Erlan Nurdyhanulynyń eń jańa poemasy

/uploads/thumbnail/20170709184849068_small.jpg

Erlan Nurdyhanuly 1975jyly 9qyrkúıekte QHR-dyń Altaı aımaǵy Kóktoǵaı aýdanynda dúnıege kelgen . 

«Armysyń, arý dúnıe... »  ,  « Tań bóbegi » ,  « Kóleńke kózindegi eles » ,  «Ǵasyrlyq kúz» qatarly jyr kitaptariniń avtory. 

Qytaı az ult jazýshylar odaǵynyń,  Shınjıań ólkelik jazýshylar odaǵynyń múshesi. 

2010jyly Almaty qalasynda ótken dúnıe júzi qazaqtary halyqaralyq jyr músháırasiniń gran -prı ıegeri. 2015 jyly qytaı memlekettiń jazýshylar odaǵy,  qytaı az ult jazýshylar qoǵamy jaǵynan taǵaıyndalǵan tuńǵysh kezekti  memlekettik  « Aqsaı » ádebıet syılyǵynyń ıegeri. 

Súıikti portaldaryńyzdyń hat sandyǵyna kelip túsken avtordyń ózi usynǵan« izdeý» atty poemasy nazarlaryńyzǵa jol tartpaq!


 

 İzdeý

 

( poema )

 

 

1

 

 

Shúńet kózdiń tereńine túnep nur,

Tas túnekti qaq tiledi. 

Tym ótkir! 

Onyń sońǵy kórgen túsi sıaqty 

Oı túbine jasyrynǵan sýret bul. 

 

Sol- sońǵy tús. 

Ketti sińip ǵaryshqa,  

Jer betine kóleńkesin tabystap. . . 

Jeldeı esip jetti sosyn bir eles, 

Ýysynda qara tamshy qan ustap. 

 

« endi maǵan alańqyda meken joq,  

Alaqandaı jetim qýys jeter! » dep- 

Tapjylmastan jatyp alǵan sol eles,  

Ien bókter jym- jyrttyǵyn mekendep. 

 

Sanada bar,  

Sanatta joq bul músin, 

Qanmen jýǵan myltyǵynyń uńǵysyn. 

Kókiregine sıdyrarma kóp tobyr

Jalǵyzdyqqa jaqyn barǵan qylmysyn. 

 

Qyzyl jipke qyl moınynan baılanǵan, 

Qylmys jaıly

Oıaý aspan oılanǵan. 

Mańdaıynan meıirlene kún ıiskep, 

Madaq jyryn arnaý úshin aı barǵan. 

 

Tym umytshaq,  

Jane sondaı adasqaq-

 

Adamdardyń aqyl--oıyn alastap ;  

Jasyrynyp jatyp aldy aqyry 

Myń taǵdyrly,  muń tamyrly aǵashqa. 

 

Aǵash bitken alaqanyn jaıady. 

( qulaǵynda qudyrettiń aıany )  

Mynaý aǵash- qasıetti dombyra,   

Anaý aǵash- qaıyrshynyń taıaǵy. 

 

Taıaq bolsa,  bor kemik bop tozbaıdy,   

Al,  dombyra? ?  

Bózingenshe Bozdaıdy. . . 

Bolashaq bop ińgáláıdi tarıh,  

Eshteńede óz teginen ozbaıdy. 

 

Dombyrada tabar aǵash anasyn, 

Únsiz ǵana jazar ishki jarasyn. 

Qanatyńnan qan sorǵalap,  kánekı- 

Tiri dybys. . . 

Sen qaıda ushyp barasyń ?

 

 

               2

 

 

Qus butaqqa qalaı qonsa jep- jeńil, 

Qysh kitapqa solaı keldiń sen de ómir. 

Qustar,  qustar. . . 

Kók aspannyń serisi 

Sol qustardan sońǵy saryn kem be bul?

  

Aspan asty tar bolsada, 

Sol noıan-

Aqyıyqtaı ekpinmen elge aıan. 

Tań keledi. 

Men kelemin. 

Kelemin. . . 

Uıqydaǵy asaý tarıh sende oıan! 

 

 

Talǵamyna jaqqan jasyl shóp nilin,

 

Myna bizshe súıe bilmek kókti kim? 

Sanamyzda samǵap júrgen egiz sóz

Qus pen qazaq. 

Tekti uǵym . . 

 

Bostandyqshyl bolsadaǵy ushqanda,  

Kónýdeı- aq kónedi eken qus torǵa. 

Adamdar she?

Qandaı sheber deseńshi 

Birin-biri baılap--matap ustarda. 

 

Qapastaǵy quıqyljyǵan qus muńyn

Kóz jasyndaı móltildetip ishti kim?  

