كەشە الماتى قالاسىنىڭ اكىمدىگىندە الماتى قالاسىنىڭ 2016 – 2020 جىلدارعا ارنالعان دامۋ باعدارلاماسىنىڭ جوباسى بويىنشا جۇمىسشى توپتىڭ وتىرىسى ءوتتى.
ءوڭىردىڭ دامۋ باعدارلاماسى ەلىمىزدە العاش رەت كوپشىلىكتىڭ تالقىسىنا ءتۇسىپ وتىر. كەزدەسۋ بارىسىندا قالا اكىمى باۋىرجان بايبەك شاھاردى ءار قىرىنان دامىتۋدىڭ 7 باعىتىن اتاپ، باعدارلامانى جان-جاقتى سارالاپ، جەتىلدىرە ءتۇسۋ ءۇشىن بارشا حالىقتى بەلسەندى اتسالىسۋعا شاقىردى.   
باعدارلامانىڭ دايىن جوباسى بۇگىننەن باستاپ كوپشىلىكتىڭ، ياعني ساراپشىلاردىڭ، بيزنەسمەندەردىڭ، ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدار مەن قا­لا تۇرعىندارىنىڭ تالقىلاۋى ءجا­نە ۇسىنىستارىن ءبىلدىرۋى ءۇشىن قا­لا اكىمدىگىنىڭ almaty.gov.kz رەس­مي ساي­تىندا جاريالانادى. ءبىر اي ىشىندە ۇسىنىستار مەن تو­لىق­تىرۋلاردى ارنايى قۇرىلعان almaty2020@a-a.kz ەلەكتروندى پوش­تاسىنا جىبەرۋگە بولادى. بۇل – ەلباسىنىڭ بەس ينس­تيتۋتتىق رە­­فورماسى مەن «ۇلت جوس­پارى – 100 ناق­تى قادامدى» ءىس ءجۇ­ءزىن­دە جۇزەگە اسىرۋ. 
دامۋ باعدارلاماسىنىڭ جوبا­سىن جاساۋعا مەملەكەتتىك ورگاندار وكىلدەرىمەن بىرگە قالا قۇرىلىسى، ساۋلەت، ەكونوميكا جانە قالالاردى ستراتەگيالىق جوسپارلاۋ سالالا­رىن­­دا ۇزدىك حالىقارالىق ءتا­ءجى­­­­ريبە جيناعان، الەمگە تانى­مال «McKinsey&Company» كومپا­نيا­سى تارتىلدى. 
شارا بارىسىندا دامۋ باع­دار­لاماسىن تالقىلاۋدى جانە تو­لىقتىرۋدى قامتاماسىز ەتە­ءتىن، قۇرامىنا ءىرى ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمداردىڭ، قارجى ينستي­تۋت­تارىنىڭ وكىلدەرى، سالالىق قو­عام­داستىقتاردىڭ باسشىلارى، قو­عام قايراتكەرلەرى، ءتۇرلى ساراپ­شىلار ەنەتىن قوعامدىق كەڭەس قۇ­رىلاتىندىعى ايتىلدى. 
