التىناي اسىلمۇراتوۆا

/uploads/thumbnail/20170708150652413_small.jpg
سۋرەتتەگى قازاقتىڭ قاراكوز قىزى – ءقازىر اتاعى الىسقا كەتكەن ايتۋلى بالەرينا، رەسەيدىڭ حالىق ءارتىسى، ءدۇيىم دۇنيەگە داڭقتى ا.ۆاگانوۆا اتىنداعى ايگىلى ورىس بالەت اكادەمياسىنىڭ ديرەكتورى ءھام كوركەمدىك جەتەكشىسى، پروفەسسور التىناي اسىلمۇراتوۆا.

...ونىڭ بالا بولىپ بىلدىرلاپ ءتىلى شىققالى بىلگەنى – بالەت، ەستىگەن ەرتەگىسى دە بالەت بولدى. اناسىنىڭ اق شاركەيىمەن ويناپ جۇرەتىن تۇلىمى جەلبىرەگەن قىز ءبىر كۇنى ءوزىنىڭ جەر ءجۇزىنىڭ جيزەلىنە اينالاتىنىن سەزدى دەيمىسىز؟! ءيا، التىنايدى بۇگىندە الەم جيزەل دەپ تانيدى. اتاقتى ادولف اداننىڭ «جيزەلىن» التىنايدان اسىپ ەشكىم بيلەي المادى. مۇنى ءبىز العاش ايتىپ وتىرعان جوقپىز. بۇل تۋرالى الەم ءباسپاسوزى باياعىدا جارىسا جازىپ، باس شۇلعىسا مويىنداپ تاستاعان. ول – اۆرورا («ۇيقىداعى ارۋ»)، ودەتتا، وديلليا («اققۋ كولى»)، زارەما («باقشاساراي فونتانى»)، مەدورا («كورسار»)…. كەتە بەرەدى. قۇي سەنىڭىز، قۇي سەنبەڭىز – ول تەاتر رەپەرتۋارىندا بارلىق شىعارمالاردىڭ باس كەيىپكەرى. ول – اتاقتى ولگا مويسەيەۆانىڭ شاكىرتى. كوكەيىمىزدە «التىناي قازاقتىڭ ماڭدايىنا بىتكەن جۇلدىزى بولار ەدى-اۋ» دەگەن وكىنىش قالىپ، كومەيىمىزگە وكسىك تىعىلادى. ەگەر، ارينە، الماتىنىڭ بي ۋچيليششەسىندەگى باز بىرەۋلەردىڭ «التىنايدىڭ بالەتتەگى بولاشاعى بۇلىڭعىر. قابىلەتسىزدەۋ. بالانى قيناماڭدار» دەپ بىلگىشسىنبەگەنىندە. ناعاشى اتاسى دەرەۋ التىنايدىڭ قاسىنا اپاسىن ىلەستىرىپ، لەنينگرادقا جونەلتەدى. بالەت مەكتەبىنە ءتۇسىرۋ ءۇشىن. الماتىدان اسىعىس اتتاندىرعان التىنايدى ۆاگانوۆا اتىنداعى بالەت مەكتەبى قۋانا قارسى الدى. بىتىرگەن سوڭ ايگىلى ماارين تەاترىنا جۇمىسقا تۇردى. بىردەن باستى ءارى جەتەكشى رولدەردى يەلەنە باستاعان ونەرپاز قازاق قىزى 22 جاسىندا (!) رەسەيدىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ءارتىسى اتاعىن الدى. كۇن ساناپ جۇلدىزى جارقىراي ءتۇستى. ەسىمى ەلگە تارالعان سوڭ تابىنۋشىلارى كوبەيە ءتۇستى. ءتىپتى سوناۋ لوندوننىڭ كورولدىك بالەتىنە التىنايدىڭ باراتىنىن ەستىپ، امەريكادان ءبىر توپ بالەتوماندار ارنايى بريتان ارالدارىنا ۇشىپ كەلگەن دەسەدى. كورۋ ءۇشىن. بالەتتەگى جۇبى فارۋح رۋزيماتوۆ ەكەۋى بۇكىل الەمنىڭ ساحناسىندا ونەر كورسەتىپ قانا قويعان جوق، ەلدىڭ اۋزىندا ءجۇردى. اقش ءباسپاسوزى بۇلار تۋرالى «ازياتتىق ارۋ التىناي مەن پارسىلىق حانزادا فارۋحتىڭ ءبيى – شەديەۆر!» دەپ جازدى. ءبىراق ءبارى ءبىز دىتتەگەندەي بولا بەرمەيتىنى سەكىلدى، التىنايدى تەاتردا سىيدىرعىسى كەلمەگەن سىڭاي تانىتقاندار تابىلدى. ءبيشى دە مۇنى سەزگەندەي ەدى. سول كەزدە فرانسۋزدىڭ الەمگە ايگىلى حورەوگرافى روللان پەتيدىڭ ءوزى التىنايدى اتتاي قالاپ مارسەلگە شاقىرادى. بۇل 1995 جىل ەدى. باردى. بۇدان بىلاي پەتيدىڭ جاڭا تۋىندىلارى تەك التىنايعا ارنالىپ جازىلاتىن بولدى. التىنايدىڭ اتاعى تىپتەن اسپانداپ كەتتى. اراعا جىلدار سالىپ رەسەيگە ورالعان التىنايعا بىردەن ا.ۆاگانوۆا اتىنداعى ورىس بالەت اكادەمياسىن باسقارۋدى ۇسىنادى. قابىل الدى. ايىرىلىپ قالماۋدىڭ امالىن ىزدەگەن رەسەي ماارين تەاترىنا جەتەكشىلىك ەتۋدى دە قوسا ۇسىندى. ءبىراق بالەرينا سىپايى تۇردە باس تارتتى. قالعان عۇمىرىن تەاتر ترۋپپاسىن ەمەس، بالەتتىڭ بولاشاق جۇلدىزدارىن باۋلۋعا ارناعىسى كەلەتىنىن ايتتى. سودان بەرى جىلدار ءوتتى. بۇگىندە رەسەيدىڭ بالعىن بالەت جۇلدىزدارىنىڭ ءبارى التىنايدىڭ الدىنان ءوتىپ، باعاسى مەن باتاسىن العاندار ەكەن. تاعى دا سول رەسەيىڭىز قازاق قىزىنىڭ قىرىق جاسىنا تاماشا تارتۋ جاسادى. رەسەيدىڭ حالىق ءارتىسى اتاعىن بەردى. بالەرينانىڭ بۇعان دەيىنگى باسقا اتاقتارىنان دا ات ۇركەتىن. بارىنەن بۇرىن بىزگە اسەر ەتكەنى مىناۋ ەدى. پيتەرلىك بەلگىلى سىنشى ل.ابىزوۆا التىنايدىڭ كىسىلىك كەلبەتى، ادامي بولمىسى تۋرالى «ول – نۇر، ول – عاجاپ. ونىڭ الەمى – مەيىرىمدىلىك مەكەنى» دەپ جازادى. بۇدان ارتىق باعا بار ما دەسەڭىزشى؟!

