الەمدە 16 ميلليوننان استام ادام بوسقىن بولىپ ەسەپتەلەدى. ولاردىڭ جارتىسىنان كوبى بالالار. ونىڭ 6 ميلليونى كىشى جانە ورتا مەكتەپ جاسىنداعىلار. بوسقىن بالالاردىڭ تەك 22% ورتا ءبىلىم الىپ جاتىر دەپ جازادى euronews.com.

كەنياداعى بوسقىندارعا ارنالعان كاكۋما لاگەرى الەمدەگى ەڭ ىرىلەرىنىڭ ءبىرى. لاگەردە 162 مىڭنان اسا ادام بار. وندا كەلگەندەردىڭ كوبى وڭتۇستىك سۋدان جانە سوماليدەن كەلگەندەر. سونىمەن قاتار، الەم بويىنشا اتالمىش لاگەردە اتا-انانىڭ قامقورلىعىنسىز قالعان بالالاردىڭ ەڭ كوپ بولىگى تۇرادى. 14 مىڭ كامەلەتكە تولماعاندار تۋىستارىمەن نەمەسە ءوز بەتىنشە كەلگەن.

كاكۋمدا ولار قاجەتتى قامقورلىقتى كورىپ وتىر. ولار وقۋدا ارتتا قالىپ قويعاندىقتان، الەمدىك ليۋتەراندىق فەدەراسيا جىلدام وقىتۋ باعدارلاماسىمەن وقىتىپ جاتىر. كاكۋم لاگەرىندە 21 باستاۋىش جانە 5 ورتا مەكتەپ اتى اتالعان ۇيىمنىڭ قامقورلىعىندا. باعدارلامانى گۋمانيتارلى كومەك بويىنشا ەۋروپالىق بيۋرو كوميسسياسى قارجىلاندىرادى.

ءار باستاۋىش سىنىپتارىندا 140 بالادان وقيدى. كەنيا بويىنشا وقۋشىلار سانى ورتاشا ەسەپپەن 40-تان اسپايدى. وسىعان قاراماستان وقۋ ۇلگەرىمى مۇندا وتە جوعارى. 96% قاتىسۋشى سىناقتان سۇرىنبەي وتەدى. الايدا بۇل جەردىڭ ءوز قيىندىقتارى بار.

«ءقازىر باستاۋىش سىنىپتارداعى وقۋشىلاردىڭ ۇلەسى بارلىق بالالاردىڭ 76% قۇرادى. نەگىزىندە ولاردىڭ جاسى وقىپ جاتقان سىنىپتارىنا ساي ەمەس» دەپ تۇسىندىرەدى الەمدىك ليۋتەراندىق فەدەراسيانىڭ ءبىلىم باعدارلاماسى باسشىسى كوللينز ونيانگو.  

18 جاسار گاتكۋوت ەسىمدى جەتكىنشەك سوعىستا اكەسىن جوعالتىپ العاننا كەيىن وڭتۇستىك سۋداننان لاگەرگە كەلگەن. گۋتكۋوت 6-شى سىنىپ وقۋشىسى. وندا 11 جاسار بالالار وقيدى. الايدا گۋتكۋوت سىنىبىنداعى ەڭ ۇلكەنى ەمەس. سىنىپتاستارىنىڭ اراسىندا 45 جاسار وقۋشى دا بار.

«ماعان وتە قيىن بولدى. انام 2000 جىلى قايتىس بولدى. اكەم دۇرىس جۇمىس تابا المادى. 7 جىل بويى مەكتەپكە بارا الماي ۇيدە وتىردىم. ەندى وقىپ جاتىرمىن. مەن الەم تۋراسىندا بارلىعىن بىلگىم كەلەدى» دەيدى گاتكۋوت.                    

ەuronews ءجۋرناليستى مونيكا پيننا باستاۋىش مەكتەپتەردە ۇلكەندەر از ەمەس ەكەنىن جانە كوبى وقۋ جىلىنىڭ 5، 6، 7 جىلىن سوعىس سالدارىنان جوعالتىپ الدى.

«راسىمەن دە كوبى  وقۋ جىلىن جوعالتىپ الدى. ءبىراق ءبىز ولارعا بەيىمدەلگەن ءبىلىم باعدارلاماسىن ۇسىنۋعا تىرىسامىز. ياعني بازالىق 8 جىلدىق ءبىلىمدى ولار 4 جىلدا وقيدى. جەدەلدەتىلگەن وقۋ جۇيەسى ارقىلى ءوز ۋاقىتىندا وقي الماعانىن مەڭگەرۋگە كومەگىن تيگىزەدى» دەيدى گۋمانيتارلى كومەك كورسەتەتىن ەۋروپالىق بيۋرو كوميسسياسىنىڭ جۇمىسشىسى جان-مارك جۋينو.

