Qysqasha qaıyrǵanda qazaq ádebıetiniń kózi tiri klassıgi Ábdijámil aǵa Nurpeıisov biraz sharýanyń, sharýa bolǵanda da ekiniń biriniń shamasy jete bermeıtin tirliktiń tigisin jatqyzýǵa múmkindigi barlyǵyn baıaǵyda-aq dáleldegen. Al jazý-syzý jaǵyn­daǵy jetistikteri óz aldyna bir tóbe. Jáne bulardyń bári aıtylǵan, jazylǵan, bizge túsiniksiz talaı tilderde de tasqa basylǵan. Maqtaý-marapat, óz atyna aıtylyp jatatyn nebir kópirme sózderdi qulaǵynyń syrtymen tyńdap, al tyńdaǵysy kelmese, qarsy jolyǵysqan áldekimdi qoltyqtaı alyp, dúbirli toptyń arasynan sytylyp júre beretin jazýshy kerek deseńiz, ara-tura ózine baǵyshtalyp jatatyn «patrıarh», «metr», «korıfeı» deıtin asqaq teńeýlerdiń qaǵazǵa túsýine de tabandap qarsy turar edi-aý!  Biraq arǵy-bergi zaman qubylystarynan habary mol, týǵan ádebıet jetistikterin álemdik masshtab deńgeıinde bezbendeı biletin, órkenıet úderisindegi óz ornymyzdy aıqyndaýǵa da óresi jetetin kóziqaraqty oqyrman álgindeı atan túıege júk bolarlyq balamalardy kez kelgenge telip jatsa káni! Joq, ondaı abyroı-ataqqa ıe bolatyndar sırek, ilýde bireý. Bir ǵajaby, Nurpeıisovtiń qoldaǵan-qoldamaǵandyǵyna qaramaı, álgi teńeýler talantty jannyń bitim-bolmysyna saı kelgendikten ǵana solaı aıtylyp júrgen joq pa?! Júrek jylytatyn jaǵdaı. Sondaı kisimen ara-tura bolsa da syrlasyp, jylyushyraı amandasyp, áldebir alqaly jıyndarda, áldebir basqosýlarda qatar júrgendigińe, qatar otyrǵandyǵyńa da ishteı shúkirshilik jasaıdy ekensiń.

Aıaq astynan Amerıka asha qoıatyndaı ne bar, týrasyna kóshkende Nurpeıisov kóp adam júrip ótken taptaýryn joldy qaıta shıyrlamaıdy, kóp adamnyń qolymen atqarylǵan ıgilikti iske bir búıirden janasa ketip, keıbir tustaryna ózinshe ózgerister engizgen bolyp, jańalyq ashqansyp, «mine, meni kórdińder me?» demeıdi, keýdesin de kótermeıdi. Tipti jasynyń toqsanǵa taıaǵandyǵyna qaramastan, qolyna qalam alǵan tusta da jattandy taqyryptan boıyn aýlaq ustaıdy, tyń dúnıeniń ǵana jalyna jarmasyp jáne araǵa qansha ýaqyt salsa da, sony qaıta-qaıta ustaryp, qyrnap-súrnep, qa-sh-an kóńilinen shyqqansha ózin «ólim men ómirdiń arasyna áldeneshe aparyp qoıatyn» jansebil jazýshylyǵyn jurttyń bári biledi.

Áńgime álgi tyńnan túren salý degen­nen shyǵady-aý, munan attaı jıyrma jyl buryn táýelsizdiktiń eleń-alań shaǵynda Nurpeıisov eldiń áleýmettik-ekonomıkalyq jaǵdaıynan tolyqtaı habardar bola tura, Qazaq PEN-klýby ortalyǵyn ashty. Janyna talantty ini-qaryndastaryn, tustastaryn jınady. Sol sol-aq eken, ádebıet tóńireginde qara kóbeıtip júrgender bar, kópshilikke moıny ozyq talant ıesi ekendigin tanytyp úlgermegender bar, áıteýir, tynysh jatqan aıdyn betine daýyl úıirilgendeı, jurt oqystan shý ete qaldy.

