بيىل وتاندىق اگرارلىق ءبىلىم مەن عىلىمنىڭ كوشباسشىسى – قازاق ۇلتتىق اگرارلىق ۋنيۆەرسيتەتىنە 85 جىل تولدى. ۋنيۆەرسيتەت رەكتورى، اكادەميك تىلەكتەس ەسپولوۆتىڭ باستاماسىمەن بۇل ءبىلىم شاڭىراعىندا مەملەكەت بەرگەن تاپسىرمالارعا وراي، زامان تالابىمەن سايكەس يننوۆاسيالىق باعىتتا اۋقىمدى ءىس-شارالار جۇزەگە اسىرىلۋدا. ءبىزدىڭ العان اسۋىمىز وسىناۋ وقۋ ورداسى تاريحىنداعى ۇرپاقتار ساباقتاستىعىنىڭ، وقىتۋشى-عالىمدارىنىڭ ناتيجەلى ەڭبەگىنىڭ، بىلىمگەرلەرى مەن تۇلەكتەرىنىڭ شىنايى تالپىنىستارىنىڭ ناتيجەسى دەپ بىلەمىز.

ينجەنەرلىك فاكۋلتەتتىڭ تاريحى سو­ناۋ 1934 جىلدان باستالادى. ءبىزدىڭ فا­كۋلتەت ەلىمىزدە جوعارى بىلىكتى ين­جەنەر مامانداردى دايارلاۋدى وسى باعىتتاعى ءبىلىم مەن عىلىمدى دامىتا وتىرىپ، ىسكە اسىرۋدا. بۇگىنگى كۇن دەڭگەيىندە سارالاپ قاراساق، ونىڭ قالىپتاسىپ وركەندەۋى ۋنيۆەرسيتەت ءومىرى­مەن تىعىز بايلانىستى ەكەندىگى اي­قىن كورىنەدى. فاكۋلتەتتىڭ ءبىرىنشى دەكانى اۋىل شا­رۋا­شىلىعىندا ءوزىنىڭ عىلىمي مەكتەبىن قۇرعان ءىرى عالىم، پروفەسسور يۆان ۆاسيليەۆيچ ساحاروۆ بولدى. وسىناۋ بيىك تۇلعامەن قاتار فاكۋلتەتىمىزدىڭ قالىپتاسۋىنا، بۇگىنگى دەڭگەيگە جەتۋىنە زور ەڭبەك سىڭىرگەن ۇستاز-عالىمدارىمىز، پروفەسسورلار م.ر.الشىنبايەۆ، ل.ە.تاجىبايەۆ، ي.ق.قىپشاقپايەۆ، م.ي. رىباكوۆ وشپەس ءىز قالدىردى.

بۇگىندە فاكۋلتەت نەگىزىن التى: جاراتىلىستانۋ پاندەرى جانە اقپا­راتتىق تەحنولوگيالار، مەحانيكا جانە اۋىل­شارۋاشىلىق تەحنيكاسىن قۇرىلىم­داۋ، اگرارلىق تەحنيكا جانە تەحنولوگيا، ەنەرگيا ۇنەمدەۋ جانە اۆتوماتيكا، كاسىپتىك وقىتۋ جانە ماشينا پايدالانۋ كافەدرالارى قالايدى. وسى كافەدرالاردىڭ جاۋاپكەرشىلىگى نەگى­زىندە تومەندەگى ماماندىقتار بويىنشا اگرارلىق تەحنيكا جانە تەحنولوگيا، ومىر-تىرشىلىك قاۋىپسىزدىگى، كاسىپتىك وقىتۋ ماماندىقتارى بويىنشا، جوعارى بىلىكتى ماماندار دايارلانادى. جوعارى بىلىكتى ماماندار دايارلاۋ ءۇش ساتىلى تۇردە: باكالاۆريات، ماگيستراتۋرا جانە PhD دوكتورانتۋرالىق دەڭگەيدە جۇرگىزىلەدى. فاكۋلتەتتە بىلىمگەرلەردىڭ جالپى كونتينگەنتى بۇگىندە 965 ادام. ونىڭ ىشىندە 738 باكالاۆر، 217 ماگيس­ترانت، 10 دوكتورانت ءبىلىم الۋدا.

