Erlan Nurdyhanuly 1975jyly 9qyrkúıekte QHR-dyń Altaı aımaǵy Kóktoǵaı aýdanynda dúnıege kelgen .
«Armysyń, arý dúnıe... » , « Tań bóbegi » , « Kóleńke kózindegi eles » , «Ǵasyrlyq kúz» qatarly jyr kitaptariniń avtory.
Qytaı az ult jazýshylar odaǵynyń, Shınjıań ólkelik jazýshylar odaǵynyń múshesi.
2010jyly Almaty qalasynda ótken dúnıe júzi qazaqtary halyqaralyq jyr músháırasiniń gran -prı ıegeri. 2015 jyly qytaı memlekettiń jazýshylar odaǵy, qytaı az ult jazýshylar qoǵamy jaǵynan taǵaıyndalǵan tuńǵysh kezekti memlekettik « Aqsaı » ádebıet syılyǵynyń ıegeri.
Súıikti portaldaryńyzdyń hat sandyǵyna kelip túsken avtordyń ózi usynǵan« izdeý» atty poemasy nazarlaryńyzǵa jol tartpaq!
İzdeý
( poema )
1
Shúńet kózdiń tereńine túnep nur,
Tas túnekti qaq tiledi.
Tym ótkir!
Onyń sońǵy kórgen túsi sıaqty
Oı túbine jasyrynǵan sýret bul.
Sol- sońǵy tús.
Ketti sińip ǵaryshqa,
Jer betine kóleńkesin tabystap. . .
Jeldeı esip jetti sosyn bir eles,
Ýysynda qara tamshy qan ustap.
« endi maǵan alańqyda meken joq,
Alaqandaı jetim qýys jeter! » dep-
Tapjylmastan jatyp alǵan sol eles,
Ien bókter jym- jyrttyǵyn mekendep.
Sanada bar,
Sanatta joq bul músin,
Qanmen jýǵan myltyǵynyń uńǵysyn.
Kókiregine sıdyrarma kóp tobyr
Jalǵyzdyqqa jaqyn barǵan qylmysyn.
Qyzyl jipke qyl moınynan baılanǵan,
Qylmys jaıly
Oıaý aspan oılanǵan.
Mańdaıynan meıirlene kún ıiskep,
Madaq jyryn arnaý úshin aı barǵan.
Tym umytshaq,
Jane sondaı adasqaq-
Adamdardyń aqyl--oıyn alastap ;
Jasyrynyp jatyp aldy aqyry
Myń taǵdyrly, muń tamyrly aǵashqa.
Aǵash bitken alaqanyn jaıady.
( qulaǵynda qudyrettiń aıany )
Mynaý aǵash- qasıetti dombyra,
Anaý aǵash- qaıyrshynyń taıaǵy.
Taıaq bolsa, bor kemik bop tozbaıdy,
Al, dombyra? ?
Bózingenshe Bozdaıdy. . .
Bolashaq bop ińgáláıdi tarıh,
Eshteńede óz teginen ozbaıdy.
Dombyrada tabar aǵash anasyn,
Únsiz ǵana jazar ishki jarasyn.
Qanatyńnan qan sorǵalap, kánekı-
Tiri dybys. . .
Sen qaıda ushyp barasyń ?
2
Qus butaqqa qalaı qonsa jep- jeńil,
Qysh kitapqa solaı keldiń sen de ómir.
Qustar, qustar. . .
Kók aspannyń serisi
Sol qustardan sońǵy saryn kem be bul?
Aspan asty tar bolsada,
Sol noıan-
Aqyıyqtaı ekpinmen elge aıan.
Tań keledi.
Men kelemin.
Kelemin. . .
Uıqydaǵy asaý tarıh sende oıan!
Talǵamyna jaqqan jasyl shóp nilin,
Myna bizshe súıe bilmek kókti kim?
Sanamyzda samǵap júrgen egiz sóz
Qus pen qazaq.
Tekti uǵym . .
Bostandyqshyl bolsadaǵy ushqanda,
Kónýdeı- aq kónedi eken qus torǵa.
Adamdar she?
Qandaı sheber deseńshi
Birin-biri baılap--matap ustarda.
Qapastaǵy quıqyljyǵan qus muńyn
Kóz jasyndaı móltildetip ishti kim?
Olar- shaıyr.