Nurpeıisov álgi júıke shabaqtaıtyn qıańqy sózderdiń qaıdan shyǵyp, aı saıyn, apta saıyn olardyń údep bara jatqandyǵyn sezse de, balaqtan tartatyndarǵa baqan ala júgirgen joq. Óziniń týabitti salmaqty, sabyrly minezine baqty. PEN-klýbtyń janynan «Tań-SHolpan» atty ádebı jýrnal ashyp, ol basylymnyń taralymyn kóbeıtý úshin jalǵyz ózi ǵana jan-jaqqa shapqylap júrip, biraz ákim-qaralardyń ýádelerin alyp úlgerdi. Ózi jıi qaıtalaıtyndaı, «Meıli, meniń ata jaýym bolsa da, jaqsy jazylǵan dúnıesi bar ma, kidirtpeı nómirge salyńdar» dep, keıde Nurpeıisov basymen jańa jazyp júrgen jastardyń tyrnaqaldy týyndylaryn redaksıalap, ústinen qaıta qarap, úzbeı jarıalap turdy. Bir kez­deri Maǵjan men Muhtar Áýezov qolǵa alǵan ıgi shara – «Tań-SHolpan» jańa zaman, búgingi ádebıettiń tabıǵaty, estetıkalyq muraty ózgergendigin eske­rip, rýhanı keńistigimizdiń tynysy odan ári keńigendeı sıpat alyp, jańa pishimmen jaryq kórip jatty. Jýrnalǵa jarıalanǵysy keletinderdiń qatary kóbeıdi. Taǵy bir tańǵalarlyǵy, ózi aıta beretindeı, «qalamaqynyń prob­lemasy tolyq sheshilmeıinshe ádebı óreniń qalyptaspaıtyndyǵyn, básekelestiktiń damymaıtyndyǵyn» esinen bir ýaq shyǵarmaıtyn Nurpeıisov avtorlarǵa sol kezeń úrdisinen qaraǵanda qalta tompaıtatyndaı qalamaqy bergizip turdy. Árıne, qazaq tilindegi basylymdardyń qaı kezde búıiri shyǵyp, qaı kezde olar qaryzdan qutylyp edi?! Shyǵyn, ylǵı shyǵyn! Biraq «Tań-SHolpan» basshysy sol qıyndyqtardyń arasynan da tótennen jol taýyp, avtorlardyń «aýzyn aqqa tıgizgenshe» tynym tappady.

Qazaq PEN-klýbynyń túpki maqsatyn túsingender, qoǵamdyq qubylysty syn tezinen ótkize biletin, ári «belgili bir dáýirde bolyp ótken oqıǵalardyń kórkem shejiresi men adamdar jan dúnıesindegi astan-kesten arpalysty sezimder shyndy­ǵyn urpaqtan-urpaqqa jetkizý tek áde­bıet­tiń ǵana moınyna júkteler mısıa ekendigine» anyq kóz jetkizgender: «joq, bul Nurpeıisov bastamashyl bolǵan or­ta­lyq úı ishinen úı tigetindeı, «qazaq ádebıetin bólip alatyndaı uıym emes eken» dep birtindep senimmen qaraı bas­tady. Bul – taza shyǵarmashylyqty murat tutqan, qoldarynan anaý aıtqandaı «jahannyń myna jyldam júrisin bir sát toqtatyp qoıýǵa ál-dármeni kelmese de, júregine jaqyn dúnıeni qaǵaz betine túsirip, el aldyndaǵy perzenttik paryzyn óstip ótegisi keletin», al bylaıǵy tirlikte asa qaýqarsyz qalamgerlerge qaı jaǵynan bolmasyn qamqorlyq jasaıtyn ıntellektýaldy táýelsiz uıym edi. Halyqaralyq PEN-klýbtyń irgetasy 1921 jyldyń 5 qarashasynda Londonda qalanǵan. Onyń kósh basynda Ketrın Emı Doýson-Skott pen Djon Golsýorsı tur. Bul kúnderi bul uıymnyń quramyna dúnıe júziniń 101 elinen 144 ulttyq ortalyqtar kiredi. Halyqaralyq táýelsiz uıymnyń ár jyldary bekitilgen álemdik prob­lemalardy jan-jaqty talqylaýǵa arnalǵan taqyryptary aıasynda ártúrli memleketter astanalarynda ótip turatyn májilisteri týraly baıan­daı bastasaq áńgimeniń uzap ketetin túri bar.

