Búgin Parlament Májilisiniń tóraǵasy Nurlan Nyǵmatýlınniń jetekshiligimen ótken palatanyń jalpy otyrysynda «Qazaqstan Respýblıkasy men Ózbekstan Respýblıkasy arasyndaǵy strategıalyq áriptestik týraly shartty ratıfıkasıalaý týraly» zań jobasy maquldandy. Qujatqa sáıkes, eki memlekettiń nemese bireýiniń qaýipsizdigine qater tóngen jaǵdaıda qos tarap ol máseleni keńesip, ortaq sheshimge keletin bolady. Soǵan sáıkes Qazaqstan men Ózbekstan ózara áskerı jáne áskerı-tehnıkalyq salalarda, azamattyq qorǵanys salasynda yntymaqtasady. Iaǵnı, eki el bir-birine qaýipsizdik máselesinde arqa súıeı alady. Osyǵan máselege baılanysty, zańger, Qazaq Ulttyq keńesi tóraǵasynyń orynbasaryMaqsat İlıasulynyń pikirin bilgen edik...
Qazaqstan Respýblıkasy Parlament Májilisiniń «Qazaqstan Respýblıkasy men Ózbekstan Respýblıkasy arasyndaǵy strategıalyq áriptestik týraly shartty ratıfıkasıalaý týraly» zań jobasyn maquldaýy óte quptarlyq. Reseı Federasıasynyń 1994-jylǵy 5-jeltoqsanda qol qoıylǵan Býdapesht memorandýmyn buzyp, Ýkraınanyń táýelsizdigine, jeriniń tutastyǵyna qol suǵa otyryp, Qyrymdy ózine ozbyrlyqpen qaratyp alýy geosaıasatta úlken dúrbeleń týǵyzdy. Bul jaǵdaıǵa qarap otyryp biz qandaı sabaq alýymyz kerek? Birinshiden, Reseı Federasıasy óziniń ımperıalısik saıasatyn júrgizý jolynda ózi qol qoıǵan kez-kelgen halyqaralyq kelisimdi oılanbastan jáne qymsynbastan buza salatynyn dáleldedi. Ekinshiden, atalǵan memorandýmǵa qol qoıǵan AQSH pen Ulybrıtanıa úshin áldebir shaǵyn, álsiz Ýkraına, Qazaqstan sıaqty memleketterdiń táýelsizdigin qorǵaý, jeriniń tutastyǵyn saqtaý jónindegi kepildigin júzege asyrǵanǵa qaraǵanda Reseı Federasıasymen «jyly» qarym-qatynasty saqtaý mańyzdyraq ekenin kórsetti. Úshinshiden, óziniń baýyrlas Ýkraına memleketine osyndaı ozbyrlyq jasap otyrǵan Reseı Federasıasy Qazaqstan, Túrkimenstan, Ózbekstan, Qyrǵyz eline jaqsylyq jasamaıtyny dáleldenip, Reseı eli týraly «máńgilik dos», «tatý kórshi» degen eles joıyldy. Sonymen birge, Reseı Federasıasy Memlekettik dýmasynyń vıse-spıkeri, LDPR partıasynyń ári fraksıasynyń jetekshisi Vladımır Jırınovskııdiń "Rossıa 24" telearnasyna bergen suhbatynda «Nıkakıh respýblık v Sredneı Azıı. Sredneazıatskıı federalnyı okrýg – glavnyı gorod Vernyı! Segodná ý nego chýjoe nazvanıe Almata – moı rodnoı gorod. Eto prıdýmalı Ýzbekıstan, Kırgızıa, Tadjıkıstan, Týrkmenıa, Kazahstan. Sredneazıatskıı federalnyı okrýg!» dep málimdeýi atalǵan elderdiń narazylyǵyn týǵyzdy jáne Reseı Federasıasynyń ımperıalısik saıasaty ol memleketterdiń táýelsizdigine anyq qaýip týǵyza bastady. Osyndaı jaǵdaıdan keıin túrki tildes memleketterdiń ózara yntymaqtasýy zańdy qubylys jáne bolýy tıis mańyzdy qadam bolatyn. Jalpy, Reseıdiń ımperıalısik pıǵylyna, saıasatyna qarsy turýdyń jalǵyz joly túrki tildes memleketterdiń odaqtasýy ekenin osyǵan daıin de aıtyp kelemin. Túrik halyqtarynyń dúnıejúzilik Assambleıasy (1991), Túrki mádenıeti halyqaralyq uıymy (1992), Túrkitildes memleketterdiń Parlamenttik assambleıasy (2008), Túrkitildes memleketterdiń yntymaqtastyq keńesi (2009) jumys isteıdi. Túrki keńesine qazir Ázerbaıjan, Qazaqstan, Qyrǵyz jáne Túrkıa múshe bolsa, Túrkimenstan men Ózbekstan áli oılaný ústinde. Bul memleketter birikse 200 mıllıondyq odaq qurylýy múmkin. Bul qazirgi kóterilip jatqan Eýrazıalyq odaqtan álde qaıda kóp. Bul memleketterdi jalań ekonomıkalyq nemese saıası ustanym emes, ortaq til, din, tarıh jáne túbi bir túrkilik baýyrlastyq baılanys jalǵastyryp jatyr. Tek Qazaqstan ǵana emes, Qyrǵyz eliniń, Ózbekstan, Túrkimenstannyń táýelsizdigi men jeriniń tutastyǵyn saqtap, Reseıdiń aqparattyq, ekonomıkalyq ekspansıasyna qarsy turýdyń bir joly osy elder arasyndaǵy strategıalyq baılanysty nyǵaıtý bolmaq. Osy zań qabyldanǵan soń Ózbekstan Túrkitildes memleketterdiń yntymaqtastyq keńesine tolyqqandy múshe bolsa tipti jaqsy bolar edi dep oılaımyn. Ózbekstan Ujymdyq qaýipsizdik týraly shart uıymyna (ODKB) múshelikten shyǵyp ketti. Endi Qazaqstan da osy uıymnan shyǵyp, Reseıdiń 7 áskerı jattyǵý polıgondaryn jabýǵa tıis.
Pikir qaldyrý