كەشە پرەزيدەنت جانىنداعى ورتالىق كوممۋنيكاسيالار قىزمەتىندە جىلداعى داستۇرمەن اكىمدەردىڭ ەسەپ بەرۋ كەزەڭى باستالدى. وڭىرلەردىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋىنا ارنالعان ارنايى باسپا ءسوز ءماسليحاتىن العاش بولىپ اقمولا وبلىسىنىڭ اكىمى سەرگەي كۋلاگين باستادى.

ءيا، بۇل ءۇردىستى اكىمدەردىڭ ەل الدىندا ەسەپ بەرۋ كەزەڭى دەۋگە ابدەن بولاتىنداي. سەبەبى، بۇل باسپا ءسوز ءماسليحاتىنا رەسپۋبليكالىق بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ بارلىعى دەرلىك قاتىسىپ، ءتىپتى، الىس-جاقىن وڭىرلەردەن، بارلىق وبلىس ورتالىقتارىنان جۋرناليس­تەر ونلاين رەجىمدە بايلانىسىپ وتىردى.

ءسويتىپ، باسپا ءسوز ءماسليحاتىندا اكىم الدىمەن ءوزى باسقارىپ وتىرعان ءوڭىردىڭ بۇگىنگى تىنىس-تىرشىلىگىمەن تانىستىرىپ، ايماقتىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق كورسەتكىشتەرى تۋرالى اقپاراتتارمەن ءبولىستى. سودان سوڭ تىلشىلەر تاراپىنان قويىلعان سۇراقتارعا جاۋاپ بەردى.

اقمولا وبلىسىنىڭ اكىمى الدىمەن ەلىمىزدىڭ باستى باعدارلاماسى – «نۇرلى جول» بويىنشا نەگىزگە الىنعان باعىتتارعا سايكەس وڭىردە ءبىرقاتار جۇمىستاردىڭ ناتيجەلى جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقاندىعىن اتاپ ءوتتى. ايتالىق، 2015 جىلى الدىن الا ەسەپتەۋلەر بويىنشا، جيىنتىق وڭىرلىك ءونىمنىڭ كولەمى 102،3 پايىزعا ءوسۋ قارقىنىمەن قوسا العاش رەت 1،2 ترلن. تەڭگەنى قۇراعان. «وبلىستا نىسا­نالى ولشەمدەرگە قول جەتكىزۋ ءۇشىن بارلىق العىشارتتار بار، ول وسى جىلعى 10 ايدىڭ قورى­تىن­دىلارىمەن راستالادى»، دەدى س.كۋ­لاگين. ءوڭىر ەكونوميكاسىنا باعىت­تالعان ينۆەستيسيالاردىڭ كولەمى 152 ملرد. تەڭگەنى قۇرادى، ول وتكەن جىلعى كولەمنەن 9،5 پايىزعا ارتىق. ونىڭ ىشىندە جارتىسىنان استامى وزىندىك جانە نەسيە قاراجاتىنا تيەسىلى.

اكىمنىڭ اتاپ وتۋىنشە، ينۆەس­تيسيالىق بەلسەندىلىك ەسەبىنەن وبلىستا ەكونوميكانىڭ بارلىق دەرلىك نەگىزگى سالالارىندا وڭتايلى ناتيجەلەرگە قول جەتكىزىلگەن. بۇل الەۋمەتتىك سالادا ماڭىزدى جوبالاردى جانە ءىس-شارالاردى ىسكە اسىرۋعا مۇمكىندىك بەردى. وبلىستا قۇلدىراۋدىڭ وسۋىنە جول بەرمەۋ بويىنشا شارالار قولدانىلۋدا. سونداي-اق ول، اقمولا وبلىسىندا «نۇرلى جول» باعدارلاماسىن ىسكە اسىرۋ ناتيجەسىندە جەرگىلىكتى قۇرىلىس يندۋسترياسىنىڭ كاسىپ­ورىندارى وزدەرىنىڭ وندىرىستىك قۋاتتىلىقتارىن ارتتىرۋعا ءمۇم­كىندىك العانىن اتاپ ءوتتى. ايماق باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا، ءوڭىر­دە كاسىپورىنداردىڭ تۇراقتى جۇ­مىسى يندۋستريالىق سالادا ءوسۋ قارقىنىن قامتاماسىز ەتۋگە مۇمكىندىك بەرىپ وتىر.