Já, bárinen buryn Qazaq PEN-klýbynyń on bes jyldan beri úzbeı M.Jumabaev, M.Áýezov, M.Dýdın, Iý.Kazakov atyndaǵy eń úzdik ádebı shyǵarmalarǵa jáne qazaq ádebıetiniń ozyq úlgilerin ózge tilderge aýdaryp, nasıhattap júrgen ózge ult ókilderine on myń dollar kóleminde syılyq berip kele jatqandyǵyn aıtsańyzshy! On myń dollar birer jyl es jınaýǵa sep, birer jyl alańsyz shyǵarmashylyqpen aınalysýǵa járdem. Al bul qomaqty qarjynyń kóringen kók attyǵa úlestirile salmaıtyndyǵy biz aıtpasaq ta belgili. Syılyq túgili, klýbqa múshe bolý kádimgideı mártebe. Topyrlatyp múshe qabyldaı bermeıdi. Jańylmasaq, syılyq mynadaı qazaq qalamgerlerine berilgen-di: T.Ah­tanov, Sh.Eleýkenov, Á.Kekilbaev, G.Bel­ger, D.Isabekov, T.Ábdikov, S.Elýbaev, T.Nur­maǵanbetov, K.Smaıylov, Sh.Murtaza...

Z.Qab­dolovqa marqum bolǵannan keıin Sáýle apaıǵa tapsyryldy. Jyl saıyn jazyp júrgen qalamgerlerge beriletin arnaýly stıpendıalary jáne bar. Bıylǵy syılyq jazýshy S.Balǵabaev pen qazaq qalamgerleriniń áńgime, povesterin biraz jyldan beri orys tiline tárjimalap, Qazaq PEN-klýbyna janashyrlyq tanytyp júrgen aýdarmashy-dıplomat B.Pankınge berildi.

Bizdiń Reseımen shekaralas oblys ortalyq­tarynda ótip turatyn alqaly jıyndar she, orys jazýshylarymen aǵaıyndyq baılanystardy úzip almaı, onyń ári qaraı jandanýyna birden-bir muryndyq bolǵan adam Nurpeıisov edi desek, jańylysa qoımaspyz. Onda aýdarma, til taǵdyry, eki elge ortaq uly tulǵalardyń mereıtoılary tóńiregindegi oılar janashyrlyqpen ortaǵa salynatyn. Qonaqtardy shaqyrarsyz-aý, qonaqúılerge ornalastyryp, as-sýyn ázirlep, múmkindiginshe minsiz qyzmet jasaýǵa tyrysarsyz-aý, biraq munyń bári aıtýǵa ońaı. Al jeme-jemge kelgende qarjylyq jaǵdaıattar týra alqymnan alady. Alaqanǵa ázer-ázer jınalatyn qarjyny, meıli, asyp-tógilip jatsa da ýystan shyǵara qoıý kim-kimge de ońaı soqpaıdy. Qasaryspa minezdiń qajeti ne, kózge kórinip turǵan aqıqatty moıyndaý, óz tarapyńyzdan soǵan bálendeı úles qospasańyz da, shyndyq saltanat qurar tusta ádil sóıleý de azamattyq bir paryz ǵoı. Bálkim, bizdiki sál «asyra silteý» bolar, jo-joq, o ne degenińiz, álgindeı baý-shýy jýyq mańda shıratylyp, etek-jeńi jýyq mańda jınala qoımaıtyn memleketaralyq sharýa­ny tap-tuınaqtaı tyndyrýǵa Ábdijámil aǵadan basqa bireýdiń júregi daýalap, táýekel etýi sirá da ekitalaı-aý! Qıyn, qıynnyń qıyny...