Olar- shaıyr. 

Ásemdiktiń perzenti 

Áspettegen alaqandar ystyǵyn. 

 

Kerisinshe-judyryqtar túıilgen,  

Qylsha moıyn talsha talaı ıilgen. 

Óńkeı qara kóleńkeler 

Eńiretip,   

Aq sáýleni súırep shyqty úıińnen. 

 

Zamanalar. . . Zapyran qusqan zar jyldar. . . 

Qanǵa bógip qaı jylǵada qaldyńdar?  

Buǵalyqtan qashqan asaý jylqydaı 

Jardan qulap jazym bolǵan taǵdyrlar. 

 

Sonyń bári eskilikti ańyz bop 

Estiledi. 

Eskerdik pe mán izdep?  

Oı-dúnıemdi Nurlandyryp qara shal, 

Jym- jyrt kóńil túkpirinde tamyzdy ot. 

 

Sol qara shal aýzymen qus tistepti,  

Kisiliktiń bıiginen túspepti. 

Qasıetti kitaptaǵy uǵymǵa

Terbetilgen. ( butaqtaǵy qus tekti) 

 

Qatal ǵasyr qaq mańdaıdan qamshy bop

Osyp ótti. . . 

Al,  janarda tamshy joq!

 

Aqqan qannyń aıanyshty daýysy 

Tas betinde kúńirengen san sýret. 

 

3

 

 

Esineıdi nege únsiz 

Eski balbal jolǵa qarap aq shańdaq? . . . 

Jym- jyrt,  kúńgirt beıit basynda, 

Aqshamda 

Bir eles júr aǵarańdap,  

Aqsańdap!   

Aǵashtary aqsońkege aınalǵan  

Qur besikti maıystyrǵan pák salmaq. 

 

Túısinemin men de únsiz, 

Túrshigemin keship muń,  

Qasyreti qandaı aýyr besiktiń!  

Adamdardyń sanasynda qalǵany- 

Zamananyń zary emes,   

Emes jáne ýaqyttyń salmaǵy. 

 

Sónip baryp ,  qaıta mazdap janam da,   

Ólip baryp tirilem. 

Sábılerdiń kóz jasyna súrinem. 

Mańdaıymda taǵdyrlardyń tańbasy

Tamǵan shoqtaı ájdáhániń tilinen. 

 

Oılan,  adam!  

Oılana kór áredik, 

Zar zamannyń zapyranyn káne,  jut!  

Kóremisiń:  

Kóshpendiler tarıhynda ,  ánekı 

Kóne jurttyń bári ólik. 

Keskilengen sháhıt ana qoınynda,  

Bóbek óldi sútpen birge qan emip. 

 

Sónip baryp,  qaıta mazdap janam da 

Ólip baryp tirilem, 

Jas botadaı jar jaǵalap júgirem. 

Zar zaman aı!  

« maıdaı Erip terligi,  

Tebingi terge shirigen. »

Beıit qushaqtap dala qalǵan,  

Besigimen bala qalǵan, 

Narlar qalǵan júgimen. 

 

Ómir- ólim. . . 

Aq pen qara. . . 

Baq pen nala. . . 

Barlyǵy da aýysyp,  

Jyǵysa almaı kele jatqan tarıhta, 

Tilyp ótti dala tósin ,  taý Yshyn

Jan shoshyrlyq perishteler daýysy!

 

 

Sol úreıli daýystan  

At súrinip,  

Qulasada qara nar,  

Eńkeımegen taýlar men 

Pil saýyrly dala bar. 

Al,  júrekte jazylmaıtyn jara ,  zar. . . 

Qur besikti qańyraǵan qalpynda 

Kúzetedi ańyraǵan analar.

  

Kúndiz-túni kúzetedi,   

Kútedi,  

Tasqa aınalyp kóne Zırat basynda, 

Saǵynyshyn jalǵap sansyz ǵasyrǵa,  

Qalady olar sheksizdiktiń shebinde,  

( sonaý ǵarysh sheginde. ) 

Atar tańnyń aq sáýlesi arýlap, 

Aqsha bulttar aınalady kebinge. 

 

Ana muńy- dala muńy. 

Árıne, 

Arqandalǵan aq bóbegi sábıge. 

Shókken nardaı qasyretin qaldyrǵan

Kóshken bulttaı ótpeli bul panıge. 

 

Úrke qashyp úrkindi el, 

Sher kókirek shermende áıel 

Nálet aıtyp tańdarǵa, 

Aq besigin aıyrbastap qanjarǵa, 

Attanarda eń sońǵy ret barǵanda- 

Jas molaǵa jalǵyz tamshy mahabbat 

Kóz jasy emes,   

Ana súti tamǵan ba?