– ەلباسىمىز نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ تاۋەلسىزدىكتىڭ ال­عاش­قى جىلدارىنان باستاپ قولداۋ كور­سەتۋىنىڭ ارقاسىندا الماتى ءبۇ­گىندە الەۋەتى مول، ەلىمىزدىڭ اسا ءىرى ەكونوميكالىق ورتالىعى بو­لىپ قالىپتاستى. قالا بۇگىندە ەلى­ءمىزدىڭ جالپى ىشكى ءونىمىنىڭ 30 پايىزىن، سالىق تۇسىمدەرىنىڭ 28 پايىزىن جانە ساۋدانىڭ 41 پايى­زىن قامتاماسىز ەتەدى. 2014 جىل­دىڭ قورىتىندىسى بويىنشا جان باسىنا شاققانداعى جالپى اي­ماقتىق ءونىم 29 مىڭ دوللار بول­دى. بۇل ورتالىق جانە شىعىس ەۋ­روپا ەلدەرىنىڭ استانالارى مەن ءىرى قالالارىنىڭ دەڭگەيىنە تەڭ ەكەنىن كورسەتەدى. ءونىم كولەمى بويىنشا الماتى وزبەكستانمەن تەڭەسسە، قىر­­عىزستان مەن تاجىكستاننان 5 ەسە الدا. دەي تۇرعانمەن، الەم قا­لا­لارىنىڭ دامۋ دەڭگەيىنە ساي بولۋ ءبىز­دەن باتىل قادامداردى تالاپ ەتىپ وتىر. سونداي-اق ۋربانيزاسيا – قازىرگى ادامزات دامۋىنىڭ ەڭ باس­تى ءۇردىسى. ماسەلەن، 2008 جىلى الەمدە قالا تۇرعىندارىنىڭ سانى اۋىل تۇرعىندارىنىڭ سانىمەن تەڭ بولسا، 2050 جىلى بىرىككەن ۇلت­تار ۇيىمىنىڭ بولجامىنشا، جەر شارىنىڭ 85 پايىزى قالا­لىق­تار بولادى ەكەن. ياعني ءقازىر­گى باسەكەلەستىك، ەڭ الدىمەن – قا­­لاارالىق باسەكەلەستىك. ەل­با­­سىمىز «قازاقستان – 2050» سترا­تە­­گياسىندا ەلىمىزدىڭ الەمنىڭ ءبا­سەكەگە قابىلەتتى 30 مەملەكەتىنىڭ قا­تارىنا ەنۋ مىندەتىن قويىپ وتىر. وسى ۇلكەن مەجەگە جەتۋ ءۇشىن قا­ءزىر كەشەندى جۇمىستار جۇرگىزىلىپ جا­تىر، – دەيدى اكىم باۋىرجان باي­بەك. 
اكىمنىڭ ايتۋىنشا، ۇلتتىق جوس­پار قادامدارىمەن ۇشتاستىرا جا­سالعان بۇل باعدارلاما الما­تى­نىڭ دامۋىنا جاڭا دەم بەرمەك. با­ع­دارلامانىڭ ماقساتى – الما­تى­نى الەمدىك دەڭگەيدەگى زاماناۋي قا­لاعا، ياعني جۇك تاسىمالى، ين­نو­ۆاسيالىق بيزنەستى دامىتىپ، كا­پيتال مەن تۋريستەردى وزىنە تار­تا بىلەتىن جانە تۇرعىندار ءۇشىن ەڭبەك ەتۋگە قولايلى ورتاعا اي­نالدىرۋ. بۇل ماقساتقا جەتۋ ءۇشىن حالىقتىق 5 رەفورمامەن بىتە قايناسقان نەگىزگى بەس پرينسيپ باسشىلىققا الىنباق. ولار: ءاربىر ادامعا قامقورلىق كورسەتۋ، وزىق تاجىريبەلەردىڭ نەگىزىندە ءتيىمدى ەكو­نوميكالىق شەشىمدەر قابىلداۋ، ەكونوميكانىڭ قوزعاۋشى كۇشى رەتىندە بيزنەستى ىنتالاندىرۋ، ازا­ماتتىق قوعامدى بارىنشا قا­تىستىرۋ، باسقارۋ ورگاندارىنىڭ ەسەپ بەرۋى مەن اشىقتىقتى ۇس­تانۋى. وسى پرينسيپتەردىڭ نەگى­ءزىن­دە «McKinsey&Company» كوم­پانياسى جانە باسقا دا وكىلدەردىڭ قاتىسۋىمەن، حالىقارالىق ءتاجى­ري­بە نەگىزىندە «الماتى – 2020» باع­دارلاماسىندا دامۋدىڭ 7 باعىتى ايقىندالعان. 