Mine, jaqynda Táýelsizdik merekesinen eki-úsh kún buryn boıyndaǵy ashshy terin syǵyp, maqtaý estise de, dattaý estise de bárine kónip, «men sondaı tirlik istedim ǵoı, el ony qalaı baǵalap jatyr» demesten, al bireý týraly aıtýǵa kelgende de asa sheshile qoımaıtyn, arǵy jaǵy túrtip turǵan eki aýyz jyly sózdiń ózin baǵyshtaýǵa da sarańdyq tanytyp, biraq PEN-klýbtyń sharýa­synan ómiri tartynbaıtyn Nurpeıisov aspannan jaı túsirgendeı, ortalyq múshelerin bir kúnde Almatyǵa jınap, PEN-klýb tóraǵalyǵyn erikti túrde jibi túzý bir jigitke tapsyramyn dep qar-ap tur. Renishsiz, ókpesiz, taza rızashylyq kóńilmen. Al buǵan ne deısiz?! Tańǵalatyndaı-aq oqıǵa. Ári esepshotynda birshama qarjysy bar, áli de ózdiginen ómir súrýge qaýqary jetetin halyqaralyq uıymdy bireýdiń qanjyǵasyna bóktere salý – árbir iske muqıat úńilip, jeti ólshep bir kesetin, al dittegeni oıynan shyqpasa, «oıynnan» dabyra-damaısyz ketip qalýǵa da qınala qoımaıtyn Nurpeıisovke bul qaıdan paıda bola ketken jomarttyq?! Sirá, baıaǵy qazandyqtyń kómeıinde qalǵan shala-jansar shoqty qaıta úrlegisi keletinder ózderine óstip suraq qoımasyna kim kepil!

Qazaq PEN-klýbynyń bul jolǵy basqosýy asa jınaqy jaǵdaıda ótti. Úırenisken daǵdysy boıynsha osyndaı jıyndarǵa bir nárseden qur qalatyndaı, alaókpesi shyǵa júgirip jetýden góri «baıpań basyp» óz aýanynan jańylmaı sál keshigip jetetin Nurpeıisovtiń ózi ýaqytynda ústel basynan tabyldy.

Klýbtyń vıse-prezıdenti, belgili jazýshy S.Elý­baev aldymen Ábeńe sóz bermes buryn osy basqosýǵa ádeıi shaqyrylǵan qonaqtardy tanys­tyryp ótti. Olar: Reseıden kelgen Nurpeıisovtiń de, qazaq ádebıetiniń de baıyrǵy dosy Nıkolaı Anastasev. Nıkolaı Arkadevıchti PEN-klýb múshelerine tanystyryp jatý da artyq. Bir sózben aıtqanda HH ǵasyrdaǵy Amerıka ádebıetiniń bilgiri. Folkner, Hemıngýeı, Mıller, Nabokov jaıynda zertteý eńbekterin jazǵan. Qazaq áde­bıetiniń de ejelgi dosy deıtin sebebimiz, asa bedel­di «JZL» serıasymen Abaı, M.Áýezov týra­ly arnaıy kitaptar jazǵan. Onyń ber jaǵyn­da Á.Nurpeıisov shyǵarmashylyǵy týraly da kitap jazyp, qazaq oqyrmandarynyń súıikti qalam­gerine aınalǵan. Qazaq memlekettiligi jaıly, Uly Dala perzentteri jaıly túsinigi mol. Al bárinen buryn Á.Nurpeıisovtiń AQSH-ta basylǵan eki birdeı romany – «Qan men ter» men «Sońǵy paryzdyń» aǵylshyn tiline aýdarylýyna, onyń Amerıka jurtshylyǵyna keńinen tanylýyna birqydyrý qolǵabysyn tıgizgen N.Anastasevke kóbirek toqtalyp jatqandyǵymyz sodan. «Altyn qyran» qorynyń negizin qalaýshy kásipker Is­lam­bek Saljanovtyń qoldaýymen aǵylshyn tilin­de jaryq kórgen eki kitaptyń bizdegi tu­saý­­keseri bolatyn kúni S.Abdrahmanovtyń N.Anastasevpen «Qazaq ádebıetiniń batyl silki­nisi» atty ádemi suhbaty jarıalanǵan-dy («Egemen Qazaqstan», 21 maýsym, 2013 jyl). Sonda AQSH oqyrmandarynyń Nurpeıisov shyǵarmashylyǵyn qalaı qabyldaǵany, ártúrli yńǵaıda ótken kezdesýlerdiń mán-mazmuny, jan-jaqtan jaýǵan suraqtarǵa jazýshynyń qalaı jaýap bergeni, beıtanys ortada qalamgerdiń ózin qalaı ustaǵany... bári-bári jerine jetkizile aıtylǵan-dy. AQSH-tan kelgen Vladımır Karsev te, Fransýz eliniń ókili Atanası Vanchev de Trası de biri – baspager, biri – aýdarmashy. Nurpeıisov arqyly qazaq qalamgerlerimen tanysýdy maqsat tutqan ári bizge búırekteri burylyp turatyn izgi nıetti azamattar eken. Fransýzdyq aýdarmashy ózine sóz tıgende sol aǵylshyn tiliniń arqasynda «Soń­ǵy paryzdyń» jaqynda fransýz jáne shved tilderine aýdarylyp, kereqarys kitap bop basylyp shyqqandyǵyn, ony osy saparda avtordyń qolyna tabystaǵandyǵyn qýanyshty oqıǵa retinde jetkizdi.

