ححI عاسىردىڭ باسىندا ەلىمىزدە يننوۆاسيالىق-يندۋستريالدىق دامۋعا جانە ونىڭ قىرى مەن سىرىن عىلىمي تۇرعىدا تۇسىندىرۋگە دەگەن زارۋلىك، قوعامدىق سۇرانىس كۇننەن-كۇنگە ارتۋدا. بۇل تۋرالى قامشى پورتالى ايقىن-اقپاراتقا سىلتەمە جاساي وتىرىپ حابارلايدى.

سوندىقتان قازىرگى كەزەڭگە زاماناۋي ۇلگىدەگى ماماندار، عالىمدار جانە قوعامنىڭ بەلسەندى مۇشەلەرى اۋاداي قاجەت ەكەنى بەلگىلى.جاڭا تاريحي كەزەڭ جاڭاشا ويلاۋدى، وتانىمىزعا قىزمەت اتقارۋدى الا كەلدى. شاۋكەنوۆا زارەما كاۋكەن قىزى جاھاندانۋ زامانىنىڭ تالاپتارىنا، ونىڭ پارمەندى وزگەرىستەرىنىڭ قيسىنىنا تولىق سايكەس كەلەتىن بىلىكتى مامان، كورنەكتى عالىم دەسە دە بولادى. ونىڭ قازىرگى تاڭداعى لاۋازىمى – قازاقستان رەسپۋبليكاسى ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ عىلىم كوميتەتى «فيلوسوفيا، ساياساتتانۋ جانە ءدىنتانۋ ينستيتۋتى» رەسپۋبليكالىق مەملەكەتتىك قازىنالىق كاسىپورنىنىڭ ديرەكتورى. سونىمەن قاتار ول كىسىنىڭ ەكىنشى جاۋاپتى قىزمەتى – ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ءبىلىم جانە عىلىم ينتەگراسياسى پرورەكتورى. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى اسلان ءسارىنجىپوۆ زارەما كاۋكەنقىزىنا وسى ەكى قىزمەتتى قاتار اتقارۋىن سۇراعانىن جانە وعان ۇلكەن سەنىم ارتقانىن اتاپ ءوتۋ كەرەك.

عىلىمي ينستيتۋتتار مەن جو­عارى وقۋ ورىندارىنىڭ ءوزارا بايلانىسىن تەرەڭدەتە ءتۇسۋ ءۇشىن ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىنىڭ عيماراتىنداعى «عىلىم وردا­سىندا» ءمينيستردىڭ باستاما­سىمەن عىلىمي ينستيتۋتتارعا جاس عىلىمي كادرلاردى دايىنداۋ ماسەلەسىن شەشۋ ءۇشىن 10 ينس­تيتۋتتىڭ بىلىكتى ماماندارىنىڭ كۇشىمەن ءار ينستيتۋت ءوز مامان­دىقتارى بويىنشا ماگيسترلار مەن PhD دوكتورلاردى دايىن­داۋدى 2014 جىلدان باستادى. وسى قيىندىعى مەن تيىمدىلىگى مول قىز­مەتتى ۇيىمداستىرۋ مەن ۇيلەس­ءتىرۋ ماسەلەلەرىن زارەما كاۋكەن قىزى ەكى جىلداي تابىستى اتقارىپ كەلەدى. ەندى عىلىمي ينستيتۋتتاردىڭ تاجىريبەلى كاسىبي ماماندارى ەلىمىزدەگى ءبى­لىكتى جاس مامانداردى دايىنداۋ ۇدەرىسىنەن شەتتەپ قالمايتىنىن بايقادىق. وسى يننوۆاسيالىق تاجىريبەنى مينيسترلىكتىڭ باسقا دا اكادەميالىق عىلىمي ينس­تي­تۋت­تارىنا تاراتۋدىڭ ۋاقىتى كەلگەن ىسپەتتى. عىلىم مەن ءبىلىم بەرۋ سالالارى ءبىرىن-بىرى تولىق­تىرىپ، ءوزارا ىنتىماقتاستىقتا بولعانى ابزال.
