Et jeseń ekologıa, aıran ishseń atmosfera lastanady: Qazaqqa qaıtpek kerek?

/uploads/thumbnail/20190115101137277_small.jpg

Oksford ýnıversıtetiniń ǵalymdary júrgizgen zertteýlerge súıensek, álemdik azyq-túlik óndirisi atmosferaǵa zıandy gaz shyǵyndylarynyń jyldyq mólsheriniń tórtten birin taratady. Ǵalymdar azyq-túlik óndirisi esebinen tabıǵatqa keletin shyǵyndar qataryna ormandar men aǵashtardyń otalýyn da jatqyzǵan. Et jáne sút ónimderin óndirý tabıǵatqa keletin shyǵyndardyń jartysynan astamyn quraıdy. Qamshy.kz aqparat agenttigi ǵalymdardyń pikirine súıene otyryp, halqymyzdyń ulttyq taǵamdary atmosferaǵa qanshalyqty zıan,  elimiz et jeýden bas tartyp, ekologıanyń jaqsarýyna qalaı úles qosady degen birqatar suraqtarǵa jaýap izdep kórdi.

Atmosferany ýlaıtyn zıandy qaldyqtardy eń kóp bóletin qoı men sıyr eti jáne et ónimderiniń óndirisi eken. Ulttyq Ekonomıka mınıstrligi Statısıka komıteti usynǵan derekterge súıensek, elimizde 16 et óńdeý ónerkásibi jumys isteıdi, etti qaıta óńdeý jáne konservileý boıynsha bir aıda shamamen 20 mıllıon teńgeniń ónimin óndiredi. Al ol zaýyttardyń ekologıalyq shyǵyn úshin tóleıtin jyldyq salyqtary zıannyń ornyn jabýǵa da jetpeıdi.

"Biz tutynatyn taǵamdar – tabıǵatty lastaýshy basty faktor. Klımattyń ózgerýi men tabıǵı túrlerdiń joıylýyna da adamdar jeıtin azyq-túlik áser etedi", – deıdi atalǵan zertteýdi júrgizgen ǵalym Djozef Pýr. Onyń aıtýynsha kúndelikti as mázirin ózgertý arqyly tabıǵatqa keletin zıandy da azaıta alamyz. Árbir jegen shokolad pen ishken kofe óndirisi úshin de jyl saıyn myńdaǵan túp aǵashtar kesilip, ormandar otalady eken. Gaz jáne ózge de janarmaı túrlerimen jylynatyn jylyjaılardyń da kóbeıýi tabıǵatqa keletin zıandy eselep otyr. Kúndelikti ishetin sýsyndar men sharaptardyń shyny ydysy men plasık bótelkeleriniń zıany týraly aıtpasa da túsinikti.

Munyń bári erikkenniń ermegi emes ekendigin  Halyqaralyq klımat ózgerisin zertteýmen aınalysatyn sarapshylar (Intergovernmental Panel on Climate Change, IPCC) rastap otyr. Atalǵan uıymnyń músheleri jahandyq jylynýdyń qaterin azaıtý úshin et jáne sút ónimderin meılinshe, az tutynýǵa shaqyrady. Et jemedim dep qapa bolýdyń qajeti joq, sebebi, siz klımattyń jaqsarýyna úles qosýdasyz. Alaıda, aptasyna bir ret et asyp, kúnine 5 ret sútpen shaı ishpese kóńili jaılanbaıtyn qazaq úshin bul taǵamdardan bas tartý klımattan buryn densaýlyqqa zıan bolýy múmkin. Dese de, aǵzamyz úırengen taǵamdy tutyný – dástúrge aınalǵaly qashan?! Almaty qalasy boıynsha azyq-túlikti tutyný

Tek Almaty qalasy boıynsha jylyna bir adam orta eseppen 84 keli et jáne et ónimderin tutynady. Jan basyna shaqqanda bir almatylyqtyń jyldyq as mázirinde keminde 270 keli sút ónimi bar. Osy kórsetkishti oksfordtyq ǵalymnyń aıtqanyna súıenip, 75 ese azaıtyp, klımattyń jaqsarýyna úles qosqyńyz kelse, marhabbat!

Pikir qaldyrý

Qatysty Maqalalar