«Sizderdiń aldaryńyzda atqarylǵan jumystar jaıly esep beretindeı ne bar? – dedi Ábe qulaqqa jaǵymdy qońyr daýysymen, – bári kóz aldaryńda. Meniń qupıa saqtaıtyn túgim joq. Bári sizderge belgili, sizderge aıan. Birshama sharýalar da júzege asty, al kemshilikter odan beter. Men, asyly, sıfrǵa, sıfrlardy oıǵa saqtaýǵa múldem shorqaqpyn. Al qarjyǵa kelgende tipti olaqpyn. Áldekimderdiń meni ana jyly aıdyń-kúnniń amanyn­da sazǵa otyrǵyzyp ketkeninen de habardar shyǵarsyzdar. Shamam jetetin jerden tartynyp qalǵanym joq. Áli de PEN-klýb jumysynan qashpaımyn. Bilseńizder, men osyny birnárse japyryp tastaǵandaı úlken sharýa tyndyrdym dep te aıta almaımyn. Muhań, jaryqtyq Áýezov aıtýshy edi ǵoı, ony bálkim men sizderge talaı ret qaıtalaǵan da bolarmyn. «Kóktemde qar sýy erip, úıdiń tóbesinen tamshy aǵady. Eger sol úı tóbesinen aqqan tamshynyń astynda qara tas tursa sol tamshy álgi qara tasty da tesip shyǵady. Al meniń qyzmetim sol tamshynyń biri ǵana. Eliń úshin, týǵan halqyń úshin qyzmet jasaǵylaryń kelgen eken, endeshe eshnárseden jasyma, árbir pende álgi úı tóbesinen aǵatyn tamshydaı úles qossa biz almaıtyn asý, biz baǵyndyrmaıtyn qıyndyq bolmaıdy. Jalǵyz meniń shapqylaǵanym ne bolady? Osy qaperlerińde júrsin», – deýshi edi ǵoı qaıran Muhań. Sol aıtqandaı, qazaq ádebıetiniń órkendep, shet jurtqa tanylýy úshin de bárimizdiń bir kisideı jumyla jumys isteýimizge týra keledi. Muhań aıtpaqshy, jalǵyz meniń tirligim ne bolady. Ǵabıt Músirepov dúnıeden óteriniń aldynda «Ádebıet uly bolmaı, ult ta uly bola almaıdy» dep beker aıtty deımisiń. Úlkenimiz bar, kishimiz bar, osyny jadymyzdan shyǵarmaıyq.

