اڭداساق زاماناۋي تۇرعىدا جابدىقتالىپ، كادر دايىنداۋدا جەتىستىككە جەتكەن الەمدىك ماڭىزى بار ءبىلىم وردالارىنىڭ كوبىسى جەكە مەنشىك يەلەرىنە تيەسىلى ەكەن. ال ءبىزدىڭ ەلدە كەرىسىنشە، جەكە مەنشىك وقۋ ورىندارى مەملەكەتتىك ليسەنزياسىنان ايىرىلىپ قالىپ جاتادى؟ ونىڭ ءمانى نەدە؟

(Times Higher Education’s World Repulation ranking)  ەكى ءجۇز جوو-نىڭ اتاۋىن اتادى.

10- ورىن  كولۋمبيا ۋنيۆەرسيتەتى

كولۋمبيا ۋنيۆەرسيتەتى - نەگىزى 1754 ج قۇرىلعان. اقش-تا نيۋ- يورك شتاتىنىڭ نيۋ-يورك قالاسىندا ورنالاسقان.  1787 جىلى مەملەكەت وسى ۋنيۆەرسيتەتتى جەكە مەنشىككە بەرەدى. قازىرگى ۋاقىتتا دا مەملەكەت يەلىگىندە ەمەس. باسىندا  كولۋمبيا كوللەدجى دەپ اتالىپ كەلگەن وقۋ ورنى تەك 1896ج   كولۋمبيا ۋنيۆەرسيتەتى دەگەن اتاۋ الادى. بۇگىندە وسى ۋنيۆەرسيتەتتىڭ الەم بويىنشا 7 ورتالىعى بار: اممان، بەيجىڭ، ستامبۋل، پاريج، مۋمباي، سانتگو جانە نايروبي قالالارىندا.

9 - ورىن  كاليفورنيا  تەحنولوگيا ينستيتۋتى

كاليفورنيا  تەحنولوگيا ينستيتۋتى -اقش-تىڭ كاليفورنيا شتاتى  پاسادەنا قالاسىندا ورنالاسقان.  بۇل وقۋ ورنى دا جەكە مەنشىك يەلىگىندە. كوپشىلىك اتاۋى – Kaltek ، Caltech.  نەگىزىن 1891 ج  كاسىپكەر ، ساياساتكەر ەيموس ترۋپ،  ترۋپ  اتىنداعى ۋنيۆەرسيتەتتى قۇردى. 1920 ج ترۋپ اتىنداعى ۋنيۆەرسيتەتتىڭ اتى – كاليفورنيا تەحنولوگيا ۋنيۆەرسيتەتى دەپ اۋىسادى. بۇل ۋنيۆەرسيتەت 31 نوبەل سىيلىعىنىڭ لاۋرەاتىمەن بايلانىستى. ولاردىڭ ىشىندە 17 ءبىتىرۋشىسى جانە 18 پروفەسسور. 65 تۇلەگى  اقش- تىڭ ۇلتىق عىلىمي مەدالىن نەمەسە يننوۆاسيا جانە تەحنولوگيا  سالاسىندا ۇلتتىق مەدالدى  العان. 112 ادامى ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىنىڭ مۇشەسى بولىپ سايلانعان.

8 - ورىن  يەل ۋنيۆەرسيتەتى

يەل ۋنيۆەرسيتەتى - بۇل ۋنيۆەرسيتەت تە جەكە مەنشىك يەلىگىندەگى وقۋ ورنى. اقش-تىڭ كوننەكتيكۋت شتاتىنداعى  نيۋ حيەۆان قالاسىندا ورنالاسقان. نەگىزى 1701 ج قالاندى. 1718 جىلى ۋنيۆەرسيتەتتىڭ اتى "British East India Company" ۇيىمىنىڭ باستىعى ەليحۋ يەلدىڭ قۇرمەتىنە بەرىلدى. يەلدىڭ 49 نوبەل لاۋرەاتتارى بار،  امەريكانىڭ 5 پرەزيدەنتى، 19 اقش جوعارعى سوت مۇشەلەرى، جانە بىرنەشە باسقا مەملەكەتتەردىڭ باسشىلارى يەلدەن ءبىلىم العان. سولاردىڭ ىشىندە كىشى دجوردج بۋش (2001-2009) وسى ۋنيۆەرسيتەتتىڭ تۇلەگى.