Ásemdiktiń perzenti
Áspettegen alaqandar ystyǵyn.
Kerisinshe-judyryqtar túıilgen,
Qylsha moıyn talsha talaı ıilgen.
Óńkeı qara kóleńkeler
Eńiretip,
Aq sáýleni súırep shyqty úıińnen.
Zamanalar. . . Zapyran qusqan zar jyldar. . .
Qanǵa bógip qaı jylǵada qaldyńdar?
Buǵalyqtan qashqan asaý jylqydaı
Jardan qulap jazym bolǵan taǵdyrlar.
Sonyń bári eskilikti ańyz bop
Estiledi.
Eskerdik pe mán izdep?
Oı-dúnıemdi Nurlandyryp qara shal,
Jym- jyrt kóńil túkpirinde tamyzdy ot.
Sol qara shal aýzymen qus tistepti,
Kisiliktiń bıiginen túspepti.
Qasıetti kitaptaǵy uǵymǵa
Terbetilgen. ( butaqtaǵy qus tekti)
Qatal ǵasyr qaq mańdaıdan qamshy bop
Osyp ótti. . .
Al, janarda tamshy joq!
Aqqan qannyń aıanyshty daýysy
Tas betinde kúńirengen san sýret.
3
Esineıdi nege únsiz
Eski balbal jolǵa qarap aq shańdaq? . . .
Jym- jyrt, kúńgirt beıit basynda,
Aqshamda
Bir eles júr aǵarańdap,
Aqsańdap!
Aǵashtary aqsońkege aınalǵan
Qur besikti maıystyrǵan pák salmaq.
Túısinemin men de únsiz,
Túrshigemin keship muń,
Qasyreti qandaı aýyr besiktiń!
Adamdardyń sanasynda qalǵany-
Zamananyń zary emes,
Emes jáne ýaqyttyń salmaǵy.
Sónip baryp , qaıta mazdap janam da,
Ólip baryp tirilem.
Sábılerdiń kóz jasyna súrinem.
Mańdaıymda taǵdyrlardyń tańbasy
Tamǵan shoqtaı ájdáhániń tilinen.
Oılan, adam!
Oılana kór áredik,
Zar zamannyń zapyranyn káne, jut!
Kóremisiń:
Kóshpendiler tarıhynda , ánekı
Kóne jurttyń bári ólik.
Keskilengen sháhıt ana qoınynda,
Bóbek óldi sútpen birge qan emip.
Sónip baryp, qaıta mazdap janam da
Ólip baryp tirilem,
Jas botadaı jar jaǵalap júgirem.
Zar zaman aı!
« maıdaı Erip terligi,
Tebingi terge shirigen. »
Beıit qushaqtap dala qalǵan,
Besigimen bala qalǵan,
Narlar qalǵan júgimen.
Ómir- ólim. . .
Aq pen qara. . .
Baq pen nala. . .
Barlyǵy da aýysyp,
Jyǵysa almaı kele jatqan tarıhta,
Tilyp ótti dala tósin , taý Yshyn
Jan shoshyrlyq perishteler daýysy!
Sol úreıli daýystan
At súrinip,
Qulasada qara nar,
Eńkeımegen taýlar men
Pil saýyrly dala bar.
Al, júrekte jazylmaıtyn jara , zar. . .
Qur besikti qańyraǵan qalpynda
Kúzetedi ańyraǵan analar.
Kúndiz-túni kúzetedi,
Kútedi,
Tasqa aınalyp kóne Zırat basynda,
Saǵynyshyn jalǵap sansyz ǵasyrǵa,
Qalady olar sheksizdiktiń shebinde,
( sonaý ǵarysh sheginde. )
Atar tańnyń aq sáýlesi arýlap,
Aqsha bulttar aınalady kebinge.
Ana muńy- dala muńy.
Árıne,
Arqandalǵan aq bóbegi sábıge.
Shókken nardaı qasyretin qaldyrǵan
Kóshken bulttaı ótpeli bul panıge.
Úrke qashyp úrkindi el,
Sher kókirek shermende áıel
Nálet aıtyp tańdarǵa,
Aq besigin aıyrbastap qanjarǵa,
Attanarda eń sońǵy ret barǵanda-
Jas molaǵa jalǵyz tamshy mahabbat
Kóz jasy emes,
Ana súti tamǵan ba?
