋ مەن عىلىمي جۇمىستىڭ ناقتى پايداسى كەرەك. جالپى، بۇل تالاپتاردى ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ اكادەميالىق ەركىندىگى اياسىندا رەتتەگەن دۇرىس دەپ ەسەپتەيمىز.   قورىتىندىلاي كەلە، ۇسىنىلىپ وتىرعان قادامدار – ءبىلىم بەرۋدى قولجەتىمدى، ادىلەتتى جانە زامانعا ساي ەتۋگە باعىتتالعان، - دەدى ول.