لاگەردىڭ جاس تۇرعىندارى مۇندا جاقسى قامقورلىق پەن قولداۋ كورىپ وتىر. گاتكۋوتتى ءوزى  شىققان وڭتۇستىك سۋدان تايپاسىنىڭ وتباسى اسىراپ الدى.  

لاگەرگە كەلگەنگە دەيىن بۇل ءجاسوسپىرىم ءوز كوزىمەن قارۋلى قاقتىعىستى، ءولىم جانە سوعىستى كوردى. ول اۋىر پسيحولوگيالىق جاراقات الىپ، كەكەشتەنىپ قالدى. لاگەر جۇمىسشىلارى قانشا تىرىسقانىمەن گاتكۋوتتا مەن ونىڭ جاڭا وتباسى ءۇشىن جاعداي قيىن قالپىندا قالىپ وتىر.  مۇنى اسىراپ العان اناسى دەبورا نايانيۋون دا راستادى.

«بالانىڭ وتباسىمىزداعى ءومىرى وڭاي ەمەس. ونى جانە ءوز بالالارىمدى قاجەتتىمەن قامتاماسىز ەتۋ قيىنعا سوعۋدا. بالكىم ونى پسيحولوگيالىق جاراقاتىن جازۋ ءۇشىن مەكتەپ-ينتەرناتىنا ورنالاستىرۋ كەرەك شىعار» دەيدى ول.  

تاڭ ەرتەڭ ءبىز جەرگىلىكتى مەكتەپ-ينتەرناتىن كورۋ ءۇشىن  لاگەردىڭ باسقا بولىگىنە بارامىز. بۇل ەرەكشە جەر. سەبەبى ول ءقاۋىپتى توپتاعى قىزدارعا ارنالعان. اكتريسا اندجەلينا دجوليدەن قارجىلىق قولداۋ كورىپ وتىرعان باستاۋىش سىنىپ وقۋشىلارى مەملەكەتتىك ەمتيحانداردا جاقسى كورسەتكىشتەرىمەن ەرەكشەلەنىپ ۇلگەردى.

وقۋ بۇل قىزدارعا بۇعان دەيىن باستان وتكەرگەنىن ۇمىتۋعا كومەكتەسەدى. 250 وقۋشىنىڭ ءبىرى وڭتۇستىك سۋداننىڭ تۋماسى 15 جاسار روۋز حيتيمانا. لاگەرگە ونى كۇشتەپ الىپ كەلگەن.

«مەنىمەن كورشى تۇرعان ەر ادام مەنى ۇرلاپ اكەتىپ،  كاكۋمۋعا الىپ كەلدى. مەن ودان مەكتەپ تۋرالى سۇرادىم. وقىعىم كەلەتىنىن ايتتىم. ول مەنى مۇندا وقۋ ءۇشىن ەمەس، ايەلدىككە الىپ كەلگەنىن ايتتى» دەيدى روۋز.

قىزدىڭ باقىتىنا وراي كۇيەۋگە شىقپادى. قاسكۇنەم ۇستالدى. ال روۋز لاگەردە قالدى. ەندى ول ءوزىن قورعانسىز سەزىنىپ، باسقا قۇربىلارى سەكىلدى مەكتەپكە بارا الادى.

«ءبىلىم مەنىڭ الداعى ومىرىمدە كوپ كومەگىن تيگىزەدى. بويجەتكەندە جالعىز قالاتىنىمدى بىلەمىن. وقۋ بولاشاق بالالارىمدى تاربيەلەۋگە كومەكتەسەدى. مەن نەنىڭ دۇرىس، نەنىڭ بۇرىس ەكەنىن بىلگىم كەلەدى» دەيدى روۋز.

لاگەردە ءبىلىم الىپ جاتقان ءاربىر وقۋشىنىڭ تاعدىرى قيىندىققا تولى. بولاشاققا دۇرىس جوسپار قۇرىپ،  جاڭا مۇمكىندىكتەر اشۋعا وقۋ كومەكتەسەدى. بولجاممەن 3 جىلدان كەيىن بۇل جەدەلدەتىلگەن باعدارلاما بويىنشا مەكتەپ وقۋشىلارى جوعارى ءلىلىم الۋعا تالپىنىپ كورە الادى. لاگەر ۇيىمداستىرۋشىلارى كۇردەلى تاپسىرمالاردى جۇزەگە اسىرۋ قاجەت بولادى. ولار – جاڭا مەكتەپتىڭ قۇرىلىسىنا قارجى تابۋ، ورتا مەكتەپكە قولجەتىمدىلىگى بار ادامداردىڭ جالاقىسىن كوتەرۋ.