الەمدىك دەڭگەيدە اگروينجەنەريا سالاسىندا حالىقارالىق عىلىم جانە ءبىلىم قوعامداستىعىنا مۇشە بولۋ ارقىلى بۇگىندە فاكۋلتەت الدىنا باسەكەگە قابىلەتتى اگرارلىق سەكتوردى دامىتۋ ءۇشىن جوعارى بىلىكتى ينجەنەر مامانداردى دايارلاۋدى باستى ماقسات ەتىپ قويىپ وتىر. باستى ماقساتقا ساي بۇگىنگى فاكۋلتەتتىڭ ميسسياسى فاكۋلتەتتىڭ عىلىمي-زەرتتەۋ جانە يننوۆاسيالىق قىزمەتتەرىن مەملەكەتتىڭ عىلىمي-تەحنو­لو­گيا­لىق جانە الەۋمەتتىك-ەكونومي­كا­لىق دامۋ باسىمدىلىقتارىنا ساي كوتەرىلۋ بولىپ تابىلادى.

العا قويعان باستى ماقساتتى ورىنداۋ ءۇشىن فاكۋلتەتتە ءتۇرلى مازمۇندا ءار دەڭگەيدەگى شارالار ىسكە اسىرىلۋدا. فاكۋلتەتتە ارنايى جۇمىس توبى قۇرىلىپ، 2025 جىلعا دەيىنگى ينجە­نەرلىك فاكۋلتەتىنىڭ نارىققا قابىلەت­تىلىگىن ارتتىرۋ بويىنشا ستراتەگيالىق دامۋ جوسپارىن قۇرۋدىڭ پرينسيپتەرى انىقتالۋدا. ونداعى باستى ماقسات الەمدىك ءبىلىم بەرۋ نارىعىندا ۋنيۆەرسيتەتتىڭ باسقا دا قۇرىلىمدارىمەن بىرلەسە وتى­رىپ، فاكۋلتەت قىزمەتىن تانىتا ءبىلۋ، ۇجىم قىزمەتىنىڭ جوعارى باعاعا يەلىگىن قالىپتاستىرۋ بولىپ بەلگىلەنىپ وتىر. مۇندا فاكۋلتەت ۇجىمىنىڭ ءار مۇشەسىنىڭ جوعارى رەيتينگىلىك باعا­عا يە بولۋى شارت. سوندىقتان دا فا­كۋل­تەتتە ۋنيۆەرسيتەت بويىنشا رەي­تين­گىلىك باعالاۋ ساياساتىن ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋ، ونىڭ تالاپتارىنىڭ ورىندالۋىن قامتاماسىز ەتۋ جانە رەيتينگتىك جۇيەنى جەتىلدىرۋ بويىنشا ۇسىنىستار بەرۋ ىستەرىنە ەرەكشە كوڭىل بولىنەدى. فاكۋلتەتىمىزدە وزدەرىنىڭ قىزمەتىندە جوعارى جەتىستىكتەرگە جەتە بىلگەن ىشكى ۋنيۆەرسيتەتتىك رەيتينگىلىك باعالاۋدىڭ ناتيجەسىندە 2014-2015 وقۋ جىلى بويىنشا تور 50-گە ەنگەن وقى­تۋشىلار قاتارىندا پروفەسسورلارى­مىز: «ەنەرگيانى ۇنەمدەۋ جانە اۆتوماتيكا» كافەدراسىنان د.م. اليحانوۆ، «كاسىپتىك وقىتۋ» كافەدراسىنان د.ءادىز­بايەۆا، «جاراتىلىستانۋ پاندەرى جانە اقپا­راتتىق تەحنولوگيالار» كافەدراسىنان ك.ا. احمەتوۆ بولدى. وسىن­داي وڭ قىزمەتتى باعالاۋ شارالارىن ىسكە اسىرۋ ارقىلى تاۋەلسىز ءبىلىم بەرۋ­دەگى ساپانى قامتاماسىزداندىرۋ بويىن­شا قازاقستاندىق اگەنتتىگىنىڭ انىق­تاعان 2014 جىلعى رەيتينگىسىنىڭ قورى­تىندىسى بويىنشا «قازاقستاننىڭ ۇزدىك تەح­نيكالىق جوو-نىڭ ۇلتتىق رەيتين­گى­ءسى» نوميناسياسى بويىنشا قازاق ۇلت­تىق اگرارلىق ۋنيۆەرسيتەتى 3 ورىندى يەلەنۋىنە فاكۋلتەت وقىتۋشى-عالىمدارىنىڭ زور ەڭبەگى جاتقاندىعىن ەرەكشە اتايمىن.