Meni synaıtyn bolsańyzdar, ol syndaryńyzǵa árkez arqam daıyn. Áńgime syn degennen shyǵa­dy ǵoı, biz ózi syn aıtýǵa sheber halyqpyz. Osyn­daıda myna jaǵdaı oıǵa túsedi. Muny da sizderdiń aldaryńyzda alǵash ret aıtyp otyrmyn. Elbasy Nursultan Ábishuly memleket tutqasyn ustaǵaly beri men eń kemi 20-30 ret qabyldaýynda bolǵan shyǵarmyn. Protokoldyq tártip boıynsha beriletin ýaqyt myqtaǵanda 10-15 mınýt. Osy jyly da meni Almatydaǵy rezıdensıasynda qabyldady. Bir saǵat qyryq mınýttaı áńgimelestik. Biz ózi synǵa beıim tura­myz ǵoı. Bálkim, Prezıdentti synaıtyndar aramyz­dan áli de kóptep tabylatyn bolar. Men de sóz arasynda qyzyp ketip, eldiń jaǵdaıyna kóbirek toqtalatynmyn. Máseleniń qaıda baryp,­ kimge baryp tirelip jatqandyǵy belgili ǵoı. Aınalaıyn, sonda Nursultan Ábishuly árbir syndy asa mádenıettilikpen, asa zıalylyqpen, asqan sabyrlylyqpen tyńdaı biletin. Synaý ońaı, al el taǵdyryn, memleket taǵdyryn moınymen kótergen Azamattyń janqıarlyq eren eńbegin kóre tura, bile tura jyly sózimizdi aıtýdan da keıde tartynyp jatamyz. Bir ǵana máselege toqtalaıyn, osy Almatyda jalǵyz ǵana qazaq mektebi boldy. Onyń ózi Almaty oblysynyń shopan balalaryn qabyldaıtyn mektep-ınternat edi. Sheshesi ekeýmizdiń qyzym Shuǵany sonda aparǵanymyz esimde. Birinshi synyptaǵy bala sany normatıvke tolmaı tur, balańyz ekinshi synyptan bastap oqysyn dedi mektep basshylary. Sheshesi oǵan kóne me, «qoı, bul jerden ońdyryp bilim ala almaıdy eken» dedi de orys mektebine alyp ketti. Mine, qarańyzdarshy, búginde osy Almatyda 47 qazaq orta mektebi bar. Al Prezıdenttiń bastamasymen júzege asyp jatqan «100 mektep, 100 aýrýhana» baǵdarlamasy naǵyz halyq ıgiligine aınalǵan baıandy baǵdarlama boldy.

Astana qurylysyn ekibastan menen jaqsy bilesizder. Bul kimniń arqasy?! Arqa tósine keremet qala salý, sol qalaǵa álemniń nebir alpaýyt oqymystylary men saıasatkerlerin jınap, túrli jınalystar, túrli konferensıalar ótkizilip jatqandyǵy kimniń arqasy?! Al biz synaýǵa shebermiz.

Ótkende meniń eki kitabymnyń aǵylshyn tilinde jaryq kórýine baılanysty sondaǵy baspagerlerdiń shaqyrtýymen AQSH-taǵy tusaýkeser rásimine baryp, qatysyp qaıttym. Nú-Iorkte de, Vashıngtonda da kezektesken kezdesýler ótip jatty. Eki aptadaı sonda boldyq. Al aqyrǵy kúnderi men qatty sharshadym, sazbettengen shynyly záýlim úıler, aspan tiregen ǵımarattar shynymen sharshatty. Elge qaıtqym keldi, dalany saǵyndym, Astanany saǵyndym. Dala men eýropalyq qurylys stılin jymdastyra bilgen bizdiń Astana áli talaı urpaqtyń qutty mekenine aınalady. Jalpy, qarapaıym tirshiligimen kúneltken pendege erte ertemen bala-sha­ǵa­­synyń janynan órip, keshkilik qara shańyraǵyna aman-esen oralyp, typ-tynysh ómir súrgennen artyq murat bar ma?! Al jer sharynyń basqa bir núktelerinde bolyp jatqan qantógisterdi kún saıyn kórip otyramyz. Bizde tynyshtyq. Osy mamyrajaı tirlik kimniń arqasynda ornyqty?! Al biz synaýǵa kelgende aldymyzǵa jan salmaımyz...