«ونەركاسىپ ءونىمىنىڭ كولەمى 251 ملرد. تەڭگەنى نەمەسە وتكەن جىلعى دەڭگەيگە قاراعاندا 106،1 پايىزدى قۇرادى. وڭدەۋ ونەركاسىبىندە 108،6 پايىز بولدى. جوعارعى قارقىنعا مەتاللۋرگيا – 131،6 پايىز، حيميا ونەركاسىبىندە –161،7 پايىز، تاماق ونىمدەرىنىڭ ءوندىرىسى – 102،3 پايىز – سالالارىندا قول جەتكىزىلدى. يندۋستريالاندىرۋ كارتاسىنىڭ جوبالارى قوماقتى ۇلەس قوسۋدا. ولاردىڭ ونەركاسىپ وندىرىسىندەگى ۇلەسى 29 پايىزدى، وڭدەۋ ونەركاسىبىندە 38 پايىزدى قۇرادى. رەسپۋبليكالىق كولەمدە وبلىستىڭ ۇلەسى: قوسالقى بولشەك (پودشيپنيك) شىعارۋدان – 100 پايىزدى، جۇك اۆتوكولىگىن قۇراستىرۋدان – 60 پايىزدى، التىن وندىرۋدە – 30 پايىزدى، قۇرىلىس كىرپىشى 22 پايىزدى قۇرايدى. «نۇرلى جول» باعدارلاماسىن ىسكە اسىرۋ ناتيجەسىندە جەرگىلىكتى قۇرىلىس يندۋسترياسىنىڭ كاسىپ­ورىندارى وزدەرىنىڭ وندىرىستىك قۋاتتىلىقتارىن جۇكتەۋدى ارتتىرۋعا مۇمكىندىك الدى»، دەدى س.كۋ­لاگين. سونىمەن قاتار، ءوڭىر­دە جىل باسىنان بەرى يندۋستريا­لاندىرۋ كارتاسىنا 6 جوبا ەنگىزىلىپ وتىر. وتكەن جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىندە 8 كاسىپورىن تىركەلگەن بولاتىن. «قولدا بار قوسىمشا رەزەرۆتەر، كاسىپورىنداردى جۇكتەۋدى ارتتىرۋ، جىل قورىتىندىسى بو­يىنشا ونەركاسىپ سالاسىندا ءوسۋ قارقىنىن ساقتاپ قالۋعا مۇمكىندىك بەرىپ وتىر. يندۋستريالاندىرۋ باعدارلاماسىنىڭ ءبىرىنشى بەس­جىلدىق جوسپارىن ىسكە اسىرۋ كەزەڭىندە وڭدەۋ ونەركاسىبىندەگى ەڭبەك ونىمدىلىگى 2 ەسەگە دەيىن ارتىپ، 2014 جىلى 19 مىڭ اقش دوللارىنا جەتتى. بۇل وتكەن جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا 78 پايىزدى قۇرادى»، دەدى ءوڭىر باسشىسى.

اقمولا وبلىسىنىڭ ينۆەس­تي­سيالىق پورتفەلىندە قۇنى 595 ميل­ليارد تەڭگەنىڭ 115 جوباسى بار. ونىڭ ىشىندە 7 مىڭ جۇمىس ورنىن اشۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن 40 جوبا – يندۋستريالاندىرۋ كارتاسىنا قوسىلىپ وتىر. «ەكىنشى بەسجىلدىققا جوبالاردى ىسكە اسىرۋ بويىنشا كەڭ قۇلاشتى مىندەتتەر، وڭ ىستەر، ايتارلىقتاي جوعارى مەجە قويىلدى. ينۆەس­تيسيالار سوماسى بويىنشا قازىرگى جوبالار 2010-2014 جىلدارى ىسكە اسىرىلعان جوبالاردىڭ قۇنىنان 4 ەسەگە ارتىق»، دەدى س.كۋلاگين.