7 - ورىن  پرينستون  ۋنيۆەرسيتەتى

پرينستون  ۋنيۆەرسيتەتى -ۋنيۆەرسيتەت نەگىزى 1746 ج قالانعان.  امەريكاداعى جەكە مەنشىكتەگى ۋنيۆەرسيتەت. وقۋ ورنى- پرينستون قالاسىندا، نيۋ-دجەرسي شتاتىندا ورنالاسقان.  ەڭ تانىمال شاكىرتتەرىنىڭ ءبىرى – اقش-تىڭ 28- پرەزيدەنتى-  ۆۋدرو ۆيلسون. ۋنيۆەرسيتەت قۇرىلىمىنا ۆۋدرو ۆيلسون اتىنداعى قوعامدىق جانە حالىقارالىق قاتىناستار مەكتەبى  بار.

6 - ورىن  كاليفورنيا ۋنيۆەرسيتەتى، بەركلي 

كاليفورنيا ۋنيۆەرسيتەتى ،بەركلي  - كوپشىلىك  زەرتتەۋ  ۋنيۆەرسيتەتى. كاليفورنيا  شتاتى بەركلي  قالاسىندا ورنالاسقان. ۋنيۆەرسيتەت قابىرعاسى 1868 ج قالاندى. ۋنيۆەرسيتەت  ءىT- تەحنولوگيالار، ەكونوميكا، فيزيكا سالالارى الەمگە ايگىلى. اسىرەسە، ەكىنشى دۇنيە جۇزىلىك سوعىس كەزىندە جانە ودان كەيىن سۋتەگى بومباسىن  جاساپ شىعۋدا،  باستى ءرول اتقاردى. بەركلي عالىمدارى سيكلوترون  ويلاپ تاۋىپ، انتيپروتوندى زەرتتەدى، لازەردى  جاساپ شىعۋدا باستى ءرول اتقاردى.  اتاقتى تۇلەكتەرىنىڭ ءبىرى –  ستيۆ ۆوزنياك.(Apple Computer  كومپانياسىن ستيۆ دجوبس پەن رونالد ۋەينمەن 1976 جىلى نەگىزىن قالاعان)

5 - ورىن  ستەنفورد ۋنيۆەرسيتەتى  

ستەنفورد ۋنيۆەرسيتەتى – اقش-تىڭ كاليفورنيا شتاتىنداعى پالو –التو قالاسىندا  ورنالاسقان ۋنيۆەرسيتەت.  ىرگەتاسىن 1891 ج كاليفورنيا گۋبەرناتورى جانە تەمىرجول باستىعى لەلاند ستەنفورد  قۇرعان.  جەكە مەنشىكتەگى وقۋ ورنى. دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ مىقتى ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ ءبىرى.  Forbes جۋرنالىندا اقش-تاعى ۇزدىك ۋنيۆەرسيتەتتەر رەيتينگىسىندە 5-ورىن العان. ۋنيۆەرسيتەت جىل سايىن 6700- گە جۋىق ستۋدەنتتەر مەن 8000 اسپيرانتتاردى قابىلدايدى. تانىمال تۇلەكتەرىنىڭ ءبىرى- اقش-تىڭ 35-پرەزيدەنتى دجون كەننەدي.

4 - ورىن  ماسساچۋسەتس تەحنولوگيالىق ينستيتۋتى

 ماسساچۋسەتس تەحنولوگيالىق ينستيتۋتى - اقش، ماسساچۋسەتس شتاتىنداعى كەمبريدج قالاسىندا ورنالاسقان. وقۋ ورنىنىڭ نەگىزى 1861 ج قالانعان.  جەكە مەنشىك ۋنيۆەرسيتەت. مۇندا روبوتوتەحنيكا جانە جاساندى ينتەللەكت سەكتورلارى جانە اقپاراتتىق تەحنولوگيا، فيزيكا، حيميا جانە ماتەماتيكا سالالارىن وقىتۋ جۇيەلەرى ەلدەگى ەڭ تاڭداۋلى بولىپ سانالادى. سونىمەن قاتار جەرلەسىمىز ماتەماتيكا پانىنەن كوپتەگەن حالىقارالىق جارىستاردىڭ جۇلدەگەرى قۋات ەسەنوۆ وسى ۋنيۆەرسيتەتتە وقيدى.