 قازىرگى زاماننىڭ تۇلعاسى، بەلسەندى ىسكەر عالىم، عىلىمي جانە پەداگوگيكالىق قىزمەتتى ۇيىمداستىرۋشى شاۋكەنوۆا زارەما كاۋكەن قىزى 1965 جىل­دىڭ 29 قىركۇيەگىندە شىمكەنت قالاسىندا ينتەلليگەنسيا وتبا­سىندا دۇنيەگە كەلدى. تەمىرتاۋ قالاسىنداعى № 20 ورتا مەكتەپتى تابىستى ءتامامداعاننان سوڭ رەسەي جەرىنە ءوقۋ-بىلىم ىزدەپ بارادى. 1987 جىلى لەنينگراد مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىن «پسي­حولوگيا» ماماندىعى بويىن­شا اياقتاپ، الدىمەن 1995 جىلى پسيحولوگيا عىلىمدارى­نىڭ كانديداتى، سودان كەيىن 2003 جىلى سوسيولوگيا عىلىم­دارىنىڭ دوكتورى، 2006 جىلى پروفەسسور دەگەن عىلىمي دارە­جەسى مەن عىلىمي اتاقتارىنا قول جەتكىزدى. عالىمنىڭ دوكتور­لىق ديسسەرتاسياسىنىڭ تاقى­رىبى: «قازىرگى قازاقستاندىق قوعامداعى ەتنوستاردىڭ الەۋ­مەتتىك ءوزارا ارەكەتتەسۋى». قازىرگى تاريحي كەزەڭدە زارەما كاۋكەن­قىزى قازاقستان رەسپۋبليكا­سىنىڭ ۇلتتىق عىلىم اكادە­ميا­سىنىڭ كوررەسپوندەنت-مۇشەسى.
زارەما كاۋكەن قىزى الماتى قالاسىنداعى عىلىمي-زەرتتەۋ ءجا­نە جوعارى وقۋ ورىندارىنداعى ءبىلىم بەرۋ سالاسىنداعى قىزمە­تىنە دەيىن ەڭبەك جولىن ناعىز ونەركاسىپتى ولكەنىڭ تەمىرتاۋ قا­لاسىنداعى قاراعاندى مەتال­لۋرگيالىق كومبيناتىنان باس­تايدى جانە وسى ءىرى كاسىپورىندا الەۋمەتتىك-پسيحولوگيالىق قىز­مەت جەتەكشىسى لاۋازىمىندا جۇ­مىس اتقارادى، كوپتەگەن زەرت­تەۋلەر جاساپ، ۇلكەن ەڭبەك ۇجىم­دارىندا اشىق لەكسيالار وقۋ­دىڭ شەبەرىنە اينالادى جانە قاراعاندى قالاسىنداعى جوعارى وقۋ ورىندارىندا ناقتى ءتاجى­ريبە جيناپ، شىڭدالۋ مەكتە­ءبى­نەن وتكەن بولاتىن. بىلىكتى ما­ماننىڭ الەۋمەتتىك تاجىريبە سالاسىنداعى ىس-تاجىريبەسى كەيىن­گى جاساعان بىلىكتى قىزمەت­تەرىنە وڭدى اسەرىن تيگىزدى.
1997-2007 جىلدار ارالى­عىن­دا زارەما كاۋكەن قىزى تاۋەلسىز تالداما قۇرىلىمى – قازاقستان-رەسەيلىك سالىستىرمالى الەۋ­مەتتىك زەرتتەۋلەر ينستيتۋتىنىڭ «سەسسي-قازاقستان» (استانا قالاسى) ديرەكتورى قىزمەتىن اتقارادى. بۇل ينستيتۋت كەزىندە پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنىڭ، پار­لامەنتتىڭ، ورتالىق سايلاۋ كو­ميسسياسىنىڭ، ق ر مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگىنىڭ، ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ استانا جانە الماتى قالالارى اكىمدەرى اپپاراتىنىڭ تاپسى­رىستارى بويىنشا قوعامدىق پىكىردى مونيتورينگتاۋ بويىنشا سوسيولوگيالىق زەرتتەۋلەر ءجۇر­گىزىپ، ءتيىستى مەملەكەتتىك ور­گاندارعا كوپتەگەن ستراتەگيالىق ماڭىزدىلىقتاعى عىلىمي-پراك­تيكالىق ۇسىنىستار بەرىپ وتىر­عانىن اتاپ وتۋگە بولادى.
