«رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلاماسىنان تۋىنداعان مىندەتتەردى جۇزەگە اسىرۋ ماقساتىندا تۇزىلگەن قازاقستاننىڭ كيەلى جەرلەرى كارتاسىنا جەرگىلىكتى ماڭىزعا يە قاسيەتتى نىسان رەتىندە ەنگەن قوستوبە قالاشىعى بايزاق اۋدانى، سارىكەمەر اۋىلىنىڭ ماڭىندا ورنالاسقان. بۇل نىسان 2014 جىلى يۋنەسكو-نىڭ بۇكىلالەمدىك مادەني مۇرالار تىزىمىنە الىنسا، 2017 جىلى قوستوبە قالاشىعىنا رەسپۋبليكالىق دارەجەدەگى تاريحي مادەني ورىن مارتەبەسى بەرىلگەن بولاتىن، دەپ جازادى Qamshy.kz اقپارات اگەنتتىگى. 

قالاشىق ورنىنا جۇرگىزىلگەن زەرتتەۋ جۇمىستارى ونىڭ Vءى-حىى عاسىرلارعا جاتاتىن ارحەولوگيالىق ەسكەرتكىش ەكەنىن دالەلدەدى. جازبا دەرەكتەردە قوستوبە قالاسىنىڭ اتاۋى جامۇقات دەپ اتالادى. سول داۋىردەن جازبا مالىمەت قالدىرعان تاريحشى نەرشاحيد قالانىڭ اتى بۇقارالىق جامۇقتىڭ اتىمەن اتالعانىن راستايدى. جامۇق Vءى عاسىردا ءدال وسى قالانى سالۋعا بۇقارادان ارنايى كەلگەن جۇمىسشىلاردىڭ باسشىسى بولعان ەكەن. ورتاعاسىرلىق تاريحشى ال-ماكسيدي جازبالارىندا جامۇقات جانە قابىرعالى مەشىتتەرى مەن بازارلارى بار قالا رەتىندە سيپاتتايدى. شىعىستانۋشى ۆ.ۆ. بارتولد بۇعان دەيىن قوستوبە قالاشىعىنا قاتىستى زەرتتەۋشىلەر كەلتىرگەن مالىمەتتى جوققا شىعارىپ، ونىڭ سىرداريادا ەمەس، تالاس اڭعارىندا جاتقانىن دالەلدەيدى. شىن مانىندە قالانىڭ ورنالاسۋىنا قاتىستى عالىمداردىڭ شاتاسۋى بەكەر ەمەس. ويتكەنى قالانىڭ ورنالاسۋى ءارى ونداعى قۇرىلىس نىسانداردىڭ سالىنۋى دا سول داۋىردەگى سۋياب، ناۆاكەت، اقبەشىم، كراسنايارەچكا قالالارىنا ۇقساس كەلەدى. اتالعان قالالارداعى ساۋلەتىندەگى باستى ەرەكشەلىك ونىڭ بيىك ءارى ۇزىن قامال قورشاۋىندا بولۋىن ايتۋعا بولادى. سونداي قالا راباد، شاحريستان، ورتالىق بولىك سىندى بولىنىستەردەن تۇرعان. قوستوبە قالاشىعىنىڭ ورنىندا ءوز زامانىندا قالانىڭ شارۋاشىلىق اۋماعى سانالعان ورتالىق بولىگى جەتكەن. بيىك ەتىپ قالانعان قابىرعالارمەن قورشالعان ولشەمى 460ح375 مەتر بولاتىن اۋماق جامۇقات قالاسىنىڭ ساۋدا-ساتتىق، شارۋاشىلىق بولىگى بولعاندىعىن زەرتتەۋشىلەر دە راستاپ وتىر.

قوستوبە قالاشىعى تاريح عىلىمىنا وتكەن عاسىردىڭ 30-جىلدارىنان باستاپ بەلگىلى بولا باستادى. وسى ساتتەن ارحەولوگ ماماندارمەن جۇرگىزىلگەن عىلىمي زەرتتەۋ جۇمىستارى قالانىڭ ءومىر ءسۇرۋ كەزەڭىنىڭ Vءى عاسىردان باستالىپ، ءحىىى عاسىرعا دەيىن جالعاسقانىن دالەلدەدى. ويتكەنى ونىڭ قۇرىلىسىندا ساۋلەتتىك ەرەكشەلىك وسى عاسىرلارداعى قۇرىلىس نىساندارىنا ءتان بولىپ كەلەدى. سونداي قالا قابىرعالارىنا سالىنعان ويۋ-ورنەكتەر ونداعى يسلام ءدىنىنىڭ ىقپالىنىڭ جوعارى بولعاندىعىن اڭعارتادى. سونداي-اق ەرەكشە ساۋلەتتىك ۇلگىلەر تالاس وڭىردەگى ساۋلەت ونەرىنىڭ دامىعاندىعىنىڭ بەلگىسى سانالادى. قالانىڭ ءحىىى عاسىر باسىنا دەيىن ءىرى ساۋدا ورتالىعى بولعاندىعىن قازبا جۇمىستارى كەزىندە تابىلعان تيىندار مەن قىش بۇيىمدار دالەلدەي تۇسەدى. عالىمدار قالانىڭ موڭعول شاپقىنشىلىعى كەزىندە قويىلعان الاپات ءورتتىڭ كەسىرىنەن جەر بەتىنەن جويىلىپ كەتكەن دەگەن دەرەكتى ۇسىنادى.