8ء-شى تاپسىرما

ق ر ۇكىمەتى 2012 جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن:

- «سامۇرىق-قازىنا» ۇلتتىق ءال-اۋقات قورىمەن بىرلەسىپ، اكسيونەرلەندىرىلگەن ۇلت­تىق كومپانيالارعا جۇيەلى تۇردە الدىن الا ەكونوميكالىق جانە زاڭگەرلىك اۋديت ءجۇر­گىزۋدى، ولاردىڭ ناتيجەلەرىن الەۋەتتى مينوريتارييلەرگە جەتكىزۋدى قاراستىرا وتىرىپ، «حالىقتىق ءىرو-نىڭ» تۇڭعىش تاجىريبەسىنە كەڭ كولەمدى تالداۋلار جۇرگىزەتىن بولسىن؛

- مەدياسيا ينستيتۋتىن دامىتۋعا باعىت­تالعان زاڭ اياسىنداعى قۇقىقتىق بازانىڭ

قابىلدانۋىن قامتاماسىز ەتسىن؛

- داۋلار مەن جانجالداردى سوتتان تىس رەتتەۋدىڭ وسى تەتىكتەرىن دامىتۋ ماق­سا­تىن­دامەدياتورلاردىڭ ۇلتتىق كونفەرەنسياسىن وتكىزۋگە باستاماشىلىق ەتسىن.

تورتىنشىدەن، كاسىپتىك وداقتار ينستيتۋتتارىن جاڭعىرتۋدى جۇرگىزۋ كەرەك.

مەملەكەتتىڭ ەڭبەك قاتىناستارىن جەتىلدىرۋ ماسەلەلەرىندەگى نەگىزگى ارىپتەستەرىنىڭ ءبىرى - كاسىپوداقتار. سونىمەن بىرگە ەڭ ىرگەلى كاسىپوداق ور­تالىعى - قازاقستان كاسىپتىك وداقتار فەدەرا­سياسىنىڭ (قكف) قازىرگى قىزمەت ءپىشىنى ۋاقىت تالابىنا سايكەس كەلمەيدى، ويتكەنى ول «كەڭەستىك ۇلگىنىڭ» سالالىق قاعيداتى بويىنشا قۇرىلعان.

كاسىپتىك وداقتار تۋرالى تيىمدىلىگى تومەن زاڭناما ەلەۋلى ءتۇيىندى ماسەلە بولىپ تابىلادى. وندا ۇجىمدىق شارتتار، تاراپتاردىڭ ولاردى ورىنداۋعا جاۋاپتىلىعى تۋرالى قاعيدالار ونشا ءدال بايان ەتىلمەگەن.

سوندىقتان ءقازىر كاسىپوداقتار قوزعالىسىن، ەڭ الدىمەن  قكف-نى، جاڭعىرتۋ جونىندە باتىل قادامدارعا بارۋعا تۋرا كەلەدى.  

9-شى تاپسىرما

ق ر ۇكىمەتى 2012 جىلدىڭ اياعىنا دەيىن  كاسىپتىك وداقتار تۋرالى زاڭنامانى كەشەندى تالداۋدان وتكىزسىن جانە ونى وزگەرتۋ جونىندەگى زاڭ جوباسىن جاساسىن.

3. ءومىر ساپاسىنىڭ قازاقستاندىق ۇلگى-قالىبى

مەن قازاقستانداعى الەۋمەتتىك جاڭعىرتۋ بارىنەن بۇرىن بارلىق قازاقستاندىقتاردىڭ ءومىر ساپاسىن ارتتىرۋعا، كەدەيلەردىڭ سانىن ازايتۋعا جانە الەۋمەتتىك ءدۇبارالىققا جول  بەرمەۋگە باعىتتالۋى كەرەك دەگەن سەنىمدەمىن.

2020 جىلعا قاراي ەكونوميكانىڭ ءوسۋى عانا ەمەس، الەۋمەتتىك قۇرىلىمنىڭ اۋقىمدى وزگەرۋى ورىن الاتىندىقتان دا بۇل وتە  ماڭىزدى. اتاپ ايتقاندا، ىجو-دەگى شاعىن جانە ورتا بيزنەستىڭ ۇلەسى 40 پايىزدى قۇرايدى. ەڭبەكپەن قامتىلۋ قۇرىلىمىندا بىلىكتى مامانداردىڭ  ۇلەسى دە 40 پايىزعا جەتەدى.