سول كەزەڭدەگى ءبىرشاما تالدا­مالىق ىس-ارەكەتتەردىڭ قوردا­لانۋىنىڭ ارقاسىندا زارەما كاۋكەن قىزى قازىرگى كەزەڭدە قو­عامدىق-ەكونوميكالىق ماسە­لەلەردى تالقىلاۋ بويىنشا بە­دەلدى ساراپشىلاردىڭ قاتارىن­دا. جىل سايىن زەرتتەۋشى مامان­نىڭ 50-60 جاريالانىمى ەلىمىز­ءدىڭ باق-تا جارىق كورىپ وتى­رادى، اسىرەسە، ونىڭ ىشىندە «ەگە­مەن قازاقستان»، «كازاحستانسكايا پراۆدا»،«ايقىن»، «ليتەر»، «ار­گۋمەنتى ي فاكتى – كازاحستان»، «سۆوبودا سلوۆا»، «الماتى اق­شا­مى»، «ۆەچەرنيي الماتى»، «قا­زاق ادەبيەتى» جانە ت.ب. بار. اتاپ ايتقاندا، پروفەسسور شاۋكە­نو­ۆا زارەما كاۋكەن­قىزى«ۆەس مير» گازەتىمەن في­لو­سوفيا، سايا­سات­تانۋ جانە ءدىن­تانۋ ينستيتۋتى ارا­سىندا تۇراق­تى شىعار­ماشى­لىق بايلانىس­تىڭ ورناتىلۋىنا سەبەپكەر بولدى.
ءوزىنىڭ عيبراتتى ءومىر جو­لىندا ءبىلىم مەن عىلىمدى ۇيلە­ءسىمدى ۇشتاستىرا بىلگەن بىلگىر ما­­مان قازاقستان رەسپۋبلي­كا­سى­نىڭ جوعارى مەكتەبىندە كوپ­تەگەن گۋمانيتارلىق سالانىڭ امبەباپ ماماندارىنىڭ دايىن­دالۋىنا سەبەپكەر بولدى، جاس­تارعا ساپالى ءبىلىم بەرىپ كەلەدى. ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلت­تىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ فيلوسو­فيا جانە ساياساتتانۋ فاكۋل­تەتىندە 2007-2010 جىل­دارى دە­كان بولىپ قىزمەت اتقارعان جىل­دارى وقۋ ۇدەرىسىندە جاڭا ءداۋىردىڭ تالاپ­تارىنا سايكەس كەلەتىن يننوۆا­سيالىق ۇلگىدەگى ءبىلىم بەرۋدىڭ ستراتەگياسىن ۇس­تان­دى. وقىتۋ­شىلار مەن ستۋ­دەنتتەر قاۋىمى اراسىنداعى ناعىز عىلىمي شى­عارماشىلىق سۇحباتتىڭ، ءوزارا تۇلعالىق ءتۇ­سىنىستىكتىڭ ورنى­عۋىنا ءبىرشاما ىقپال جاساعانىن اتاپ وتۋگە بولادى. 
