Táýelsizdik alǵan jyldardan bastap, elimizde qozǵalystar men
partıalardyń úni estildi, olardyń jumysy jandana bastady. Rasyn aıtý
kerek, keshegi kúnge deıin elimizde onnan astam partıa boldy. Biraq búginge
jetkeni shamaly-aq. Munyń sebebi nede? Sebebi kóp. Partıa qurý ońaı
emes. Artynda qarjysy men qoldaýshysy joq partıa eshqashan ómirsheń
bola almaıdy. Bul beseneden belgili. Biraq shamasyna qaramaı áli de
qozǵalys quryp, partıa tóraǵasy bolǵysy keletinder sońǵy kezde kóbeıip
barady. Biraq olardyń degeni bola qoıar ma eken! Kúdikti.
Biraq aıta ketetin bir nárse, partıa qurýdyń óz qaǵıdalary men erejeleri
bar. Sony umytpaýymyz kerek.
Ras, Qazaqstan qoǵamynda kóppartıalyq júıeni qalyptastyrý – zaman
talaby. Ózi ómir soǵan alyp kele jatyr. Muny joqqa shyǵara almaımyz.
Parlament saılaýy da qyr astynda. Sondyqtan kelesi saılaý dodasyna
jańa bir partıa qulshyna shyǵyp, elektoratty sońyna erte alsa, jaqsy.
Biraq «solaı bolady» degenge sený qıyn. Óıtkeni aqıqatyn aıtý kerek,
eshqaısysy «Nur Otanǵa» jete almaıdy. Qazir elimizdegi jetekshi
partıanyń qýaty kúshti. Onyń tóraǵasy - Qazaqstannyń Tuńǵysh
prezıdenti, Elbasy – Nursultan Nazarbaev. Sondyqtan da tóraǵasy myqty
saıası partıa qalaı aıtqanda da úgit- nasıhatyn jaqsy uıymdastyrady.
Onyń ústine shyn máninde qazir Nur Otan» – qýatty partıa. El
elektoratyn sońyna ertip otyr. Al Májiliste «Aq jol» men Qazaqstan
halyqtyq komýnıstik partıasynyń músheleri kóp emes. Olar bar-joǵy 7-
8 daýys qana alǵan. Sondyqtan aldaǵy saılaýda da «Nur Otannyń» bási
basqalardan joǵary turatyny sózsiz. Biraq bizdiń boljam boıynsha
aldaǵy jeti-segiz aıda jańadan partıa qurylyp, halyqtyń basym daýsyna
ıe bolady deý senimsiz. Bul múmkin emes nárse. Sondyqtan atalǵan eki -úsh
partıa taǵy da parlamentke qaıtadan barýy yqtımal.
Biraq qazir kóshege shyǵyp, shýlap júrgen keıbireýler myna bir máseleni
túsinse deımiz. Eń durysy, elimizdegi partıalarǵa múshe bolý. Sol arqyly
búkil maqsat -múddeńdi júzege asyrýǵa bolady. Mysalǵa alatyn bolsaq,
«Nur Otan» partıasynyń azamattardy qabyldaıtyn arnaıy kúnderi bar.
Kelgen adamnyń shaǵymyn tyńdaıdy da, olardyń máseleleriniń júzege
asýyna kómegin tıgizedi. Basqa da partıalarda osyndaı qabyldaý
bólmeleri ashylýy tıis. Sonda ǵana halyq saıası partıalarǵa jaqyn
bolady, olarmen birlesip jumys isteıdi, muń-muqtajyn aıtyp barady.
Rasynda da bizdiń basty maqsatymyz bireý: Ol –
Qazaqstan memlekettiginiń nyǵaıýyna qyzmet etý. Bar kúshti osy ıgi
maqsatqa, birlikke, yntymaqqa jumyldyrýymyz kerek. Qazaqstanda
«Saıası partıalar týraly» zań bar. Bári de sonyń aıasynda jumys isteıdi,
qyzmet etedi. Óıtkeni...