ايماق باسشىسىنىڭ اتاپ وتۋىنشە، جوبالاردىڭ باسىم كوپشىلىگى وڭدەۋ ونەركاسىبىنىڭ سالالارىنا جاتادى. ماسەلەن، جوعارى قوسىمشا قۇنىمەن ءونىمنىڭ جاڭا تۇرلەرىن ءوندىرۋ يگەرىلەتىن بولادى. ونىڭ ىشىندە، سەمەنت، بايىتىلعان كاولين، استىقتى تەرەڭدەتىپ قايتا وڭدەۋ ونىمدەرى جانە باسقالارى بار. «بيىلعى جىلى ءبىزدىڭ تاراپىمىزدان استىق جانە مايلى داقىلداردى قايتا وڭدەۋ جونىندەگى ءىرى كاسىپورىن، اتاپ ايتقاندا، «اقمولا بيداي» ج ش س، تەمىر-بەتون ونىمدەرىن شىعاراتىن زاۋىت «ساپا سۋ» ج ش س ىسكە قوسىلدى»، دەپ ناقتىلادى اكىم. ال الداعى ۋاقىتتا وتكىزىلەتىن ەكسپو-2017 حالىقارالىق كورمەسىنىڭ قارساڭىندا قۇنى 18 ميلليارد تەڭگە تۇراتىن ەرەيمەنتاۋ اۋدانىندا العاشقى جەل ەلەكتر ستانساسى سالىنباق. جىل سوڭىنا دەيىن تاعى 8 جوبانى ىسكە قوسۋ جوسپارلانۋدا. ولاردىڭ ىشىندە ءىرى جوبالار – ەت وڭدەۋ كەشەنى، برويلەر ەتىن ءوندىرۋ جونىندەگى قۇس فابريكاسىن اتاۋعا بولادى. بۇل رەتتە سونىمەن قاتار، قازاقستان-گەرمانيا بىرلەسكەن كاسىپورنى «قازگەرقۇس» ج ش س وندىرىستىك قۋاتتىلىعىن 2 ەسەگە ارتتىراتىنىن، قۇس فابريكاسىنىڭ 2-كەزەگى ىسكە قوسىلاتىنىن دا تىلگە تيەك ەتتى. تۇتاستاي العاندا، وڭىردە 11 جوبانى ىسكە قوسۋدىڭ ەسەبىنەن 900 تۇراقتى جۇمىس ورنى اشىلادى دەپ كۇتىلۋدە. سونداي-اق، ماسالسك تەمىر رۋداسى كەن ورنىنىڭ بازاسىندا ءىرى مەتاللۋرگيالىق كومبينات قۇرىلىسى جونىندەگى جوعارى تەحنولوگيالىق كومبيناتتى ىسكە قوسۋ بويىنشا قارجىلاندىرۋ ماسەلەسى پىسىقتالىپ جاتىر ەكەن. جوبانىڭ قۇنى شامامەن 260 ميلليارد تەڭگەنى قۇراپ وتىر.

نەگىزىنەن اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىندا زور باسىمدىققا يە ءوڭىردىڭ بۇل باعىتتا دا اۋىز تولتىرىپ ايتارلىق جەتىستىكتەرى بار ەكەن. مىسالى، بيىلعى جىلدىڭ 10 ايىندا اۋىل شارۋاشىلىعى جيىنتىق ءونىمىنىڭ كولەمى 228 ميلليارد تەڭگەنى قۇراعان. اكىمنىڭ ايتۋىنشا، ەكونوميكالىق وسۋگە قولداۋ كورسەتۋدە ۇلكەن ءرول وب­لىستىڭ اگرارلىق سالاسىنا جۇكتە­لەدى، وندا 5 مىڭنان استام اۋىل­شا­رۋا­شىلىق قۇرىلىمدارى قىزمەت ەتەدى، جۇمىسقا قابىلەتتى تۇرعىنداردىڭ 36 پايىزى قام­تىلعان.