2010 جىلدىڭ ءساۋىر ايىنان 2011 جىلدىڭ قىركۇيەك ايىنا دەيىن قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى جانىنداعى قازاق­ستاننىڭ ستراتەگيالىق زەرت­تەۋلەر ينستيتۋتىنىڭ عىلىم بويىن­شا ديرەكتوردىڭ ورىن­باسارى قىزمەتىن اتقارادى. عا­لىم بۇل مەكەمەدە ءوزىنىڭ قول­دانبالى سوسيولوگيالىق زەرت­تەۋلەر سالاسىنداعى ءوزىنىڭ مول تاجىريبەسى مەن قابىلەتىن عىلىمي ساراپتامالار جاساۋ بارىسىندا تولىق تانىتىپ ۇلگەرەدى جانە مەملەكەتتىك ورگاندارعا كوپتەگەن ماڭىزدى ۇسىنىستار جاسايدى. 
2011 جىلدىڭ قىركۇيەك ايى­نان باستاپ، قازىرگى كەزەڭگە دەيىن فيلوسوفيا، ساياساتتانۋ جانە ءدىنتانۋ ينستيتۋتىنىڭ ديرەك­تورى قىزمەتىندە ءوزىنىڭ دارىنىن پاش ەتە ءتۇستى، ينستيتۋتتىڭ قىز­مەتىن زامان تالاپتارىنا سايكەس بەيىمدەدى، جاڭا يننوۆاسيالىق ادىستەرمەن عىلىمدى دامىتۋدىڭ جولىنا ءتۇستى. ماسەلەن، بۇرىن ينستيتۋت قابىرعاسىنا ءارتۇرلى سەبەپتەرمەن جاستار ونشا كەل­مەي­ءتىن بولسا، ەندى عىلىمي مەكە­مەنىڭ 30 پايىزدان استامى 35 جاسقا تولماعان جاستار ەكەنى ءبىزدى قۋانتادى. 
2013 جىلدىڭ قىركۇيەك ايىندا زارەما كاۋكەن قىزىنىڭ باستاماسىمەن قازاقستان فيلو­سوفتارىنىڭ العاشقى كونگرەسى ءوتتى. قازاقستاننىڭ تۇكپىر-تۇك­ءپى­رىنەن كوپتەگەن فيلوسوف ما­ماندار جينالىپ، فيلوسوفيا ءىلىمىنىڭ زاماناۋي ادىستەمەسى مەن باعىت-باعدارىن، جوعارى وقۋ ورىندارىنداعى فيلوسوفيا ءپانىن وقىتۋدىڭ پروبلەمالارىن تالقىلاۋدان، عىلىمي زەردە­لەۋلەردەن وتكىزدى. قازاقستان في­لوسوفتارىنىڭ قوعامدىق قاۋىمداستىعى قۇرىلىپ، وعان «قازاقستاننىڭ فيلوسوفيالىق كونگرەسى» دەگەن اتاۋ بەرىلدى. 
ز.ك.شاۋكەنوۆا لەنينگراد (قازىرگى سانكت-پەتەربۋرگ) مەم­لەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىن ءبىتىر­گەن­نەن كەيىن ءارقاشان جانە بەلسەندى تۇردە عىلىمي قىزمەتپەن، شى­عارماشىلىقپەن شۇعىلدانىپ كەلەدى. وسى كەزگە دەيىن 200-دەن استام عىلىمي جانە ادىستەمەلىك ەڭبەكتەر، سونىڭ ىشىندە 2 وقۋ­لىق، 20-داي مونوگرافيا، ستۋ­دەنت­تەرگە ارنالعان 8 وقۋ قۇرال­دارى جانە ادىستەمەلىك نۇسقاۋ­لارى جارىق كورگەن ەكەن. «ءما­دەني مۇرا» باعدارلاماسى اۋ­قىمىندا ورىندالعان كوپتوم­دىق «الەمدىك الەۋمەتتانۋ انتولوگياسىنىڭ» اۆتورلارى­نىڭ ءبىرى بولاتىن.
