Prezıdent Qasym-Jomart Toqaevtyń jarlyǵymen májilistiń kezekti saılaýy 2021 jyldyń 10 qańtaryna belgilendi. Bul jolǵy saıası dodaǵa resmı tirkelgen burynǵy 6 partıa ǵana qatysa alady. Partıa qurǵysy kelip júrgen saıasatkerler tirkeýden ótip úlgergen joq. Burynǵy partıalarmen májilistiń jańa quramyn jasaqtaý elge ne beretini týraly Qamshy tilshisi qoǵam belsendileri men saıasattanýshylardan surap kórdi.

Demokratıalyq partıa qurý boıynsha bastamashyl top jetekshisi, qoǵam belsendisi Janbolat Mamaı tirkelgen alty partıa negizindede jasaqtalatyn májilistiń jańa quramynan eshqandaı ózgeris kútýdiń qajeti joǵyn jetkizdi.  

– Jańa quramnan eshqandaı ózgeris bolmaıdy. Saılaýǵa qatysatyn partıalar sol baıaǵy bıliktiń aınalasynda júrgender. Olarǵa bılik qalaı aıtady, týra solaı áreket etedi. Tek qana tirkelgen alty partıa qatysady. Olardyń barlyǵy partıalyq tizimdi bıliktiń nusqaýymen bekitedi. Sondyqtan eshqandaı ózgeris kútýdiń qajeti joq. Osydan bir jarym jyl buryn Toqaev bılikke kelgende saıası reformalar júrgizemiz dep ýáde bergen. Biraq onyń birde-bir sózi oryndalǵan joq. Saıası partıalar tirkelmedi jáne zańda da saıası partıalar týraly ózgeris baıqalmaıdy. Máselen, saılaý týraly zańdy alyp qarasaq, onda ózgeris joq. Iaǵnı ol aıtqan sózinde turmady. Barlyǵy bos sóz bolyp shyqty, – dep atap ótti Mamaı. 

Onyń aıtýynsha, jańa saıası partıalardyń tirkelgeni bılik úshin tıimsiz.

– Sońǵy bir jarym jyldyń ishinde saıası partıany tirkeýge eń jaqyn qadam jasaǵan bizdiń demokratıalyq partıa. Óıtkeni biz bir myń adamnan asatyn bastamashyl toptyń tizimin tapsyrdyq. Sıeziń kúnin de belgiledik. Adamdarymyzdy da jınaýymyz kerek edi, biraq bılik bunyń jolyn kesip, tosqaýyl qoıdy. Jappaı repressıa, qýdalaý, sottaý arqyly sıez ótkizýge múmkindik bergen joq. Bılikke qandaıda bir táýelsiz, opozısıalyq baǵyttaǵy saıası partıalardyń tirkelgeni óte tıimsiz. Eger jańa saıası partıalar tirkelse, NurOtan saılaýda jeńiledi. Bılik ózderiniń jeńiletinin jaqsy bilip, túsinip otyr. Olardyń da sosıologıasy, jabyq sosıologıasy bar. Olar halyqtyń kóńil-kúıin jaqsy bilip otyr. Sondyqtan elektraldy sıklǵa táýelsiz saıası partıany jolatpaıdy. Myna saılaý óli saılaý bolaıyn dep turǵany belgili. Eshqandaı báseke bolmaıdy. Biraq biz jaqtastarymyzdy mindetti túrde kóshege shaqyramyz. Saıası reformalardy talap etemiz jáne parlamenttik saılaýdy zańsyz dep tanýdy talap etip, bul parlament lıgıtımdi emes ekenin aıtamyz, – deıdi ol. 

Eýrazıalyq ıntegrasıa ınstıtýtynyń sarapshysy Samat Nurtaza parlament saılaýynan jańa ózgerister kútetinin atap ótti. 

– Adam balasy únemi jańa nárseden ózgeris kútedi. Bul jaı ǵana ózgeris emes. Meniń oıymsha parlamenttiń quramy 60-70 paıyzǵa ózgerýi múmkin. Jańa adamdar jańa ıdeıalarymen úkimettiń jumysyna jaqsy áser etetini sózsiz. Óz basym jańa depýtattardan úlken úmit kútemin, laıyqty adamdar ótedi dep senemin. Parlament saılaýyna deıin partıalardyń tirkelmeýi zań turǵysynan kıkiljińniń oryn alýy dep oılaımyn. Múmkin qujattar durys bolmaı nemese partıa quramynda sottalǵan adamdardar bolyp tirkelmegen shyǵar. Men zań turǵysynan naqty ne sebep ekenin bilmeımin. 

Sarapshy májilis depýtattary saılaýynyń nátıjesi Qazaqstanda qyrǵyz senarıiniń qaıtalanýyna sebep bola almaıdy dep sanaıdy.

– Parlament saılaýy barysynda zańbuzýshylyqtar oryn alyp jatsa, Qyrǵyzstandaǵy senarı qaıtalanady dep oılamaımyn. Sebebi Qazaqstan halqy – óte parasatty, salmaqty, sabyrly. Qazir Qyrǵyzstandaǵy qaqtyǵystyń nemen aıaqtalǵanyn kórip jatyrmyz. Bizdiń qoǵam Qyrǵyzstan, Taýly Qarabaq, Belorýstaǵy jaǵdaıdy kórip, mundaı qadamǵa barady dep oılamaımyn, – deıdi Samat Nurtaza. 

"Halyqqa adal qyzmet" (HAQ) partıasyn qurý boıynsha bastamashyl top jetekshisi Toǵjan Qojalıeva "parlament saılaýy eshqandaı ózgeris alyp kelmeıdi" deıdi.

– Parlament saılaýyna qazirgi resmı túrde tirkelgen partıalar ǵana qatysa alady. Biraq osy alty partıa bılikke jańa bir ózgeris alyp keledi dep oılamaıyn, úmit te joq. Óıtkeni olardyń baǵdarlamalary sol burynǵy, esh ózgerissiz. Qazirgi tańda bıliktiń jańa partıalardy tirkemeýiniń birden bir sebebi – olarǵa báseke qajet emes. Parlament saılaýynda bireń-sarań ózgerister bolýy múmkin, biraq ol saıası ómirge áser etpeıdi. Saılaý kezinde zańbuzýshylyqtar bolyp jatsa, halqymyz eshqandaı narazylyqqa shyqpaıtyny belgili. Ózderińiz kórip otyrsyzdar, tipti adamdar ruqsat etilgen mıtıńterge de shyqpaıdy. Biz saılaý onlaın bolmaýy kerek dep talap qoıyp otyrmyz. Eger de onlaın ótetin bolsa, baqylaý múmkindigi bolmaı, zańbuzýshylyqtar tirkeledi. Karantındi syltaýratar bolsa, onda saılaýdy karantınnen keıin ótkizýge bolady dep oılaımyn, – deıdi ol.