«اعىمداعى جىلى اوك-تى قارجىلاندىرۋ 16،2 ميلليارد تەڭگەنى قۇرادى، بۇل وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا 14 پايىزعا كوپ. ول اۋىل شارۋاشىلىعى وندىرىسىندە تۇراقتى دامۋدى قامتاماسىز ەتۋگە مۇمكىندىك بەردى»، دەدى ايماق باسشىسى.

سونىمەن قاتار، ول اۋا رايى­نىڭ قولايسىزدىعىنا قاراماس­تان، اقمولا وبلىسى ەگىن جيناۋ ناۋقانىن ۇتىمدى اياقتاعانىن دا اتاپ ءوتتى. «ءداندى داقىلداردىڭ جيىنتىق ءونىمى گەكتارىنان 11،2 سەنتنەر ورتاشا تۇسىمىمەن 4،6 ميلليون توننانى قۇرادى. بيىل­عى جىلى ساپالى استىقتىڭ ايتار­لىقتاي كوپ كولەمى جينالعانىن اتاپ ءوتۋ قاجەت. الىنعان ءونىم ىشكى قاجەتتىلىكتى قاناعاتتاندىرۋمەن قاتار، استىقتى ەلدىڭ باسقا دا ءوڭىر­لەرىنە جانە ەكسپورتقا شىعارۋعا مۇمكىندىك بەرەدى»، دەدى س.كۋلاگين.

اۋىلشارۋاشىلىق قۇرى­لىم­دارىنداعى جالپى مال باسى سانىنان ەتتى باعىتتاعى ءىرى قارا مال باسىنىڭ ۇلەسى 80 پايىزعا دەيىن وسكەن. «قۇس شارۋاشىلىعى ءونى­ءمىنىڭ ءوندىرىسى ۇتىمدى دامىپ كەلەدى، ول وبلىس پەن ەلوردانىڭ قاجەتتىلىگىن قامتاماسىز ەتۋمەن قاتار، ونى رەس­پۋبليكادان تىسقارى جەرلەرگە ەكسپورتتاۋعا مۇمكىندىك بەردى. قۇس ەتى ءوندىرىسىنىڭ كولەمدەرىن ۇلعايتۋ جونىندە ناقتىلى مۇمكىنشىلىكتەر بار. ول ماسەلە توڭىرەگىندە ءبىز بۇگىنگى كۇنى جۇمىس ىستەۋدەمىز»، دەدى اكىم. بۇل رەتتە س.كۋلاگين اقمولا وبلىسىندا جالپى جىلدىق قۋاتى 80 مىڭ توننانى قۇرايتىن ەكى قۇس فابريكاسىنىڭ قۇرىلىسى جۇرگىزىلىپ جاتقانىن العا تارتتى. ولار – سەلينوگراد اۋدانىندا جىلدىق قۋاتى 20 مىڭ توننا جانە بۇلاندى اۋدانىندا جىلدىق قۋاتى 60 مىڭ توننا قۇرايتىن كاسىپورىندار.

اكىم ءوز ەسەبىندە وڭىردەگى باس­پانا ماسەلەسى دە بىرتىندەپ وڭ شەشىمىن تاۋىپ كەلە جاتقانىن ايتتى. «قۇرىلىس سالاسىندا كولەمدى جۇمىستار اتقارىلۋدا، ونداعى ءوسۋ قارقىنى وتكەن جىلعى كورسەتكىشكە قاراعاندا 114،6 پايىزدى قۇرادى. «نۇرلى جول» باعدارلاماسىن ىسكە اسىرۋ كولەمنىڭ ارتۋىنا ىقپال ەتتى، ونىڭ اياسىندا وبلىستا جالپى سوماسى 2 ملرد. تەڭگەگە 13 جوبا ءىس­كە اسىرىلدى»، دەدى ءوڭىر باسشىسى. اكىمنىڭ سوزىنە قاراعاندا، وڭىردە تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسى بەلسەندى جۇرگىزىلۋدە. قارجىلاندىرۋدىڭ بارلىق كوزدەرىنەن سالاعا تار­تىل­عان ينۆەستيسيا 20 ملرد. تەڭگەگە دەيىن ارتقان. بيىلعى جىلدىڭ 10 ايىندا بارلىعى 218 مىڭ شارشى مەتر تۇرعىن ءۇي پايدالانۋعا بەرىلگەن. ول وتكەن جىلعى دەڭگەيگە قاراعاندا 138 پايىزدى قۇرايدى. تۇرعىن ءۇي جاعدايىن 2 مىڭنان استام وتباسى جاقسارتقان.

