Ótken senbi kúni Almaty oblysy Eńbekshiqazaq aýdany Teskensý aýyldyq okrýginde Qańly Qarash bıdiń 190 jyldyǵyna arnalǵan saltanat pen As berý sharasy ótkizildi. Saltanatqa Qazaqstannyń kóptegen oblystarynyń ókilderi, sondaı-aq Ózbekstan, Qyrǵyzstan, Túrkıa elderinen kelgen qonaqtar qatysty.
«Almaty – Narynqol» tas jolynyń boıynda Teskensý aýylynyń shyǵys jaǵyndaǵy 2 shaqyrym jerde «Qańly Qarash bı» memmorıaldyq kesenesi mańynda jumyrtqadaı aqshańqan kıiz úıler tigilip, sahna ornatylypty. Keseneniń soltústik batysy at sporty oıyndary ótkiziletin oryn retinde belgilenilgen. Saltanatqa úsh myńdaı adam qatysty. Jıyn Qańly Qarash bı baba arýaǵyna baǵyshtap Quran oqýdan bastaldy.
Budan soń Almaty oblystyq Bıken Rımova atyndaǵy drama teatrynyń ártisteri ázirlegen «Sarbuqa men Shadaı» atty sahnalyq kórinis tamashalandy.
Saltanatty Eńbekshiqazaq aýdanynyń ákimi Bınalı Ysqaq quttyqtaý lebizben ashty. Budan soń Qazaqstan Pedagogıkalyq Ǵylym Akademıasynyń akademıgi, profesor Marat Toqashbaev Qańly Qarash bıdiń ómiri men halyqqa sińirgen eńbegi týraly baıandama jasady. Teńizbaıuly Qarash – HİH ǵasyrdyń ortasynda Alataýdyń eteginde Túrgenniń saıy men Baqaı taýynyń aralyǵynda bılik qurǵan, patshalyq bılik ornaǵan kezde Baqaı bolystyǵyn quryp, ony uzaq jyldar basqarǵan bı, sheshen tulǵa. Qańly Qarashtyń atyn shyǵarǵan ádildigi men týralyǵy eken. Túrgende bı bolyp turǵan kezinde sol jaqtyń bir shaly eldi jamandap kelgende: «Osy eldiń qaraıǵan tóbesi men bolsam – bul el meniń tóńiregimdi bylǵamaı qaıda barady. Eldi jamandama!» dep tyıǵan eken. Qarash bıdiń kórshi otyrǵan basqa rý-taıpalardyń ókilderin de baýyryna tartqany, kóship kelgenderdiń qonystanýyna jaǵdaı jasaǵany jurt arasynda áli kúnge ańyz etip aıtylady. Onyń Jetisýdyń general-gýbernatory A.G.Kolpakovskıımen jaqsy qarym-qatynasta bolǵany, qazaq aýyldaryn kazak-orys basqynshylyǵynan qorǵap otyrǵany, Ermıtajǵa birtalaı etnografıalyq qundylyqtardy jiiberiskeni de tarıhı derekter.
Ólkeniń órkendeýine Qarash bıdiń ózi ǵana emes Baqaı baýraıyndaǵy onyń alys-jaqyn týystary ilgerili-keıindi osy óńirdiń gúldenýine aıtýly úles qosty. Búgingi urpaq Baýbekuly Shelek babanyń, Jetisý oblysynan Alashorda úkimetiniń múshesi, depýtat bolǵan Sadyq Amanjolovtyń, Jetisýda keńes ókimetin ornatýǵa belsene atsalysqan Ahmetjan Shymbolatovtyń, Dımash Ahmetulyndaı ult perzentin dúnıege ákelgen Záýre Baıyrqyzy Amanjolovanyń, Kúreńbelde sharýa qazaqtardy qorǵap «bandy» atanǵan Tólendiuly Qundaqbaı batyrdyń, óńirde keńes sharýashylyqtaryn qurysqan Ybyraıym Myrzabekulynyń, Sátpaı Janysbaevtyń, Keńes Odaǵynyń Batyry Júnisbaı Qaıypovtyń, soǵystan keıin uzaq jyldar Eńbekshiqazaq, Talǵar aýdandaryn basqarǵan Alhanbek Málkeevtiń, Qazaqstan úkimetiniń múshesi bolǵan Atymtaı Qısanovtyń, Eńbekshiqazaq aýdanyn basqarǵan Qudaıbergen Orynbetovtyń esimderin qurmetpen eske alady.
Budan keıin Almaty oblystyq Ardagerler keńesiniń tóraǵasy Ermek Kelimseıit, Ońtústik Qazaqstan oblysynan kelgen meıman, eńbek ardageri Nurmuhammed Ájmetov, Ózbekstannan kelen meımandar atynan Damır Qaldybaev, Eńbekshiqazaq aýdanynyń qurmetti azamaty, eńbek ardageri Aıanbek Daýytqulov quttyqtaý lebizderin bildirdi. Jıyndy «Báıterek-Keldibek» qorynyń tóraǵasy, el aǵasy Eleýsiz Sultanǵazıev qorytyndylap, qurmetti qonaqtarǵa arnaıy shapan japty. Qonaqtarǵa qordyń demeýshiligimen shyǵarylǵan «Qańly Qarash bı» kitaby taratyldy.
Ary qaraı jınalǵan jurt «Otyrar sazy» orkestriniń konsertin tamashalady. As ary qaraı báıge, kókpar sıaqty at sporty oıyndarymen jalǵasyn tapty.
Melis SEIDAHMET.
Eńbekshiqazaq aýdany,
Almaty oblysy
