10-شى تاپسىرما

ق ر ۇكىمەتى 2013 جىلدىڭ 1 شىلدەسىنە دەيىن ماسەلەنى ەگجەي-تەگجەيلى زەرتتەپ،  ەڭ ءتو­مەنگى الەۋمەتتىك  ۇلگى-قالىپتار مەن كەپىل­دىك­تەردى ەنگىزۋ جونىندە  ۇسىنىستار ازىرلەسىن.

ا) تۇرعىن ءۇي جاعدايىنىڭ ۇلگى-قا­لىپتارى: قولجەتىمدىلىك پەن جايلىلىق.

تۇرعىن ءۇي، ءۇي، پاتەر - ءاربىر قازاقستاندىق ءۇشىن ءبىرىنشى دارەجەلى ماسەلە، مۇنىڭ ءوزى جەكە باستىڭ ءومىرى مەن وتباسىنداعى جاقسى اۋاننىڭ سەنىمدى نەگىزى، بۇلارسىز ءال-اۋقات پەن ءونىمدى ەڭبەككە اتىمەن قول جەتپەيدى.

سوندىقتان مەنىڭ تاپسىرمام بويىنشا ءقازىردىڭ وزىندە «قولجەتىمدى تۇرعىن ءۇي - 2020» جانە «تكش-نى جاڭعىرتۋ» اتتى جاڭا اۋقىمدى باعدارلامالار جۇزەگە اسىرىلۋدا.

جالدامالى تۇرعىن ءۇي نارىعىن دامىتۋ ماقساتىندا زاڭنامانى جەتىلدىرۋ ماڭىزدى.

مەملەكەتتىك تۇرعىن ءۇي جالدامالىق قورىن باسقارۋ جونىندەگى مامانداندىرىلعان كومپا­نيا­لار قۇرۋدى ىنتالاندىرۋ، سونداي-اق بىرۇلگىلى كەلىسىمشارتتار جاساۋ جولىمەن ۇزاق مەرزىمدى جالگەرلەردىڭ قۇقىن قامتاماسىز ەتۋ كەرەك. جالگەرلىككە قاتىستى شارتتاردىڭ ءبارى ءمولدىر ءارى تۇسىنىكتى بولۋعا ءتيىس. جالعا بەرىلەتىن تۇرعىن ءۇي الۋعا قۇجاتتار جيناۋ ءىسىن وڭتايلاندىرۋ ماڭىزدى.

جەكە تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىنىڭ كولەمىن اسىرەسە بولاشاعى بار قالالىق اگلومەراسيالار، مونوقالالار  اينالاسىندا ءوسىرۋ ءۇشىن جاڭا سەرپىن قوسار تەتىكتەر قاجەت.

بۇل ىستە جەكە ءۇي سالىپ العىسى كەلەتىن جانە وعان  شاماسى جەتەتىن ادامدار ءۇشىن سالىقتىق جە­ڭىلدىكتەر، نەسيە بەرۋدىڭ جەڭىلدەتىلگەن شارتتارى ەنگىزىلۋى مۇمكىن.

تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىنا ۇلەستىك سالىمداردى ساقتاندىرۋ جۇيەسىن جاساپ، بارىنشا دامىتۋ قاجەتتى  بولىپ كورىنەدى.

تكش-نى جاڭعىرتۋ اياسىندا كوممۋنالدىق سەكتوردىڭ جەلىسى مەن نىساندارىنىڭ احۋالى جونىندەگى ءبىرتۇتاس  جالپىۇلتتىق مالىمەتتەر بازاسىن قالىپتاستىرۋ ماڭىزدى. ءار وڭىردە كوم­مۋنال­دىق جەلىلەردى جاڭعىرتۋ جونىندەگى جوسپارلار جاساۋ قاجەت.

اكىمدەر بۇل جۇمىستى ۇدايى باقىلاۋدا ۇستاۋعا ءتيىس. سۋمەن قامتاماسىز ەتۋ مەن  سۋ ارنالارىنىڭ، ەلەكتر قۋاتى مەن جىلۋ بەرۋدىڭ، سون­داي-اق باسقا دا كوممۋنالدىق قىزمەتتەردىڭ كەپىلدى ۇلگى-قالىپتارىن جاساپ، ەنگىزۋ كەرەك.

تكش-نى جاڭعىرتۋ باعدارلاماسىنا «ءتيىمدى مەنشىك يەسىن» قالىپتاستىرۋ جونىندەگى ءىس-شارالاردى قوسۋ  قاجەت.

ءاربىر پاتەر يەسى ۇيلەردى باسقارۋ ىسىنە ناقتى قاتىسىپ، وسى باعدارلامادان پايدا كورەتىندەي بولۋى ماڭىزدى. 