فاكۋلتەت قىزمەتىن جاقسارتۋدا كادر­لىق فاكتوردىڭ ورنى ەرەكشە. سون­دىقتان دا فاكۋلتەتتە ءار كافەدرانى وقىتۋشى-عالىمدارمەن، باسقا دا قىز­مەت­كەرلەرمەن قامتۋ ءىسى جوسپارلى نە­گىز­گە كوشىرىلىپ وتىر. كافەدرا دەڭ­گەيىندە شەتەلدەن شاقىرىلاتىن وقىتۋ­شى ماماندار الەمنىڭ 100 وزىق ۋنيۆەر­سيتەت­تە­ءرى­نەن بولۋى ەرەكشە قاداعالانۋدا. سونى­مەن قاتار، كافەدرا وقىتۋشى-عا­لىم­دارىنىڭ جوسپارلى تۇردە الەمنىڭ وزىق ءبى­ءلىم، عىلىم ورتالىقتارىندا بىلىك­­ءتىلى­گىن جە­ءتىل­ءدىرۋى جولعا قويىلعان. ماسە­لەن، 2014-2015 وقۋ جىلىندا جالپى سا­نى 27-گە جەتەتىن فاكۋلتەت عالىم-ۇستاز­دارى بىلىكتىلىكتەرىن ارتتىردى. ءناتي­­­جە­سىندە وقۋ ىسىندە جاڭا مازمۇندى ءادىس­تەمەلەر، زەرتحانالىق جۇمىستار پاي­دا­­لا­نى­لا باستادى.

كافەدرا وقىتۋشى-عالىمدارىنىڭ شەتەل تىلدەرىن مەڭگەرۋ باعىتىندا شارالار قارقىندى تۇردە ىسكە اسىرىلۋدا. ەگەر 2012-2013 وقۋ جىلىندا ارنايى ءتىل ۇيرەنۋ كۋرستارىنا قاتىسقاندار سانى 18 بولسا، 2014-2015 وقۋ جىلىندا 32 ادامعا جەتىپ وتىر.

بىلىمگەرلەردىڭ ءبىلىم ساپاسىن ارتتىرۋ ماقساتىندا اكادەميالىق ۇتقىرلىق وقۋ باعدارلاماسىمەن وقىپ جۇرگەن ءبىلىم­گەرلەردىڭ سانى ارتتىرىلۋدا. ەگەر وتكەن وقۋ جىلىندا ولاردىڭ سانى 14 بولسا، وسى وقۋ جىلىندا 25 بىلىمگەردى 7 وزىق وقۋ ورىندارىنا جىبەرۋ جوس­پارلانىپ وتىر. فاكۋلتەتتە دايارلاناتىن ماماندىقتار بويىنشا ۇلى يشتۆان ۋنيۆەرسيتەتىمەن (ۆەنگريا)، بەلا­رۋس ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتىمەن، انگەل كنچيەۆ اتىنداعى رۋسە ۋنيۆەرسيتەتىمەن (بولگاريا)، پۋترا ۋنيۆەرسيتەتىمەن (مالاي­زيا) جانە پوليتەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتپەن (گەرمانيا) قوس ديپلومدى ءبىلىم بەرۋ باعدارلامالارىن ىسكە اسىرۋ جولدارى قاراستىرىلۋدا.

فاكۋلتەتتە جالپى ساندىق تۇرعىدان شەتەل تىلىندە بەرىلەتىن پاندەر ۇلەسىن 30 پايىزعا جەتكىزۋ كوزدەلىپ وتىر. بۇگىندە عىلىمي ىزدەنىستەردىڭ ناتيجەلىلىگىن جانە ولاردىڭ مازمۇندىلىعىن ارتتىرۋدا «اگروينجەنەرلىك ماسەلەلەر جانە تەحنولوگيالار» عزي ديرەكتورى ج.س. سادىقوۆپەن بىرلەسە وتىرىپ فاكۋلتەت عالىمدارى ايتۋلى جەتىستىكتەرگە جەتتى. ولاردىڭ نەگىزگىلەرى: پروفەسسور ج.س.سا­دىقوۆتىڭ جەتەكشىلىگىمەن ورىندالىپ جاتقان «قازاقستان رەسپۋب­ليكاسىندا اۋىلشارۋاشىلىق ماشيناسىن جاساۋدى دامىتۋدى نەگىزدەۋ» تاقىرىبىنداعى عىلىمي جوبا، سونداي-اق، «تەحنيكالىق كورۋ جۇيەسى نەگىزىندە جۇمىرتقالاردى اۆتوماتتى سۇرىپتاۋ ماشيناسىن جوبالاۋ» (جوبا جەتكشىسى: پروفەسسور د.م.ءاليحانوۆ)، «رەسۋرس ۇنەمدەۋىش تەحنولوگيا ءۇشىن ماشينالار كەشەنىن جوبالاۋ ارقىلى كوكونىس ءونىمىن ءوندىرۋدى ينتەنسيۆتەندىرۋ» (جوبا جەتەكشىسى: پروفەسسور م.ج. حازيموۆ) تاقىرىپتارىنداعى عىلىمي جوبالار بولىپ تابىلادى. فاكۋلتەتتەگى عىلىمي جوبالاردى قارجىلاندىرۋدىڭ قوسىندى سوماسى 48،0 ملن. تەڭگەنى قۇرايدى.