ەلىمىزدىڭ وڭىرلەرىندەگى اۋىل-ايماقتاردىڭ باستى پروب­لە­مالارىنىڭ ءبىرى ينفراقۇرىلىمنىڭ قولايسىزدىعى، اۋىز سۋدىڭ جەتكى­لىك­سىزدىگى ەكەنى راس. وبلىس باسشىسى وسىعان وراي اتقارىلىپ جات­قان جۇمىستار تۋرالى دا اقپارات­تارمەن ءبولىستى.

«تۇرعىنداردى ساپالى اۋىز سۋىمەن قامتاماسىز ەتۋ ءبىز­ءدىڭ جۇمىسىمىزدىڭ ماڭىزدى باعىتتارىنىڭ ءبىرى بولىپ سانا­لادى. وبلىس بويىنشا ورتالىق­تاندىرىلعان سۋمەن قامتاماسىز ەتۋ 80 پايىزدى قۇرايدى. ال ورتالىقتاندىرىلماعان سۋ جۇيەسى – 19 پايىز. تاسىمالداناتىن سۋدى پايدالاتىن تۇرعىنداردىڭ ۇلەسى – 1 پايىز»، دەدى س.كۋلاگين. اكىمنىڭ اتاپ وتۋىنشە، وڭىردەگى سۋمەن قامتاماسىز ەتۋ جانە سۋ بۇرۋ جۇيەلەرىنىڭ 10 جوباسىن ىسكە اسىرۋعا 3،2 ملرد. تەڭگە باعىتتالعان. اعىمداعى جىلى 6 نىسان ىسكە قوسىلاتىن بولا­دى. ول تۇرعىنداردىڭ ورتالىق­تاندىرىلعان سۋمەن قامتاماسىز ەتۋ جۇيەسىنە قولجەتىمدىلىگىن تاعى دا 14 مىڭ ادامعا ارتتىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

«تاسىمالداناتىن سۋدىڭ ءتۇيت­كىل ماسەلەسى كەزەڭ-كەزەڭمەن شەشى­لۋدە. 18 ەلدى مەكەندە سۋ قورى بويىنشا ىزدەستىرۋ-بارلاۋ جۇمىس­تارى اياقتالدى، 9 ەلدى مەكەن بويىنشا جوبالاۋ-سمەتالىق قۇجات­تاما ازىرلەندى. جوبالاردى قارجىلاندىرۋ حالىقارالىق قارجى ينستيتۋتتارى ەسەبىنەن ورىن الۋى مۇمكىن. بۇگىنگى تاڭدا، ءبىزدىڭ تاراپىمىزدان ەۋرازيا قايتا قۇرۋ جانە دامۋ بانكى قاراجا­تىنىڭ ەسەبىنەن كوكشەتاۋ قالاسىن سۋمەن قامسىزداندىرۋ جانە سۋ بۇرۋ تورابىنىڭ 3 ءىرى جوبا­سىن ىسكە اسىرۋ جونىندەگى ماسەلە پىسىقتالۋدا»، دەدى وبلىس باسشىسى.

ءيا، ايتا بەرسەك، وبلىس اكىمىنىڭ اقپاراتى ءبىر ماقالانىڭ كولەمىنە سىيماسى انىق. نەگىزگىسى، اكىمنىڭ جۋرناليستەر الدىندا جاريا ەتكەن ءوڭىردىڭ تىنىس-تىرشىلىگى، الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق احۋالى جايىنداعى اقپاراتتارىنان وبلىستىڭ بۇگىنگى جاعدايىن اڭعارۋ قيىن ەمەس. باستىسى، ماقسات – ايقىن، باعىت – بەلگىلى. ەندىگىسى، ىسكە ساتتىلىك كەرەك.

دەرەككوز: "ەگەمەن قازاقستان"