 11ء-شى تاپسىرما

ق ر ۇكىمەتى 2012 جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن جالدامالى تۇرعىن ءۇي نارىعىن ودان ءارى دامىتۋ جانە جەكە تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىن ىنتالاندىرۋ جونىندەگى ۇسىنىستاردى تالداپ-جاساسىن جانە ەنگىزسىن.

b) ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىن جاڭعىرتۋ جونىندەگى بۇدان بىلايعى قادامدار.

ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنە قازاقستان تۇرعىندارى­نىڭ  ۇشتەن ءبىر بولىگىندەيى تارتىلعان. مۇنداعى ەڭ ماڭىزدىسى ءبىزدىڭ بالالارىمىزدىڭ ناق وسى ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىندە وسەتىنى، قالىپتاساتىنى جانە ەسەيەتىنى. بۇل  ءاربىر وتباسىن تولعان­تادى.

سوندىقتان دا بۇكىل جاڭعىرتۋ ۇدەرىسىنىڭ تا­بىسقا جەتۋىنىڭ ءتۇيىندى فاكتورى ۇلتتىق ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىن جاڭارتۋدىڭ تابىستى ءوتۋى بولىپ تابىلادى.

قازاقستانداعى ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىن جاڭعىرتۋ ءۇش باستى باعىت بويىنشا جۇرگەنى كوكەيگە قو­نىم­دى:

1. ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىن وڭتايلاندىرۋ؛

2. وقۋ-تاربيە ۇدەرىسىن جاڭعىرتۋ؛

3. ءبىلىم بەرۋ قىزمەتتەرىنىڭ تيىمدىلىگى مەن قولجەتىمدىلىگىن ارتتىرۋ.

وڭتايلاندىرۋ  اياسىندا ءبىلىم بەرۋدىڭ ۇزدىك­ءسىز كولبەۋىن نىعايتۋ قاجەت.  «جاسقا قارايعى» ءبىلىم بەرۋدىڭ تۇتاس ليفت سياقتى مەكتەپكە دەيىنگى، باستاۋىش، ورتا، كاسىپتىك، جوعارى جانە جوو-دان كەيىنگى بارلىق تۇرلەرىنىڭ ءوزارا قيسىندى بايلانىسىن قالپىنا كەلتىرۋ ماڭىزدى.

بۇل ورايدا جەكە جانە مەملەكەتتىك ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرى ۇسىناتىن ءبىلىم بەرۋ قىزمەتتەرىنىڭ  اراسىنداعى  ەلەۋلى الشاقتىققا جول بەرۋگە بولمايدى.

ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى جالپىۇلتتىق كۇيىندە قالۋعا ءتيىس.

بىرىنشىدەن، ورتا ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىندە ديرەكتورلار كورپۋسىنىڭ ساپاسىن جاقسارتۋ جونىندە شارالار اتقارۋ قاجەت.

ەكىنشىدەن، مەملەكەتتىك ءبىلىم بەرۋ ۇلگى-قالىپتارىنىڭ جەكە مەكتەپتەردە، كوللەدجدەر مەن جوو-لاردا، سونىڭ ىشىندە حالىقارالىق جوو-لاردا دا ساقتالۋىنا باقىلاۋدى جولعا قويۋ قاجەت.

ۇشىنشىدەن، جوو-لاردى وڭتايلاندىرۋ ۇدەرى­ءسىن جۇرگىزۋ ماڭىزدى. قازاقستاندا 146 جوعارى وقۋ ورنى بار. ولاردىڭ تالايى مامان تاربيەلەپ شى­عارۋدىڭ قاجەتتى ساپاسىن قامتاماسىز ەتە المايدى.

ۇكىمەت ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىگىمەن بىرلەسە وتىرىپ،   قازاقستاندىق ەڭبەك نارىعىن بەسجىلدىق  جالپىۇلتتىق  بولجاۋدى تالداپ-جاساۋدى جانە جاريالاۋدى ءتاجى­ريبەگە ەنگىزۋگە ءتيىس. مۇنداي قۇجات مامان­دىق تاڭداۋدا قازاقستاندىق مەكتەپ بىتىرۋشىلەر ءۇشىن جول كورسەتكىش بولادى.

سونداي-اق ءقازىر جۇمىس ىستەپ تۇرعان بارلىق جوو-لاردى تەكسەرىستەن  وتكىزىپ، قورىتىندىسى بويىنشا ولاردىڭ سانىن بىرىكتىرۋ نەمەسە جەكەلەگەن مەكەمەلەردى  تاراتۋ جولىمەن وڭتايلاندىرۋ كەرەك.

تورتىنشىدەن، دۋالدى  كاسىبي ءبىلىم بەرۋدى دامىتۋ ماڭىزدى. جاپپاي ماماندىقتار كادر­لارى­نىڭ جەتىسپەۋشىلىگىن ەڭسەرۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن وسى زامانعى  قولدانبالى بىلىكتىلىك ورتا­لىق­تارى قاجەت.