Qasıetti,
Qasyretti tamshy qan,
Myń júrekti qorǵasyndaı janshyǵan.
Alapat muń analardyń kózinde,
Analardyń júıkesinde bar shydam. . . .
Aq !
Aǵa ber, aınalaıyn aq bulaq!
Analardyń aq saýsaǵy arshyǵan.
Analar aı!
Artyq baqyt dámetpeıtin jer-kókten.
Ujymaqtyń ısi ańqysa jorgekten,
Analar aı!
Aı Nuryndaı peıilin,
Kún kózindeı meıirin,
Arda altaıdyń jańbyrynsha seldetken.
Analar aı!
Bir qolymen besikti,
Bir qolymen kúlli álemdi terbetken.
Shúńetindeı bul ótkinshi panıdyń
Qatal ýaqyt kári ıirim,
Bárin jutyp áketsede
Men olardyń qasyretin zil batpan
Sandyqtastyń salmaǵynan tanyımyn.
Sonaý ǵasyr sorabynan izdep kep,
Júregimdi qyzyl shoqtaı qaryıdy ún.
Analar aı!
Sulýlyǵy, jylýlyǵy ár úıdiń-. . .
Al , aq besik- patshalyǵy sábıdiń.
Besik qoı bul-
Tym alasa analardyń aldynda,
Hám takappar han taǵyndaı ǵundardyń.
Sáni ketti qylyshynda sumdardyń,
Bári ketti ýysynda jyldardyń,
Arman óldi bıiginde shyńdardyń,
Narlaroldy ıiriminde qumdardyń.
Atqan tańnyń,
Batqan kúnniń,
Kóshken bulttyń kóz jasyn
Jym--jyrt ǵasyr shúńetinen tyńdar kim? !
Kún sańlaǵyn taǵdyrym dep tanyrma,
Tún salmaǵyn túsinerme,
Mámileshil máńgúrt urpaq mándi uqpas.
Kólgir dúnıe túk kórmegen,
Tap- taza
Qaraqshynyń qanjaryndaı qan juqpas.
Tarıhymdy,
Taǵdyrymdy,
Zar-muńymdy. . .
Baýyryna basyp jatqan sandyqtas.
Sen ǵanasyń. . .
4
Sony uqtym:
Men-
El shetinde, jel ótinde tońyppyn.
Nar keshýde, Naıza ushynda bolyppyn.
Sherli dúnıe sheńgelinde- qabyqpyn,
Abyz ǵasyr arqasynda- tabytpyn.
Eldik deseń, ormanymdaı oıshańmyn,
Erlik deseń, taýlarymdaı boıshańmyn.
Kún astynda ǵumyr keshtim Nur qushyp,
Ushqan quspen birge ushyp.
Mańdaıymda- mahabbat.
Tańdaıymda – Bulbul qustyń áýeni.
Meniń tegim taý eli.
Dala bolyp qalý úshin darqan el
Dana bolyp qalyptasqan áýeli.
Ol týraly sóıleý úshin bul kúnde,
Jylqy jaıly aıtpaı ótý múmkin be.
Qaryzdarmyn! aǵyp kelgen surapyl
Sel sıaqty
Jel tuıaqty shirkinge.
Oý, jalynnan jaratylǵan janýar,
Seniń ashshy terińmen
Arylarma alastasam jaramdy?
Qoımaı tintip qoınaýlardy qarńǵy,
Qansha márte aqtardym men dalamdy.
Seni izdeımin,
İzdeımin hám babamdy. . .
Baran emes,
Qylań edi mingeni
Aınaldyrp aldy kimder qaraǵa!
Degenmenen,
Nur tamyzyp sanaǵa
Mazdap jatyr jaqqan oty dalama.
Kóz jasyndaı shyq tilimen,
Ien túbek túkpirinen,
Qashanǵy sol elesimen,
Qara shoqy tóbesinen,
Aq bulaqtar jaǵasynan,
Aqsha bulttar arasynan-
Eńirep
Jylqy daýysy izdep tabar meni kep.
Sary sadaq samǵatady jebesin
Adyrnasy ala ógizdeı móńirep.
Jerge túspes jel qanatty jebeni,
Keńistikten kezdestirgim keledi.
Aqıqatty izdep shyqqan adamǵa,
Aspan ǵana ortaqtasar dep edi.
( sońy )