– بىرىنشىدەن، الماتى ءومىر ءسۇ­رۋ­گە جايلى قالا بولۋى كە­رەك. ەكىن­شىدەن، ءقاۋىپسىز، ۇشىنشىدەن، الەۋمەتتىك سالاعا بەت بۇرعان قالا بولعانى ءجون. تورتىنشىدەن، ەكو­نوميكالىق تۇرعىدان تۇراقتى، بە­سىنشىدەن، بيزنەس پەن جەكە كا­پي­تالدىڭ قالاسى بولۋى ءتيىس. ال­تىنشىدان، ينتەگراسيالانعان، ياعني بار­لىق اۋماقتار بىركەلكى دامىعان، حالىقارالىق قاتىناستاردا ورنى مىعىم، جەتىنشىدەن، تۇرعىندارى بەلسەندى قالا بولۋى قاجەت. وسى با­سىمدىقتاردى تاباندى تۇردە ءجۇ­زەگە اسىرۋ – الداعى بەس جىلدا قا­لامىزعا ايتارلىقتاي وڭ وزگەرىستەر الىپ كەلەدى دەپ سەنەمىز. كەز كەل­گەن ماڭىزدى قۇجات قوعامدا كەڭى­نەن تالقىلانۋى كەرەك. بۇل زايىر­لى مەملەكەت پەن تولىسقان قو­عامنىڭ ءۇردىسى. بەس حالىقتىق رە­فورمانىڭ نەگىزگى قاعيداتى – اشىق­تىق. الداعى ءبىر اي كولەمىندە قا­لا­مىز­دىڭ بەلسەندى توپتارىمەن، ياع­ني بيزنەس وكىلدەرىمەن، قار­جى­گەرلەرمەن، قوعامدىق ۇيىمدارمەن، عالىمدارمەن، جالپى، زيالى قا­ۋىم­مەن، جاستارمەن جانە باسقالا­رى­مەن ارنايى كەزدەسۋلەر وتكىزىپ، قۇ­جاتتى تالقىلايتىن بولامىز، – دەدى اكىم.
باعدارلامانى جۇزەگە اسىرۋ­دىڭ نەگىزى – بەس ينستيتۋتتىق رە­فور­­ما مەن «100 ناقتى قادام». قا­ءزىر پارلامەنتتە ايماقتىڭ جانە ەلىمىزدەگى بيزنەستىڭ دامۋى ءۇشىن كاس­ءىبي ورتانى وزگەرتەتىن 57 زاڭ جو­باسى قاراستىرىلۋدا. 
– سوڭعى بەس جىلدا الماتى حال­قىنىڭ سانى 3 پايىزعا ارتتى ءجا­نە تەرريتوريا ەكى ەسەگە ۇلعايدى. ءقازىر «نۇرلى جول» باعدارلاماسى اياسىندا ينفراقۇرىلىمدار نى­سان­دارى سالىنىپ جاتقانىن ءبى­لەسىزدەر، الماتىدا حالىقارالىق اە­روپورت سالۋ تۋرالى شەشىم قا­­بىلداندى. ياعني بولاشاقتا ال­ماتى حالىقارالىق كولىك-لو­گيستيكالىق ورتالىق رەتىندە قا­لىپتاسۋى كەرەك. جالپى، الماتى ەكو­نوميكاسىنىڭ قۇرىلىمى ەڭ ۇزدىك مەگاپوليستەردىڭ ءما­دە­­نيەتىمەن سايكەس كەلەدى. قا­زاق­ستانداعى «ستارتاپەرلەردىڭ» شا­مامەن 90 پايىزى الماتىدا تۇرا­دى. الماتى قارجى ورتالىعى ءجا­نە ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەر وسى قالادا قالاتىنىن ەلباسى دا ايتتى. سونداي-اق  2017 جىلى ۋني­ۆەرسيادا وتكىزۋىمىز – الاتاۋ اۋ­دانىندا جاڭا سپورتتىق قۇرى­لىم­داردىڭ سالىنۋىنا، اۋداننىڭ جاڭا­دان قالىپتاسۋىنا سەپتىگىن تيگىزەدى. ءقازىر ءبىز ناۋرىزباي اۋدانىندا زا­ما­ناۋي ەمحانا، مەكتەپ، با­لا­باقشالار سالۋ، الەۋمەتتىك ينف­­راقۇرىلىمدار، سپورتتىق الاڭ­دار قۇرۋعا 17 ميلليارد تەڭگەگە مە­موراندۋمعا قول قويدىق. ال­دىمىزعا قويىپ وتىرعان ماقسات­تارىمىزعا قول جەتكىزۋىمىز ءۇشىن كەلەڭسىز جاعدايلارعا، اسىرەسە، جەم­قورلىققا جول بەرمەۋىمىز كە­­رەك. بۇل ءبىزدىڭ ەلدىڭ عانا پروب­لە­ماسى ەمەس، جەمقورلىق الەم ەكو­نوميكاسىنا جىل سايىن 2-3 تريلليون دوللار زالال كەلتى­رە­ءدى ەكەن. ەۋروپالىق وداق جەم­قور­لىقتان جىل سايىن 120 ميل­ليارد ەۆرو جوعالتادى. بۇل بار­لىق مەملەكەتكە كەسىر تيگىزەتىن الەۋ­مەتتىك كەسەل دەۋگە بولادى. سون­­دىقتان مۇنىمەن كۇرەسۋدى توق­تاتپاۋىمىز قاجەت، – دەدى باۋىر­جان بايبەك.