«ۇلى دالا تۇلعالارى» سەريا­سىمەن ينستيتۋت ماماندارى زارەما كاۋكەن قىزىنىڭ جالپى رەداكسيالىعىمەن قازاقتىڭ كورنەكتى تاريحي تۇلعالارى – ءشا­كارىم، ءماشھۇر ءجۇسىپ كو­پەيەۆ، عۇمار قاراش سياقتى ەسىمدەردىڭ ءومىر جولىمەن قاتار تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ العاشقى كاسىبي ساياساتتانۋشىلاردىڭ ءبىرى تىلەمىس ءمۇستافيننىڭ عۇمىرنا­ماسىن قوماقتى كىتاپتار تۇرىندە جاريالاعانىن اتاپ وتكەن ءجون. جوعارىداعى ەڭبەكتەر كوپشى­لىكتىڭ نازارىنا بىردەن ىلىگىپ، ءوزىنىڭ وقىرماندارىن تاپتى.
ەلىمىزدىڭ قوعامدىق ءومىرىن­دەگى زارەما كاۋكەن قىزىنىڭ بەلسەندىلىگى زور. ول «نۇر وتان» حدپ مۇشەسى جانە ونىڭ الماتى فيليالىنىڭ ساياسي كەڭەسى مەن ساياسي بيۋروسىنىڭ مۇشەسى، قا­زاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزي­دەنتىنىڭ جانىنداعى ايەلدەر ىستەرى جانە وتباسىلىق-دەموگرا­فيالىق ساياسات جونىندەگى ۇلتتىق كوميسسيانىڭ مۇشەسى، قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى ساراپشىلار كوميسسياسىنىڭ مۇشەسى قىزمەت­تەرىن اتقارۋدا.
زارەما كاۋكەن قىزى قازاق­ستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كوپتەگەن مەملەكەتتىك ناگرادالارىمەن ماراپاتتالدى. ماسەلەن: «قازاق­ستان رەسپۋبليكاسى عىلىمىنىڭ دامۋىنا ۇلەس قوسقانى ءۇشىن» قازاقستان رەسپۋبليكاسى ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ توسبەلگىسى (2003ج.)؛ قازاقستان رەسپۋبليكاسى ءبىلىم جانە عى­لىم مينيسترلىگىنىڭ ى.ال­تىنسارين مەدالى (2009 ج.)؛ ق ر پرەزيدەن­ءتىنىڭ جارلىعىمەن «قازاقستان­نىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى» قۇرمەتتى اتاعى، «استاناعا 10 جىل»، «قازاقستان رەسپۋبليكا­سى­نىڭ تاۋەلسىزدىگىنە 20 جىل» مە­دالدارى بەرىلدى. 2015 جىلى «عىلىم كۇنىن» اتاپ ءوتۋ بارى­سىندا قازاقستان رەسپۋب­ليكاسى ءبىلىم جانە عىلىم مي­نيستر­لىگىنىڭ «قۇرمەت گرامو­تاسىمەن» ماراپاتتالدى.
زارەما كاۋكەن قىزى ۇلگىلى وتباسىن قۇرعانى بەلگىلى، عالىم­نىڭ جولداسى – سەيدۋمانوۆ سەرىك تۇرار ۇلى ەلىمىزگە بەلگىلى كورنەكتى قوعام قايراتكەرى، قازاقستان رەسپۋبليكاسى پار­لامەنتى ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى، قىزى سابرينا ورتا مەكتەپتىڭ 5 سىنىبىنىڭ وقۋ وزاتى. عالىم-ۇستازدىڭ تۇلعالىق كەلبەتى ءوزىنىڭ شىعارماشىلىعىمەن، بەلسەندى كوزقاراسىمەن زامانداستارى­مىزعا، جاس ۇرپاققا ناعىز ۇلگى بولاتىنى انىق، سونىمەن قاتار ونىڭ الدىڭعى قاتارلى زيالى قاۋىمنىڭ وكىلى ەكەنىنە كۇمان كەلتىرمەيمىز جانە ونىڭ ەلى­ءمىزدىڭ بولاشاعىنا تابىستى قىزمەت ەتە بەرۋىنە تىلەكتەسپىز.