 

Qasıetti, 

Qasyretti tamshy qan, 

Myń júrekti qorǵasyndaı janshyǵan. 

Alapat muń analardyń kózinde, 

Analardyń júıkesinde bar shydam. . . . 

Aq !   

Aǵa ber,  aınalaıyn aq bulaq!  

Analardyń aq saýsaǵy arshyǵan. 

 

Analar aı!  

Artyq baqyt dámetpeıtin jer-kókten. 

Ujymaqtyń ısi ańqysa jorgekten,  

Analar aı!  

Aı Nuryndaı peıilin,  

Kún kózindeı meıirin,  

Arda altaıdyń jańbyrynsha seldetken. 

Analar aı!  

Bir qolymen besikti,  

Bir qolymen kúlli álemdi terbetken. 

 

Shúńetindeı bul ótkinshi panıdyń 

Qatal ýaqyt kári ıirim,  

Bárin jutyp áketsede 

Men olardyń qasyretin zil batpan 

Sandyqtastyń salmaǵynan tanyımyn. 

Sonaý ǵasyr sorabynan izdep kep, 

Júregimdi qyzyl shoqtaı qaryıdy ún. 

Analar aı!  

Sulýlyǵy,  jylýlyǵy ár úıdiń-. . . 

Al , aq besik- patshalyǵy sábıdiń. 

 

Besik qoı bul- 

Tym alasa analardyń aldynda, 

Hám takappar han taǵyndaı ǵundardyń. 

Sáni ketti qylyshynda sumdardyń,  

Bári ketti ýysynda jyldardyń,  

Arman óldi bıiginde shyńdardyń,   

Narlaroldy ıiriminde qumdardyń. 

Atqan tańnyń,  

Batqan kúnniń,  

Kóshken bulttyń kóz jasyn 

Jym--jyrt ǵasyr shúńetinen tyńdar kim? !

  

Kún sańlaǵyn taǵdyrym dep tanyrma,  

Tún salmaǵyn túsinerme,  

Mámileshil máńgúrt urpaq mándi uqpas. 

Kólgir dúnıe túk kórmegen,  

Tap- taza 

Qaraqshynyń qanjaryndaı qan juqpas. 

Tarıhymdy, 

Taǵdyrymdy,  

Zar-muńymdy. . . 

Baýyryna basyp jatqan sandyqtas. 

Sen ǵanasyń. . . 

 

4

 

 

Sony uqtym:  

Men- 

El shetinde,  jel ótinde tońyppyn. 

Nar keshýde,  Naıza ushynda bolyppyn. 

 

Sherli dúnıe sheńgelinde- qabyqpyn,   

Abyz ǵasyr arqasynda- tabytpyn. 

 

Eldik deseń,  ormanymdaı oıshańmyn,  

Erlik deseń,  taýlarymdaı boıshańmyn. 

 

Kún astynda ǵumyr keshtim Nur qushyp,  

Ushqan quspen birge ushyp. 

Mańdaıymda- mahabbat. 

Tańdaıymda – Bulbul qustyń áýeni. 

Meniń tegim taý eli. 

Dala bolyp qalý úshin darqan el 

Dana bolyp qalyptasqan áýeli. 

 

Ol týraly sóıleý úshin bul kúnde,  

Jylqy jaıly aıtpaı ótý múmkin be. 

Qaryzdarmyn!  aǵyp kelgen surapyl

Sel sıaqty

Jel tuıaqty shirkinge.

 

Oý,  jalynnan jaratylǵan janýar,

Seniń ashshy terińmen

Arylarma alastasam jaramdy?

Qoımaı tintip qoınaýlardy qarńǵy,

Qansha márte aqtardym men dalamdy. 

Seni izdeımin,

İzdeımin hám babamdy. . .

 

Baran emes,

Qylań edi mingeni

Aınaldyrp aldy kimder qaraǵa!

Degenmenen,

Nur tamyzyp sanaǵa

Mazdap jatyr jaqqan oty dalama.

 

Kóz jasyndaı shyq tilimen,

Ien túbek túkpirinen,

Qashanǵy sol elesimen,

Qara shoqy tóbesinen,

Aq bulaqtar jaǵasynan,

Aqsha bulttar arasynan-

Eńirep

Jylqy daýysy izdep tabar meni kep. 

Sary sadaq samǵatady jebesin 

Adyrnasy ala ógizdeı móńirep. 

 

Jerge túspes jel qanatty jebeni,  

Keńistikten kezdestirgim keledi. 

Aqıqatty izdep shyqqan adamǵa,  

Aspan ǵana ortaqtasar dep edi. 

 

( sońy )

 

 

 

Qatysty Maqalalar