«GlobalFinancialTimes»ء-تىڭ با­عالاۋى بويىنشا الماتى ين­ۆەستيسيالىق تارتىمدىلىعى بويىن­شا 83 قالانىڭ اراسىنان الەمدىك رەيتينگتە 51-ورىندى يە­لەنەدى، ال «FinancialPost» باسپا­سىنىڭ دەرەكتەرى بويىنشا قالا ەكونوميكاسى بارىنشا قارقىندى دامۋشى 96 قالانىڭ ىشىنەن توپ-10 قالانىڭ قۇرامىنا ەنگەن. 
بەدەلدى The Economist باس­ىلى­مىنىڭ ساراپشىلارى بەر­گەن با­­عاسىنا سايكەس، 2025 جىلعا قا­­راي الماتى كاپيتالدى، تەح­نو­­لو­گيالار مەن بىلىكتى ما­مان­دار­دى تارتۋ بويىنشا الەم­­دە­گى باسەكەگە قابىلەتتى ءجۇز قا­­­لا­نىڭ قۇرامىنا ەنبەك. دە­گەن­­مەن بۇگىندە مە­گا­پو­ءليستىڭ پروب­­لەمالىق تۇستارى دا جەت­كى­لىكتى. ماسەلەن، قىلمىستىق جاع­دايلاردىڭ ءوسۋى، ەداۋىر كوشى-قون قىسىمى، قولايسىز ەكولوگيا، اۆتوجولداردىڭ بوس ەمەستىگى، تكش-ينفراقۇرىلىمىنىڭ توزۋى، قالا اۋداندارى دامۋىنىڭ ءارقيلىلىعى، حالىق­تىڭ تۇرعىن ۇيمەن تولىقتاي قام­تىلماۋى، جۇمىسسىزدىقتىڭ جو­عارى ۇلەسى، جەرگىلىكتى ورگانداردىڭ جەتكىلىكسىز ۇيلەسىمدىلىگى. مىسالى، قالاعا كۇن سايىن الماتى وبلى­سىنان 250 مىڭ اۆتوكولىك كەلىپ، كەتەدى ەكەن. كولىكتىڭ مۇنداي اعىنى جولداردىڭ كەپتەلىسىن تۋعىزاتىنى انىق. سوندىقتان بۇل شەشىلۋى ءتيىس نەگىزگى ماسەلەنىڭ ءبىرى. 
وسى ماسەلەلەردى ەسكەرە وتى­رىپ، كوپشىلىكتىڭ تالقى­لاۋى­نان وتكەن باعدارلاما دايىن بولعاننان كەيىن، 2016 جىلدىڭ بيۋدجەتى قولعا الىنباق.
– شىنىمەن، ءقازىر قالا دەڭ­گەيىنىڭ ءرولى ارتىپ كەلەدى. دا­مىعان 30 ەلدىڭ قاتارىنا كىرۋ­ءدىڭ تالاپتارىنىڭ ءبىرى – قالا­لىق اگلومەراسيانى جانە الەم­­­­دىك دەڭگەيدەگى قالالاردى دا­مىتۋ. الەمدىك دەڭگەيدەگى قا­لا اتانۋعا قازاقستانداعى ال­ما­تى، استانا قالالارىنىڭ ءمۇم­كىن­دىكتەرى مول دەپ ويلايمىن، – دەيدى «McKinsey&Company» كوم­پانياسىنىڭ وكىلى سەرگەي كيسەليەۆ.
ەندى، الماتى تۇرعىندارى ءبىر اي ءىشىن­دە «قالانىڭ باستى رەسۋرسى – ادامدار، ولاردىڭ اقىلى مەن شى­عارماشىلىق قابىلەتى» دەپ كور­سەتىلگەن «الماتى – 2020» دا­مۋ باعدارلاماسىن تالقىلاۋعا بەل­سەندى تۇردە قاتىسا الادى. 

دەرەككوز: ايقىن-اقپارات