تۇركىستان وبلىسىندا 90 جاستاعى قاريا جاپونيا ۇكىمەتىن سوتقا بەردى. تولە بي اۋدانى، لەڭگىر قالاسىنىڭ تۇرعىنى مامەد الييەۆ اتالعان ەلدىڭ بيلىگىنەن 7 ميلليون اقش دوللارىن وتەپ الماقشى. ويتكەنى ونىڭ اۋلاسىندا كەزىندە جەرلەنگەن 24 جاپوندىق جاۋىنگەردىڭ سۇيەگى جاتىر ەكەن. اقساقال ءتيىستى قاراجاتىن ءوندىرىپ الۋ ءۇشىن ءتىپتى كورەيا مەملەكەتىنەن دە كومەك سۇراپتى. بۇل تۋرالى Qamshy.kz اقپارات اگەنتتىگى ەۋرازيا ءبىرىنشى ارناسىنىڭ دەرەگىن نەگىزگە الىپ حابارلايدى.

«بۇل جەردە 24 جاپون اسكەرىنىڭ قايتىس بولعان ساربازدارى بار. مىنا ءۇيدىڭ قاسىندا».

ءدال ءۇيىنىڭ اۋلاسىندا جاپون ساربازدارىنىڭ قاڭقاسى جاتقانىن مامەد اقساقال 60 جىل بۇرىن ءبىلىپتى. 1959 جىلى لەڭگىر قالالىق اتقارۋ كوميتەتى ءتوراعاسىنىڭ شەشىمىمەن وعان سول كەزدەگى وستروۆسكيي، قازىرگى ايتەكە بي كوشەسىنەن وعان جەر تەلىمى بەرىلگەن. جاڭا ءۇيدىڭ قۇرىلىسىن باستاپ جىبەرگەن تۇرعىن كوپ ۇزاماي ادامنىڭ سۇيەگىن تاۋىپ العان. ءيا، كادىمگى اعاش تابىتقا سالىنعان سۇيەكتەر. كەيىنەن ونىڭ 1946-1948 جىلدارى لەڭگىردە تۇتقىندا بولعان جاپون ساربازدارىنا تيەسىلى ەكەنى بەلگىلى بولىپتى. مىنە، سودان بەرى اقساقال الگى جەرلەنگەن ادامداردىڭ سۇيەگىنەن ارىلا الماي ءجۇر. 

— ول جاققا دا تارتادى، بۇل جاققا دا تارتادى. سول كەزدە گوريسپولكوم ماعان ايتتى، مىنا ءۇيدى ماعان بەر، مەن سەندەرگە 50 مىڭ دوللارعا كەز كەلگەن ءۇيدى ساتىپ الىپ بەرەمىن دەدى. ۋجە گوريسپولكومنىڭ ءتوراعاسى ماعان كليەنت بولدى، - دەيدى مامەد الييەۆ. 

وتانداستارىنىڭ وسىندا جاتقانىنان جاپونيا ۇكىمەتى دە حاباردار ەكەن. 1987 جىلدان باستاپ شەتەلدىك دەلەگاسيا اقساقالدىڭ ۇيىنە جىل سايىن كەلىپ، كەتىپ ءجۇرىپتى. ءار ساپارلارىندا اقساقالدىڭ ءۇيىن مۇراجايعا اينالدىرىپ، جاۋىنگەرلەردىڭ سۇيەكتەرىن الىپ كەتۋ جونىندە اۋىزشا ايتقان. ءسويتىپ، اينالانى كۇتىپ ۇستاعانى ءۇشىن قارياعا 200 مىڭ اقش دوللارىن تولەۋگە كەلىسكەن كورىنەدى. ءبىراق، كەلىسىم سول كۇيى ورىندالماپتى. 
ءتىپتى، جەرلەنگەن ازاماتتاردىڭ بارلىعىنىڭ ءتىزىمى قاريانىڭ قولىندا بار. وتانداستارىنىڭ وسى جەردە جەرلەنگەنى تۋرالى جاپونيا ۇكىمەتى دە راستاعان. كەزىندە دەلەگاسيا دا كەلىپ كەتىپتى. ءسويتىپ، وسى جەرگە مەموريالدىق كەشەن ورنالاستىرۋ تۋرالى ۋاعدالاسقان. ءبىراق، ارادا بىرنەشە جىل وتكەندە شەتەلدىكتەر ات ءىزىن سالماي، سول كۇيى حابارسىز كەتكەن. ەندى ءۇيدىڭ قوجايىنى وسى جەردى بارىنشا كۇتىپ ساقتاعانى ءۇشىن وتەماقى بەرسىن دەپ تالاپ ەتىپ وتىر.

— بالا-شاعامدى جوعالتتىم، ءبارىن جوعالتتىم، دەنساۋلىعىمدى دا جوعالتتىم. مەنىڭ اقىمدى تولەسىن، بولدى، - دەيدى مامەد الييەۆ. 

جاپوندار سوڭعى رەت قاريانىڭ ۇيىنە 2012 جىلى كەلىپتى. وزدەرىمەن بىرگە جەرلەنگەن جاۋىنگەرلەردىڭ دنك-سىن انىقتايتىن مامانداردى دا ەرتىپ كەلگەنگە ۇقسايدى. ساراپتاما جۇرگىزىلىپ، كەيبىر سۇيەكتەردى زەرتتەپتى. ءبىراق، اكەتپەگەن. ءقابىردىڭ ءبىرى بۇگىندە اقساقالدىڭ جەر تولەسىندە تۇر. 

تۇتقىندار سول ۋاقىتتا لەڭگىردەگى ءبىرقاتار عيماراتتاردىڭ قۇرىلىسىن جۇرگىزگەن. باسپانا تۇرعىزعان، مادەنيەت ءۇيىن سالعان. جىلۋ ەلەكتر ستانساسىنىڭ كىرپىشىن قالاپتى. بۇگىندە سول نىسانداردىڭ بارلىعى حالىققا قىزمەت ەتىپ جاتىر. 

«ولار سول ۋاقىتتا وتانداستارىنىڭ جەرلەنگەن جەرىن كورۋگە ارنايى كەلدى. وزدەرىمەن بىرگە ماماندارى دا ءجۇردى. ءبىراق، قاريامەن قانداي كەلىسىمگە كەلگەنىن، نەگە ۋاعدالاسقاندارىن مەن بىلمەدىم. اقساقال ۇيىنە شاقىرىپ، قوناق ەتكەن ەدى، - لەڭگىر قالالىق اتقارۋ كوميتەتى ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى ۆەرا پاكروۆا.

جۋىردا مامەد اقساقال جاپونيا ۇكىمەتىن سوتقا بەردى. "مورالدىق ماتەريالدىق شىعىندارىمدى وتەپ بەرسىن" دەپ 7 ميلليون اقش دوللارىن تالاپ ەتىپ وتىر. تالاپ ارىزدى توكيوداعى ورتالىق سوتى قابىلداپتى. ەندى ونىڭ قانداي شەشىم شىعاراتىنىن ۋاقىت كورسەتەدى.

ۇسىنعان: اسەل بولات قىزى