1. Saıası partıalar zań aldynda birdeı.
2. Qazaqstan azamaty bir ǵana partıaǵa múshe bola alady.
3. Azamattar dinı, ulttyq, násildik belgileri boıynsha eshqashan partıa qura almaıdy.
Bul túsinikti de. Árıne, bir ǵana baǵytty ustanǵan partıany halyq qoldaı qoıady dep aıtý qıyn. Álemde mundaı partıalar joq. Bir ǵana mysal, Ýkraınada Petr Poroshenkonyń prezıdenttigi tusynda radıkaldyq baǵytty ustanǵan, birneshe ultshyldyqty tý etken partıa boldy. Olar alǵashqyda Joǵary Radadan belgili bir mólsherde daýys aldy, halyqtyń azdaǵan bóliginiń senimine ıe boldy. Biraq olar Vladımır Zelenskııdiń prezıdenttigi tusynda, ıaǵnı bıyl jazda ótken parlamenttik saılaýda eshqandaı daýys ala almady. Bul túsinikti. Halyq urandatqan mundaı radıkaldy saıası uıymnyń keleshegi joq ekenin biledi. Sondyqtan bir
baǵytta ǵana jumys isteıtin partıalar eshqashan ómirsheń bola almaıdy. Bul qoǵamnyń shynaıy kórinisi. Al Qazaqstandaǵy partıalar munlaı bir
baǵytty ustanyp otyrǵan joq. Sondyqtan bizdiń halyq saýatty, máseleniń aq-qarasyn ajyratady. Quqyqtyq zaıyrly memleket qurý jolynda árıne bizge azamattyq belsendiliktiń artqany kerek. Muny ýaqyttyń da ózi dáleldep otyr. Negizi biz revolúsıalyq emes, evolúsıalyq jolmen damýdy qalaǵan elmiz. Halyqtyń da tańdaýy osy.
Ýaqyt ózgeredi, talap ta barǵan saıyn artyp keledi. Sondyqtan
Qazaqstanda kóppartıalyq júıeniń bolýy qoǵamnyń suranysynan týyp otyr dep oılaımyz.
Al kóppartıalyq júıe tıimdi me? Árıne tıimdi.
1. Eń aldymen saıası elektorattyń tańdaý quqyǵy artady;
2. Saıası partıalar arasynda básekelestik kúsheıedi;
3. Halyqtyń da azamattyq belsendiligi artady;
4. Májiliste te saıası tartys órbıdi;
5. Fraksıalar arasyndaǵy kúres te kúsheıedi.
Árıne, munyń budan da basqa tıimdi jaqtary óte kóp. Basty másele
–partıalar úshin Qazaqstandaǵy saıası elektorattyń basym daýysyn alý.
Óıtkeni halyqtyń senimen ıe bolǵannan artyq qundy nárse joq. Negizi qoǵamdaǵy bar másele azamattardyń belsendiligine kelip tireledi.. Halyq qaı partıaǵa senedi, soǵan daýys beredi, prezıdenttik saılaýda qaı úmitkerdi tańdaıdy, ol – óziniń konstıtýsıalyq quqy. Al memleket halyqqa bar jaǵdaıdy jasap otyr. Bıylǵy jazda 9 maýsymda ótken prezıdenttik saılaýda «Nur Otan», «Aq jol», Komýnıstik halyqtyq partıasy men «Aýyl» partıasynyń kandıdattary prezıdenttik saılaýda baǵyn synady. Memleket tıisti zańdylyqtarǵa sáıkes, eshkimniń quqyn shektep otyrǵan joq. Partıanyń ǵana emes, qoǵamdyq birlestikterdiń atynan da prezıdenttik saılaýǵa túsýge bolady. «Saılaý týraly» zańǵa sáıkes, quqyqty buzbaı, úgit-nasıhat jumystaryn saýatty júrgizse boldy. Prezıdent Toqaev saılaýdyń ádil ótýine ýáde berdi. Al onyń nátıjesi kópshilikke belgili. Budan shyǵatyn qorytyndy ne? Memleket jańa reformaǵa, sony ózgeristerge bet burdy. Mundaı jaǵdaıda partıalar da sapaly jumys isteýge kóshedi.
Prezıdent Toqaev 2 qyrkúıekte Qazaqstan halqyna Joldaýynda «Biz qoǵam ıgiligi úshin syndarly saıasat júrgizip kele jatqan basqa da saıası partıalarmen jáne qozǵalystarmen yntymaqtastyqta jumys isteýimiz qajet. Qoǵamdy tolǵandyryp otyrǵan negizgi máseleler kóshede emes, Parlamentte jáne azamattyq dıalog aıasynda talqylanyp, sheshimin tabýy tıis.
Memleket basshysy retinde elimizde kóppartıalyqty, saıası básekelestikti jáne oı-pikirdiń san alýandyǵyn damytýǵa yqpal etýdi óz mindetim dep sanaımyn. Bul saıası júıe turaqtylyǵynyń uzaq bolýy úshin mańyzdy Aldaǵy Parlament Májilisi men máslıhattar saılaýy elimizdegi kóppartıalyq júıeniń damýyna oń yqpal etýi tıis» dep atap kórsetti.
Demek, kóppartıalyq júıe kerek. Prezıdent aıtqandaı, «saıası júıeniń turaqtylyǵy úshin» bul óte mańyzdy jáne tıimdi.
Pikir qaldyrý