ينجەنەرلىك فاكۋلتەت جاعدايىندا ارىپتەس شەتەلدىك وزىق ءبىلىم، عى­لىم ورتا­لىقتارىمەن ءوزارا ىنتىماقتاستىقتى ارتتىرۋ، ولاردى وقۋ ۇردىسىنە قاتىستىرۋ قولعا الىنىپ وتىر. وسى باعىتتا ءبۇ­گىن­دە سولتۇستىك داكوتا شتاتىنىڭ ۋنيۆەر­سيتەتىمەن، سلوۆاكيا مەملەكەتتىك اگرار­لىق ۋنيۆەرسيتەتىمەن، سينسزيان اگرار­لىق ۋنيۆەرسيتەتىمەن، رەسەي مەملەكەتتىك اگرارلىق ۋنيۆەرسيتەتىمەن، سانكت-پەتەربۋرگ اگرارلىق ۋنيۆەرسيتەتىمەن، بەلارۋس مەملەكەتتىك اگرارلىق تەحني­كالىق ۋنيۆەرسيتەتىمەن ءبىلىم بەرۋ جانە عىلىمي ىزدەنىستەردى بىرىگىپ ۇيىم­داس­تىرۋ باعىتىندا ناقتى شارالار ىسكە اسۋدا.

بۇگىندە فاكۋلتەتتە بىلىمگەرلەردىڭ ناقتى عىلىمەن شۇعىلدانۋىنا جانە وندىرىستىك تاجىريبەدەن وتۋىنە جاعداي جاساۋ ماقساتىندا ناقتى شارالار ىسكە اسىرىلۋدا. ماسەلەن، قازاشمەعزي بازاسىندا كافەدرالاردىڭ وقۋ-عىلىمي فيليالدارى اشىلعان. «بايسەركە – اگرو» «اميران – اگرو» «ازيااۆتو» جانە باسقا دا ءىرى كاسىپورىندارمەن بىرىگە وتىرىپ، وقۋ، عىلىمي-وندىرىستىك ورتالىقتار قۇرىلعان. وسىنداي يگى شارالاردىڭ ناتيجەسىندە ءبىلىم ساپاسى، جالپى مامانداردى دايارلاۋ دەڭگەيى ارتۋدا. ءبىزدىڭ ۇزدىك بىلىمگەرلەرىمىز رەسپۋبليكالىق جانە حالىقارالىق دەڭگەيدەگى عىلىمي كونفەرەنسيالاردا جۇلدەلى ورىنداردى يەلەنۋدە. فاكۋلتەت جاعدايىندا يجەنەرلىك مامانداردى دايارلاۋ بويىنشا قازاقستان-بەلارۋس جانە John Deere كومپانياسىمەن بىرلەسكەن ينجەنەرلىك ماماندار ازىرلەۋ ورتالىقتارىن قۇرۋ مىندەتى تۇر.

ەلىمىزدىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى ءۇشىن ينجەنەرلىك مامانداردى دايارلاۋدا وزىندىك تاجىريبەسى قالىپتاسقان جوعارى كادرلىق، ماتەريالدىق-تەحنيكالىق الەۋەتى مول بۇگىنگى ينجەنەرلىك فاكۋلتەت ۇجىمىنىڭ زامان تالابىنا ساي قىزمەت ەتەتىندىگىنە، سول ارقىلى ەل ەكونوميكاسىنىڭ دامۋىنا ءوز ۇلەسىن قوسا بەرەتىنىنە سەنىم مول.

دەرەككوز: ەگەمەن قازاقستان