قازىرگى تاڭدا الدەنەنى جاسىرۋ مۇمكىن بە؟ ارينە جوق. قۇپياڭىزدى قورعاۋ قيىندىققا سوعادى. سەبەپ - زامان اقپاراتتىكى. ءبىراق تىعىرىقتان شىعاتىن جالعىز جول بار. ول - شىندىقتىڭ ءھام اقيقاتتىڭ ماڭايىن اڭىزبەن قورشاۋ، نە بولماسا ارالاستىرىپ جىبەرۋ. قالاي بولعاندا دا، بۇل ءتاسىل ءالى ەشكىمدى جاڭىلىستىرىپ كورگەن جوق. شىڭعىس حاننىڭ جەرلەنگەن جەرىنىڭ تابىلماۋى، اتلانتيدانىڭ بار-جوعىنىڭ بەلگىسىزدىگى، ەگيپەت پيراميدالارىنىڭ قۇرىلىسى، تاعىسىن-تاعىلار. قانشاما عاسىرلار وتسە داعى، شىندىعىنىڭ شىمىلدىعى اشىلماعان قۇپيالار بۇلار. بۇگىنگى اڭگىمە  اقيقاتى اڭىزعا، اڭىزى اقيقاتقا اينالعان ماسسوندار حاقىندا بولماق.

            سونىمەن، ءسىز ماسسوندار بار دەگەنگە سەنەسىز بە؟ مەن. مەنىڭ كۇمانىم  بار. ءبىراق ىسىرىپ تاستاۋعا بولمايتىن فاكتىلەرگە دە كەزىگىپ جاتامىن. وندا تارقاتىپ كورەيىك.

            ماسسوندىق — دىني-ەتيكالىق ءىلىم، ءارى قۇپيا ۇيىم. ونىڭ نەگىزگى يدەياسى — جەر-جاھاندا قۇداي پاتشالىعىن ورناتۋ. عالامتورداعى  اقپارتتارمەن تانىسا وتىرىپ تۇيگەنىمىز،  ولار ءوز دەگەنىنە جەتىپ ۇلگەرگەن سياقتى.

            زەرتتەۋشىلەر ماسسونداردى شامامەن ورتا عاسىرلاردا پايدا بولدى دەگەن تۇجىرىمعا جۇگىنەدى. پايدا بولعان ەپيسەنتىرى، يا بولماسا ماسسوندىقتىڭ وتانى- انگليا دەپ ەسەپتەلىنەدى ەكەن. ولار شامامەن ءحىى عاسىردا پايدا بولىپ، حV عاسىردا شارىقتاپ دامي تۇسكەن.  كەزدەسەتىن جەرلەرىن "لوجا" دەپ اتايدى. بۇگىنگى تاڭدا بۇل لوجالار الەمنىڭ بارلىق دەرلىك ەلدەرىندە ورنالاسقان. بەيرەسمي دەرەككە سۇيەنسەك، ارينە! قۇدىرەتتى، ءارى باستى "لوجا" ۇلىبريتانيادا دەپ ەسەپتەلىنەدى.

            تاعى ءبىر دۇنيە. ماسسوندار  قۇرامىنا تەك قانا بەلگىلى ساياساتكەرلەر مەن تۇلعالار، ونەر مايتالماندارى كىرە الاتىن بولعان. ولاردىڭ قاتارىندا: كومپوزيتورلاردان ۆولفگانگ امادەي موسارت، فەرەنس ليست، يوزەف گايدن، ليۋدۆيگ ۆان بەتحوۆەن، نيككولو پاگانيني، ياكوۆ سيبەليۋس، جازۋشىلاردان رابيندرانات تاگور، ۆالتەر سكوتت، وسكار ۋايلد، مارك تۆەن، اقىنداردان يوگانن ۆولفگانگ گەتە،  الەكساندر پوپ، روبەرت بەرنس، رەديارد كيپلينگ بار. 14 امەريكاندىق پرەزيدەنت ماسسون بولعان دەگەن دە دەرەك بار.