باسقاشا سوزبەن ايتقاندا، ەلدە جاپپاي ورتا  تاپ قالىپتاسۋدا.

بۇگىندە قازاقستاندا ءومىر ساپاسىنىڭ بەلگىلى ءبىر الەۋمەتتىك ۇلگى-قالىپتارىن، سونىڭ ىشىندە مەملەكەت كەپىلدىك ەتەتىندەرىن دە، بەلگىلەۋ ءۇشىن ءتيىستى الەۋەت تە، ەكونوميكالىق  العىشارتتار دا بار.

بۇل ورايدا مەن ءاربىر قازاقستاندىق وزىنەن باس­تاۋى  كەرەك: ءوزىنىڭ ۇيىنەن، قالاسىنان، اۋىلىنان باس­تاۋى، ءوزىنىڭ دەنساۋلىعى مەن ءومىر ءسۇرۋ سالتى تۋرالى ويلانۋى كەرەك ەكەنىن باسا ايتقىم كەلەدى. مۇنسىز ەشقانداي جاڭا ءومىر ساپاسى ورناماق ەمەس.

ءاربىر اۋىل مەن قالا تازالىقتىڭ، كور­كەيۋ­ءدىڭ، تارتىپتىلىكتىڭ ۇلگىسىنە اينالۋى كەرەك. قولدا باردى ساقتاپ، كوبەيتە بەرۋ ءۇشىن ءاربىر قا­زاقستاندىق ەڭبەكقور ءارى قۇنتتى قوجايىن بولۋى ءجون.

ايتپەسە، مىسالى، ەۋروپا نەگە باي تۇرادى؟ ويتكەنى ونداعىلار اتام زاماننان بەرى قۇنت­تىلىق ونەرىنەۇيرەنگەن. ال بىزدە بولسا ايتەۋىر كوز قىلىپ جۇرە بەرگىلەرى كەلەدى. مۇندايدا قۇنتتىلىق قايدان بولسىن!

الەۋمەتتىك ءدۇبارالىققا جول بەرمەۋ جانە ءومىر ساپاسىن ۇدايى ارتتىرۋ ءۇشىن الەۋمەتتىك ۇلگى-قالىپتار مەن كەپىلدىكتەر تۋرالى ءتيىستى زاڭنامانى جاساۋ ءجون.

مۇنداي زاڭ ەڭ الدىمەن ءومىر ساپاسىنىڭ نەگىزدەلگەن ەڭ از ءتۇيىندى ولشەمدەرى مەن كورسەت­كىش­تەرىن قامتۋى كەرەك، وعان جالاقىنىڭ، زەينەتاقى مەن جاردەماقىلاردىڭ دەڭگەيى، كەپىلدى مەدي­سي­نالىق قىزمەتتىڭ اۋقىمى، ءار قا­زاق­ستاندىققا شاق­قانداعى تومەنگى تۇتىنۋ كار­زەڭ­كەسىن قالىپتاستىرۋ تەتىگى، تاعى باسقالارى قو­سىلۋى ءجون.

ءومىر ساپاسىنىڭ قازاقستاندىق ۇلگى-قالىبى بارلىق جەردە - ءىرى قالادا دا، الىستاعى اۋىلدا دا ورىندالۋعا ءتيىس.

الەۋمەتتىك  ۇلگى-قالىپتىڭ ولشەمدەرىن ورىنداۋ ءۇشىن وتاندىق بيزنەستىڭ عانا ەمەس، قازاقستاندا جۇمىس ىستەيتىن شەتەلدىك بيزنەستىڭ دە جاۋاپكەرشىلىگىن ارتتىرۋ كەرەك.

زاڭ شىعارۋشىلار بۇل ءۇشىن ءتيىستى قۇقىقتىق شەك-شەڭبەر جاساۋى قاجەت. بيزنەستىڭ جەكەشە ءتۇرى ءوزىنىڭ «زاڭدارىن» بەلگىلەۋگە قۇقىق بەر­مەي­ءدى. سوندىقتان دا لاۋازىمدى تۇلعالاردىڭ، جۇمىس بەرۋشىلەردىڭ بۇل ۇلگى-قالىپتاردى ساقتاۋ ءۇشىن جاۋاپكەرشىلىك دەڭگەيىن زاڭ جۇزىندە اي­قىنداۋ ماڭىزدى.