«تەكتىنىڭ ۇرپاعى تەك كەتپەس». التىناي – ابدۋلاحيم اسىلمۇراتوۆتاي اسىلدىڭ ۇرپاعى. ابدۋلاحيم قازاق بالەتىنىڭ ءبىر كەزدەگى بەتكە ۇستار ءبيشىسى ەدى. قازاق كسر-ىنىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ءارتىسى بولدى. باس ءارى جەتەكشى رولدەردى عانا بيلەيتىن ول قايتالانباس تالانت يەسى-تىن. جىبەكتەي مىنەزىمەن جۇرتقا جاققاندىقتان ونى ورتاسى «ابدۋلكا» اتاپ كەتتى. جاستىقتىڭ جالىن وتى لاۋلاعان جىلدارى سانكت-پەتەربوردان كەلگەن بالەرينا گالينا سيدوروۆامەن باس قوستى. كەيىن تاعدىر تالكەگىمەن وتباسى مۇشەلەرىنىڭ جولى ەكىگە ايىرىلدى. ابدۋلاحيم اعامىزدىڭ جۇمباق ءولىمى جايىندا بۇگىندە ەشكىمنىڭ جاق اشقىسى جوق. (http://anatili.kz/؟p=3754 وسى سىلتەمەدەن التىناي تۋرالى، ابدۋلاحيم اعامىزدىڭ تاعدىرى تۋرالى وقي الاسىزدار. (د.ءى.)

بىلدەي ءبىر تەاتردىڭ تىزگىنىن ۇستاپ وتىرسا دا، رەسەيدەي ۇلى دەرجاۆانىڭ حالىق ءارتىسى بولسا دا، التىناي تىم كىشىپەيىل. بىزدەگى باز ءبىر  جۇلدىزدارداي بالسىنگىش ەمەس. ونى التىنايمەن تەلەفون ارقىلى از-كەم تىلدەسكەندە بايقادىق. بايلانىسقا شىققىسى كەلەتىندەر التىناي قىزمەت ەتەتىن تەاترعا تىكەلەي تەلەفون شالۋىنا بولادى.

باسقا ءبىز نە دەيمىز؟ بىزدىكى تەك: «قاپ، التىناي ءبىزدىڭ ەلدە جۇرگەندە بالەتىمىزدىڭ باعى جانار ما ەدى...» دەپ بارماق تىستەۋ عانا...  

د. ىزتىلەۋ

پىكىر قالدىرۋ

قاتىستى ماقالالار