  3- ورىن وكسفورد ۋنيۆەرسيتەتى

 وكسفورد ۋنيۆەرسيتەتى – ۇلىبريتانيا، وكسفوردتىق  گرافستۆودا، وكسفورد قالاسىندا ورنالاسقان وقۋ ورنى بولىپ تابىلادى. دۇنيەجۇزىندەگى ەڭ كونە ۋنيۆەرسيتەتتەرىنىڭ اراسىنان ەكىنشى ورىندى يەلەنۋدە (بولونسكيي ۋنيۆەرسيتەتىنەن كەيىن)، دۇنيەجۇزىندەگى اعىلشىن تىلدىك ەڭ كونە ۋنيۆەرسيتەت جانە دە ۇلىبريتانياداعى ەڭ ءبىرىنشى ۋنيۆەرسيتەت بولىپ تابىلادى. ۇلىبريتانيا مەن يرلانديانىڭ "ەڭ كونە ۋنيۆەرسيتەتتەرىنىڭ" جانە ۇلىبريتانيانىڭ 20 ەڭ ۇزدىك ۋنيۆەرسيتەتتەرىنىڭ "راسسەل توبىنا" كىرەدى. ۋنيۆەرسيتەت فاكۋلتەتتەر مەن 38 كوللەدجدەردەن تۇرادى. وقۋ جۇيەسىنىڭ نەگىزگى باعىتتارى - گۋمانيتارلىق، ماتەماتيكالىق، فيزيكالىق، الەۋمەتتىك عىلىم، مەديسينا، ءومىر تۋرالى عىلىم جانە قورشاعان ورتا. وكسفوردتا ۇلىبريتانيانىڭ 6 پريمەر- ءمينيسترى وقىعان.  سولاردىڭ ءبىرى- م، تەچەر(1979-1990)، توني بلەر(1997-2007)

2- ورىن  كەمبريدج ۋنيۆەرسيتەتى

كەمبريدج ۋنيۆەرسيتەتى  – ەۋروپاداعى ءىرى عىلىمي ورتالىق، ەجەلگى ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ ءبىرى. 1209 ج. ۇلىبريتانيادا لوندون قالاسىنان سولتۇستىككە قاراي 80 شاقىرىم جەردە ورنالاسقان كەمبريدج قالاسىندا قۇرىلعان.  XIII عاسىردىڭ وزىندە كەمبريدج ۋنيۆەرسيتەتىندە 4 فاكۋلتەت بولدى: گۋمانيتارلىق، زاڭ عىلىمى، ءدىنتانۋ (تەولوگيا)، مەديسينا. XVII ع-دا كەمبريدج ۋنيۆەرسيتەتى ءىرى عىلىمي ورتالىققا اينالدى. 1669 – 1702 ج. ي.نيۋتون كەمبريدج ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى بولدى. 1837 ج. كەمبريدج ۋنيۆەرسيتەتىندە چ.دارۆين ماگيستر اتاعىن العان.  اتالعان وقۋ ورنىنان 15 اعىلشىن پرەمەر-مينيسترى، الەم ەلدەرىنىڭ 23 كوشباسشىسى، ءۇندىستاننىڭ 3 پرەمەر-مينيسترى، دانيا پاتشايىمى II مارگرەتا وقىپ شىققان.  كەمبريدج ۋنيۆەرسيتەتى عالىمدارىنىڭ عىل. جاڭالىقتارى 60 نوبەل سىيلىعىنا يە بولعان.

1-ورىن  گارۆارد ۋنيۆەرسيتەتى

گارۆارد ۋنيۆەرسيتەتى  - 1636 جىلى ماسساچۋسەتس شتاتىنىڭ كەمبريدج قالاسىندا ماسساچۋسەتس زاڭناماسىمەن قالانعان جەكە مەنشىك،  گارۆارد اقش-تاعى جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ ىشىندەگى ەڭ كونەسى جانە اقش-تاعى تۇڭعىش كورپوراسيا (رەسمي پرەزيدەنتى جانە باسقا جۇمىسشىلارى تاعايىندالعان). ۋنيۆەرسيتەتكە العاش اقشالاي كومەك كورسەتكەندەردىڭ ءبىرى دجون گارۆارد بولعاندىقتان، ۋنيۆەرسيتەت وسى كىسىنىڭ اتىمەن اتالادى. 2010 جىلى گارۆارد الەم بويىنشا فيزيكا مەن ەكونوميكا/بيزنەستەن ءبىرىنشى، حيميادان ەكىنشى، ماتەماتيكادان ءۇشىنشى، جانە كومپيۋتەر عىلىمدارىنان توعىزىنشى. 2009- 2010 جىلدارى QS Global 200 Business Schools Report رەيتينگىسىنە تىرەلسەك، گارۆارد الەمنىڭ ءبىرىنشى ۋنيۆەرسيتەتى بولدى.  گارۆارد ۋنيۆەرسيتەتىندە  (مەكسيكا، چيليا،كوستا-ريكا، كولۋمبيا، تايۆان، پەرۋ)  6 ەلدىڭ پرەزيدەنتى وقىعان. سونىمەن قاتار بۇۇ باس حاتشىسى پان گي مۋن، قازىرگى اقش پرەزيدەنتى باراك وباما دا وسى وقۋ ورنىنىڭ تۇلەگى.

قانيا تابىس

«قامشى»  سىلتەيدى