Já, jalǵyz Nurpeıisovtiń shetelge aýdarylǵanynan ne utamyz? Bizde kez kelgen aıtýly shyǵarmalarmen básekege túse alatyn qazaq ádebıetiniń qanshama moıny ozyq týyndylary bar. Ári-beridesin Muhań, Muhtar Áýezovtiń ózi tolyqtaı aǵylshyn tiline aýdarylǵan joq. Shetelde Berdibek Soqpaqbaevty kim bilip jatyr? Odan bertindegi Dýlat pen Tólenniń roman-povesterin shetelge tanytsa kimniń talasy bar? Qajyǵalı Muhanbetqalıevtiń «Tar kezeń» romany bir dáýir shyndyǵyn sýrettegen óte tartymdy jazylǵan shyǵarma. Ol jaıly rızashylyq keıiptegi aǵalyq nıetimdi ózine de, ózgelerge de aıtyp júrmin. Smaǵul Elýbaevtyń asharshylyq týraly romany she? Bular kez kelgen tilge aýdarylyp, kez kelgen elge uıalmaı usynatyn dúnıeler.

Myna bizdiń búgingi basqosýymyzǵa qatysyp otyrǵan azamattardy sonaý jer túbinen bekerge shaqyrǵanymyz joq. Ózi­miz­diń qalamgerlermen tanyssyn, pikirlessin, oılaryn-usynystaryn aıtsyn dep shaqyrttyq. Keshegi dastarqan basynda da, búgin de keleli, paıdaly áńgimeler boldy. Álgi men ataǵan qazaq qalamgerleriniń kitaptaryn bastyrtý, aýdartý, nasıhattaý taǵy da qarjyǵa kelip tireledi. Eldik murat, arǵy jaǵy qazaq ádebıetiniń bedeli úshin Memleket basshysy kerekti qarjyny taýyp beredi ǵoı degen úmittemin.

Endi... bárińiz kútip otyrǵan PEN-klýb­tyń jańa basshysyn saılaý jóninde. Jas toqsanǵa taıandy. Qansha ǵumyrdyń qalǵany bir Qudaıdyń qolynda. Sondyqtan jón-josyq biletin Qazaq PEN-klýbynyń túpki maqsatyn asqan jaýapkershilikpen ilgeri júrgize alatyn qajyrly, qaıratty jáne bárińiz jaqsy biletin bir azamattyń qolyna tapsyrsam dep otyrmyn. Bul orynǵa óz kandıdatýralaryn usynǵandar da kóp boldy. Bul tóńirektegi meniń usynysymdy kópshiligińiz qoldaıtyn da bolarsyzdar. Ol – myna otyrǵan Bıgeldi Ǵabdýllın. İsker, jınaqy, oryndy sheshim qabyldaýǵa qabiletti, bıliktegilermen de til tabysa biledi. Óziniń gazeti bar, esep-qısapqa júırik. Men Bıgeldimen eki-úsh márte halyqaralyq PEN-klýbtyń ártúrli memleket astanalarynda ótken konferensıalaryna qatystym. Bul jigittiń ózgelerimizden bir artyqshylyǵy – til biledi. Shetke shyqqanda til bilmeı árkimniń betine jaltaqtap, pushaıman hal keshý bárinen ótken azap eken. Osy azamatqa toqtadym...».

«Ábeke, siz qurmetti tóraǵa bolyp qalsańyzshy» dep jatty bireýler. «Joq, qurmetti tóraǵa da bolmaımyn. Men búginnen bastap, ózderiń sekildi PEN-klýbtyń qatardaǵy múshesimin».

B.Ǵabdýllın bir aýyzdan Qazaq PEN-klýby ortalyǵynyń prezıdenti bolyp saılandy. A.Áshimov, T.Ábdikov, Q.Mu­han­betqalıev, S.Balǵabaev, Q.Túmenbaı, T.Sydyqov... sekildi belgili qalamgerler shyǵyp sóılep, jıyrma jyldan astam PEN-klýbty abyroıly basqarǵan Ábeńe rızalyq kóńilden alǵystaryn bildirdi, jańa basshyǵa sáttilik tiledi.

Sol kúni aǵynan jarylǵan Á.Nur­peıisov klýb múshelerimen emen-jar­qyn syrlasyp, qoltyqtasyp, ara-tura qal­jyńdasyp, óte kóńildi júrdi. Qazaq ádebıetiniń Sesi bola bilgen Ábeńe ár­da­ıym amanshylyqta júzdeseıik, Allataǵala kópsinbese júzge kelińiz, bálkim ǵasyrlyq toıyńyzdy sonda atap ótermiz! – degennen basqa ne aıtarsyz?!

Qýanysh JIENBAI.

Egemen Qazaqstan