ءبىزدىڭ ءومىرىمىز ءار-تۇرلى تۇستەرى بار جارقىن الەم. دۇنيەجۇزىلىك تاريحتا ءبىر ەمەس ادامنىڭ جاسىن توككىزگەن، جانىن العان سوعىستار دا بولعان. ادام سوعىس قۇرباندارى مەن تاريحىمىزدىڭ كۇيىنىشتى وقيعالارىن ۇمىتپاس ءۇشىن ەسكەرتكىشتەر مەن مەموريالدار ورناتادى.

1. Löwendenkmal، شۆەيساريا

الەمگە ايگىلى ليۋسەرن ەسكەرتكىشى - Löwendenkmal. بۇل ءولىپ بارا جاتقان ارىستان بەينەسى 1792 جىلى تيۋيلري شايقاسىندا قازا تاپقان شۆەيسارلىقتار قۇرمەتىنە ويىلعان.

2. قولشاتىر ۇستاعان قىز، بەلارۋس
1999 جىلدىڭ 30-مامىر كۇنى مينسكتە سوڭعى قوڭىراۋ مەرەكەسىن تويلاتىپ ءجۇردى. ءبىر مەزەتتە نوسەر جاۋىن جاۋىپ، بارلىعى جەراستى وتپە جولىنا تىعىلا باستادى. ادام كوپتىگىنەن جينالعان قاۋىم كەپتەلىپ قالعان. سونىڭ سالدارىنان 53 ادام قازا تاپتى.

3. تear of grief، اقش

2006 جىلى 11-قىركۇيەك كۇنى نيۋ-يوركتەگى گۋدزون جاعالاۋىندا اشىلدى. بۇل سكۋلپتور سەرەتەليدىڭ 11-قىركۇيەكتەگى لاڭكەستەردىڭ قۇرباندارىنا ارنالعان سىيى. 176-توننالىق ەسكەرتكىشتىڭ ورتاسى قاق جارىلىپ، 11-مەترلىك كوز جاسى اعىپ تۇر.


4. Pomník obětem komunismu، چەحيا

2002 جىلى اشىلعان بۇل مەموريال چەحياداعى كوممۋنيزم قۇرباندارىنا ارنالعان. مەموريال باسپالداقپەن ءجۇرىپ باراتقان ءولىم جازاسىنا كەسىلگەن جەتى ادامدى كورەمىز. مىس پلاستينكالاردا ءولىم جازاسىنا كەسىلگەن ادامدار (248)، تۇرمەگە قامالعاندار (205 486)، تەمىر توردا قازا تاپقاندار (4 500)، شەكارادا كوز جۇمعاندار (327) جانە چەحيادا كوممۋنيزم ورناعان 1948-1989 جىلدارى اراسىندا باسقا ەلدەرگە زاڭسىز قونىس اۋدارعاندار (170 938) سانى جازۋلى تۇر.

5. Cipők a Duna-parton، ۆەنگريا

مەموريال وسى جاعالاۋدا ءولىم جازاسىنا كەسىلگەن ەۆرەيلەردى ەسكە الۋ ءۇشىن 2005 جىلى اشىلدى. ناسيستەر ادامداردى اياق كيىمىن شەشىپ، بىر-بىرىمەن بايلاپ قوياتىن. ودان كەيىن ءبىر ادامعا اتاتىن. ول ەۆرەي وزەنگە وزىمەن بىرگە قالعاندارى سۋ تۇبىنە الىپ كەتەتىن. وسىلاي فاشيستەر وق-دارىلەردى ۇنەمدەگەن. ال قالىپ قويعان اياق كيىمدى بازارعا اپارىپ ساتاتىن. جاعالاۋدا ەر ادامداردىڭ، ايەلدەردىڭ جانە بالالاردىڭ  60 جۇپ اياق كيىم ورنالاسقان.

6.  “حاتىن” مەموريالدىق كەشەنى، بەلارۋس

بۇل مەموريالدى كەشەن فاشيستتەر جويعان بەلارۋستىق اۋىلدا تۇر. ناسيستەر 149 ادامدى تىرىدەي ورتەپ جىبەردى. ولاردىڭ ىشىندە 75 بالا بولدى.

7.Pamätník nenarodeným deťom، سلوۆاكيا

ەسكەرتكىش تۇسىك قۇرباندارىنا ارنالادى. "اناشىم، جىلاما! مەن سەنى ءبارىبىر سۇيەمىن” دەگەن جازۋ بار. ەسكەرتكىشتىڭ جارتىسى سۋتاستان جاسالعان.

8. قايعى جامىلعىسى، روسسيا

15-مەترلىك مونۋمەنت كەڭەس وداعىنىڭ كەزىندەگى جاپپاي جازالاۋ شارالارىنىڭ قۇرباندارىنا ارنالادى. ءمۇسىن 1996 جىلى اشىلدى.

9. حاتيكو، جاپونيا

بارلىعىمىز كۇندە قوجايىنىنىڭ كۇتىپ الاتىن حاتيكو ەسىمدى جانىن قيعان يت تۋرالى وقيعانى بىلەمىز. دوسىنىڭ ولىمىنەن كەيىن دە، يت ونى 10 جىل قاتارىنان بەكەتتە كۇتىپ وتىرعان. ءمۇسىن ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس كەزىندە امان قالمادى. ءبىراق 1948 جىلى ەسكەرتكىشتى قايتا جاڭداندىردى.

اۆتور: يلدار اديلچەنوۆ