Dintanýshy Tańjaryq Turǵanqulov «Asyl arna» dinı-aǵartý telearnasynyń basshysy Muhamedjan Tazabekovtyń atyna ashyq hat joldady, - dep habarlaıdy «Qamshy» portaly.

Tańjaryq Turǵanqulovtyń ashyq hatyn «Abaı» portaly jarıalady. Onda ǵalym arna baǵdarlamalaryndaǵy birqatar máselelerge qatysty kelispeýshilik bildirgen. Tómende sol ashyq hattyń tolyq mátinin nazarlaryńyzǵa usynyp otyrmyz.

«Asyl arna» dinı-aǵartý

teleradıokompanıasynyń dırektory,

qoǵam qaıratkeri M.Tazabekovke

Ashyq hat

Qurmetti Muhamedjan myrza ózińizge málim sońǵy kezderi áleýmettik jelilerde nemese BAQ betterinde dinı máseleler tóńireginde túrli oı-pikirler men kózqarastar paıda bola bastady. Tipti, solardyń arty keıde  kishigirim daýǵa da ulasyp jatatyny jasyryn emes. Mundaı máselelerdiń týyndaýyna bizdiń qoǵamda dinı saýatsyzdyq áser etip otyrǵany belgili.

Árıne, bul másele qoǵamdaǵy dinı nasıhattyń birkelki júıege túse almaı jatqandyǵynan ekenin barshamyz jaqsy bilip otyrmyz. Sonymen birge sizdiń basqaryp otyrǵan «Asyl arna»  telearnasyndaǵy kórsetilip jatqan dinı baǵdarlamalardyń kóbi derlik tek bir jaqty, tarıhı tájirıbe degen joqtyń qasy. Berilse de at ústi, ári revızıa jasaý basym túsip jatady. Keıbir baǵdarlamalardaǵy epızodttardy kórgende qazaqty búgin ǵana musylman bolǵan sekildi elestetýge bolady.

Máselen, qazaq musylmandyq tarıhynda oryn alatyn tulǵalar Asan qaıǵy, Buhar jyraý, Maılyqoja, Mádeli qoja, Qablısa jyraý, Alban Asan jyraý, Turmahambet t.b. sekildi tulǵalar týraly arnaıy baǵdarlamarda tolyq málimetter berilmeıdi. Tarıhı oryndar, meshitter men áýlıelerdiń jatqan jerleri, mazarlary jáne olar týraly málimetter tolyq berilmeı, tek egenmendik alǵan jyldardan bergi meshitter ǵana kórsetiledi. Qazaq egenmendik alǵaly beri musylman bolǵan joq qoı.

Qazaq halqynyń musylmandyq tarıhy men mádenıetiniń qalyptasqanyna júzdegen jyldar ótti emes pe? Sonymen birge kóp jaǵdaılarda dinı sana, dinniń psıholgıalyq qabattary eskerilmegeni sekildi qazaqı sana, qazaqı bolmys pen dinı tájirıbe de tereń zerttelip, zerdelenip berilmeıdi. Kerisinshe tanymdyq baǵdarlamalar dinniń syrtqy formasyna ǵana negizdelip, kóp jaǵdaıda olar «shırk» «kúpirlik» degen shablondarǵa qurylǵan. Dinniń senimidik júıesi barsha musylmandarǵa ortaq bolǵanymen tanymdyq júıesi árkelki bolýy tabıǵı zańdylyq. Sebebi ár halyqtyń tabıǵı-klımattyq, ómir súrý salty men bitim bolmysy bir arnaǵa toǵyspaıdy. Osy turǵydan Sizdiń basqaryp otyrǵan telearnańyz elimizdegi dástúrli dinimizdi nasıhattaıtyn jalǵyz arna bolǵandyqtan joǵaryda keltirilgen olqylyqty toltyra otyryp, «Asyl arnaǵa» tómendegi máseleler týraly ǵylymı-tanymdyq baǵdarlamalar kórsetilse eken degen bazyna aıtpaqpyn.

Elimizde IýNESKO sheshimimen túrki musylman halqyna ortaq dinı-tarıhı tulǵa, qoǵam qaıratkeri Qoja Ahmet Iasaýı jyly bolyp bekitilip álemdegi barsha túrki musylman jurty toılap jatyr. Bizde ókinishke oraı bul másele týraly jumǵan aýyzdaryn ashpaı otyr. Osyǵan baılanysty Sizdiń telearna qyzmetkerleri men ıasaýıtanýshy, dintanýshy ǵalymdarmen birlese otyryp, onyń ómiri men shyǵarmashylyǵy jáne shákirtteri týraly ǵylymı-tanymdyq derekti fılmder ázirlep kórsetseńizder. Bul ıgi isińiz Sizdiń de, «Asyl arna» teleradıokompanıasynyń qazaq halqynyń dástúrli dinı tanymyna qosqan zor úlesi bolar edi.

Ekinshi másele qazirgi ýaqytta ásirese jastar, dinı qaǵıdalardy ustanatyn azamattar arasynda Islamdaǵy tasaýýf (sopylyq) ilimine baılanysty biraz túsinispeýshilik jaǵdaılar oryn alýda. Keıbir jastardyń tipti, dinı qyzmetkerlerdiń de aýzynan: «Islamda tasaýýf nemese sopylyq ilimi joq emes. Biraq, qazirgi ýaqyt buryńǵydaı sopylyq tarıqattar joq. Bul ilimdi ustanyp júrgender adasyp júr» degen pikirlerdi kóp estip jatamyz. Osyndaı pikirlerdiń arqasynda qoǵamda dinı jikke bólinýshilik pen óz ata-baba joldaryn mansuqtaıtyn jastarymyz kúnnen-kúnge kóbeıip bara jatqany aqıqat. Sopylyq ilim arqyly orta ǵasyrda Islam órkenıeti damyp órken jaıǵany belgili. Óıtkeni bul ilimdi orta ǵasyrda ómir súrgen ǵulamalar tek adamnyń jeke basyn damytýǵa ǵana emes, búkil qoǵamnyń gúldenýi úshin paıdalanǵany aqıqat.

Bul másele jóninde tek arnaıy akademıalyq bilimi bar dintanýshylar ǵana bilse, al, qoǵamdaǵy basqa azamattardyń kóńilinde Islam dininiń ishki máni men mazmuny bolǵan tasaýýf ilimine degen kúdik basymdyq kórsetip tur. Sonymen birge qazirgi tasaýýf iliminiń ustanýshylardyń joly durys pa álde burys pa? Bolmasa buryńǵy ata-babalarymyz ustanǵan sopylyq jol qandaı bolǵan degen úlken suraq belgisi ár azamattyń kóńilinde júrgeni de daýsyz. Qoǵamda qordalanǵan osy máselege jan-jaqty akademıalyq turǵydan siz basqaryp otyrǵan telearna ǵana jaýap beredi degen úmittemin.

Siz osyǵan qalaı jaýap berer edińiz Muhamedjan myrza?

İzgi nıetpen dintanýshy T.Turǵanqulov