اعاشتىڭ تامىرى تەرەڭگە بويلاعان سايىن ونىڭ بيىكتەي بەرەتىنىن بايقايمىز. بۇل قوعامعا دا بايلانىستى دامۋ. ەل بولىپ، مەملەكەت بولىپ الەمگە ءوزىمىزدىڭ ۇلتتىق بولمىسىمىزدى تانىتۋدا تەرەڭنەن تامىر الاتىن تاريحىمىزدىڭ ورنى  بولەك.

بيىلعى «قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعىنا» ارنالعان  مەملەكەتتىك  شارانىڭ ەل ءۇشىن ماڭىزى ايرىقشا بولدى. اسىرەسە، شەتەلدەن  كەلگەن قازاق  باۋىرلارىمىزدىڭ  ءتول تاريحىمىزعا دەگەن قىزىعۋشىلىقتارى ەرەكشە. وسى رەتتە ءال فارابي اتىنداعى قازۇۋ-ڭ جوو دەيىنگى ءبىلىم بەرۋ فاكۋلتەتى، جوو دەيىنگى دايىندىق كافەدراسىندا وقىپ جاتقان  شەتەلدىك جانە  دياسپورا وكىلدەرىمەن  قازاق حاندىعىنىڭ قۇرىلۋىن شيرەك عاسىر بويى زەرتتەگەن ايتۋلى عالىم-تاريحشى ب.كارىبايەۆپەن مازمۇندى دا قىزىقتى  كەزدەسۋ بولىپ ءوتتى. كەزدەسۋدى ۇيىمداستىرۋشى كافەدرانىڭ تاربيە ءىسى جونىندەگى جاۋاپتى ادىسكەرلەر – س.نۇسىپبايەۆا، م.يبراگيموۆا. عالىم ءوزىنىڭ زەرتتەۋىندەگى ماڭىزدى مالىمەتتەردى، جاس ۇرپاق بىلۋگە ءتيىستى ەلدىك ماسەلەلەردى جەتەسىنە جەتكىزە ءتۇسىندىردى. اسىرەسە، ب.كارىبايەۆ: «ءحۇ ع. قازاق حاندىعىنىڭ قۇرىلۋى ورتالىق  ازياداعى ۇلتتىق سيپاتى بار تاريحي پروسەسس بولدى. رۋلىق، تايپالىق ەمەس، ۇلتتىق سيپات!» – دەپ اتاپ كورسەتتى. ستۋدەنت كەزىنەن وسى ماسەلە توڭىرەگىندە دەرەكتەر جيناپ، ۇلكەن عىلىمعا بەت بۇرۋىنا ناقتى قادامدى ەرتە كەزدە باستاعان. قازاق تاريحىنىڭ التىن تامىرىن جيىرما بەس جىلدان اسا ۋاقىت تەرەڭدەي  زەرتتەگەن  تالانتتى عالىمنىڭ ەڭبەگى ءوز جەمىسىن  بەردى. تالاي ۇيقىسىز تۇندەردى وتكىزگەن، تالاي ارحيۆتەردى اقتارعان ىزدەنىستەردىڭ ارقاسىندا  اۋقىمدى «قازاق حاندىعى» زەرتتەۋ ەڭبەگى ەل يگىلىگىنە قىزمەت ەتتى. اۆتور بۇل ەڭبەگىن قولتااڭبا جازىپ ەلباسىعا جىبەرگەنىن، نۇرسۇلتان ءابىش ۇلىنىڭ قولىنا تيگەندە ول كىسىنىڭ اسا ۇلكەن تەبىرەنىسپەن قابىلداعانىن كومەكشىلەرى حابارلاپ، العىس بىلدىرگەنىن تىلگە تيەك ەتتى. بۇل ەڭبەكتى قازاق حالقىنىڭ اسىل مۇراسى رەتىندە پراگاداعى  مۇراجايعا قويىلعانىن، ەندى الداعى 2017 جىلى بولاتىن «ەكسپو» كورمەسىنە قويىلاتىنىن حابارلادى. 

ەلباسى ن.ءا.نازاربايەۆتىڭ قولداۋمىەن «قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعىن» مەملەكەتتىك دەڭگەيدە اتاپ وتۋدەگى ءىستىڭ ماڭىزى حالىق ءۇشىن ەرەكشە. كەزدەسۋ بارىسىندا عالىم وسى شارانىڭ ۇيىمداستىرۋشى-كەڭەسشىسى رەتىندە ەلىمىزدە قانشاما اۋقىمدى ىستەردىڭ اتقارىلعانىن اتاپ ايتىپ بەردى. وسى شارالاردىڭ باسىندا عالىمدار ب.كارىبايەۆتىڭ ەڭبەگىنە سۇيەنىپ، نەگىزگى دەرەككوز  رەتىندە باستى نازاردا ۇستاندى.  عىلىمي كونفەرەنسيانىڭ ءوزى استانا مەن الماتىدا  ءعىلىم-بىلىم وردالارىندا 5 رەت، تارازدا 5 رەت، قىزىلوردادا 4 رەت، سەمەيدە 2 رەت، اقتوبەدە 2 رەت وسىنداي كونفەرەنسيالاردا بولعانىن، ونداعى  قازاق تاريحىنىڭ ماڭىزدى  ماسەلەلەر تۋرالى قىزىقتى مالىمەتتەردى جاستارعا ءتۇسىندىردى. مۇنىڭ سىرتىندا سپورتتىق جارىستار (ات جارىسى، كوكپەر، كۇرەس، ت.ب.)، اقىندار ايتىسى، مەرەكەلىك  كونسەرتتەرى دە وسى ماقساتتا وتكەندىگىنەن حابار بەردى.

بۇل – بيىلعى جىل ەل رۋحانياتىنىڭ اسقاقتاعان جىلى بولعانىن كورسەتەدى. بۇل – قازاق حالقىنىڭ تورگە شىققانى، حالىقتىڭ مارتەبەمىزدىڭ  اسپانداۋى دەپ تۇسىندىك. كەزدەسۋگە كەلگەن جاستار كوكەيلەرىندەگى سۇراقتارىن قويدى، عالىم ءار سۇراقتى  ىنتامەن تىڭداپ، تۇسىنىكتى ءارى مۇقيات جاۋاپ بەرىپ وتىردى. جاستارعا ءوزى دە تاريحي ماسەلەلەر توڭىرەگىندە سۇراۋلار بەرىپ، ەكى ارادا تارتىمدى ديالوگ ورنادى.  كەزدەسۋ سوڭى اۆتوردىڭ ايتۋلى ەڭبەگىنە قولتااڭبا جازعىزىپ الىپ، ەستەلىككە سۋرەتكە ءتۇستى. الەمنىڭ ءار تۇكپىرىنەن كەلگەن قازاق بالاسى كەزدەسۋ اسەرىنەن رۋحتانىپ، قازاق پەرزەنتى بولىپ تۋعانىنا  ماقتانىش سەزىمى كەۋدەلەرىنە سيماي بارا جاتقانداي، جانارلارى ۇشقىن اتا، ريزالىقپەن تاراپ جاتتى.

جاننا ءادىلحانوۆا،

ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ءۇۋ-دىڭ جوو دەيىنگى ءبىلىم بەرۋ فاكۋلتەتىنىڭ اعا وقىتۋشىسى.