            بۇل قاتاردا ورىستاردىڭ دا تۇلعالارى بار. ولار پۋشكين، سۋۆوروۆ مىرزالار. ماسسوندارمەن يدەيالاس بولعان تاعى ءبىر تۇلعاسى - ليەۆ تولستوي. ماسسون تاقىرىبىن زەرتتەۋشىلەر رەسەي يمپەرياسىنىڭ ىدىراۋىن دا ماسسوندارمەن بايلانىستىرادى. 1991 جىلى رەسەيدە بىردەن 4 "لوجا" اشىلعان دەيدى. ارينە، بۇل اڭىز ەمەس، اقيقات بولسا.

            اتالعان ۇيىمنىڭ قاتارىنا ەنگەن العاشقى قازاقتىڭ دا ەسىمى بەلگىلى بولىپ وتىر. ول- ءاليحان بوكەيحانوۆ. بەلگىلى عالىم ديحان قامزابەك ۇلى ءوزىنىڭ سۇحباتتارىنىڭ بىرىندە بوكەيحانوۆ حاقىندا: "جاسىراتىنى جوق، ول ماسسون لوجاسىنا كىرگەن. سۇلتانحان اققۇل ۇلى زەرتتەۋ ەڭبەگىندە بۇل ماسەلە جان-جاقتى ايتىلادى. ءبىز نە دەيمىز؟ قيىن زامانداعى كۇردەلى ماسەلەلەرگە بايلانىستى ءتۇرلى پىكىرلەر مەن قايشىلىقتى ويلار بار. مەنىڭ ويىمشا، ول سول كەزدەگى سانى 6 ميلليونعا جەتكەن قازاق حالقىن جويىلىپ كەتۋ مەن جۇتىلىپ كەتۋدەن ساقتاۋ ءۇشىن الەكەڭ ماسسون لوجاسىنىڭ الەمدىك ساياساتتاعى بەدەلىنە سۇيەنگىسى كەلدى، قازاققا تەڭدىك اپەرۋدى كوزدەدى. ءاليحاننىڭ ءاربىر ارەكەتى مەن ماقالاسى - وسى سوزىمە دالەل"،- دەگەن بولاتىن. بۇل بەرىلگەن اقپاراتتاردىڭ قانشالىقتى سالماعى بار ەكەنىن كەسىپ ايتۋ قيىن.

            وسىدان ءبىرشاما ۋاقىت بۇرىن قازنەتتى ۋ-شۋ ەتىپ دۇرلىكتىرگەن "استانا - ستوليسا ساتانى" دەگەن بەينەروليكتى كورىپ ەدىك. شىنىمەنەن كەلتىرىلگەن دەرەكتەرىنەن زارە-قۇتىڭ قاشادى. سويتە تۇرا كۇمان كەلتىرەتىن قاراما-قايشىلىققا كەز بولامىز. ول تاياۋدا الماتىدا اشىلعان ماسسونداردىڭ "لاجاسى". بۇل "لاجا" رەسمي تۇردە اشىلىپ، وعان بوكەيحانوۆ ەسىمى بەرىلىپتى-مىس. قازاقستانداعى العاش دەيدى ۇيىمداستىرۋشىلار. استانا قايدا قالدى سوندا؟ تاعى دا تۇسىنىكسىز ءبىر جايت. ءاليحان بابامىز ءالىمساقتان مۇسىلمان بولعانى بەلگىلى ەمەس پە؟ ولاي بولسا، جەردە قۇدايمىز دەگەندەرمەن نە شاتىسى بار ونىڭ؟

            ءبىراق... بۇۇ-نىڭ مەرەيتويلى جيىنىندا ەلباسىمىز بۇۇ-نىڭ شتاب-پاتەرىن استاناعا كوشىرۋ تۋرالى ۇسىنىس تاستاعانى بەلگىلى. ەگەر ۇسىنىس قابىلداناتىن بولسا، باسقاسىن قايدام، ءوز باسىم ماسسوندىقتاردىڭ بارلىعىنا كامىل سەنەتىن بولامىن.

ارقالىق ساعي