قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارابايەۆ 2017 جىلى، 12 ءساۋىر كۇنى ەگەمەن قازاقستان گازەتىندە جاريالانعان “بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ” اتتى ماقالاسى تەك قازاقستاندى عانا ەمەس، بۇكىل تۇركى دۇنيەسىن ءدۇر سىلكىندىردى. ەلباسى ماقالاسىندا وزگەرگەن الەمدە قازاق حالقىنىڭ ۇلتتىق قۇندىلىقتارىنىڭ وزەگىن بۇزباستان قالاي وزگەرىستەرگە بەيىمدەلەتىنىن، باسقا سوزبەن ايتقاندا قازاقتاردىڭ بولاشاعىنا باعىتتالعان ۇلتتىق كودتارىن ايقىنداعان وسى ماقالاسىندا ەلدىڭ كيريلليسادان لاتىن تاڭبالارىنا ەكى جىل ىشىندە ءوتۋ قاجەتتىگى تۋرالى دا اتاپ وتكەن بولاتىن. بۇل تۋراسىندا ەلباسى بىلاي دەۋدە:

“لاتىنشاعا كوشۋدىڭ تەرەڭ لوگيكاسى بار. بۇل قازىرگى زامانعى تەحنولوگيالىق ورتانىڭ، كوممۋنيكاسيانىڭ، سونداي-اق، ءححى عاسىرداعى عىلىمي جانە ءبىلىم بەرۋ پروسەسىنىڭ ەرەكشەلىكتەرىنە بايلانىستى. مەكتەپ قابىرعاسىندا بالالارىمىز اعىلشىن ءتىلىن وقىپ، لاتىن ارىپتەرىن ونسىز دا ۇيرەنىپ جاتىر. سوندىقتان، جاس بۋىن ءۇشىن ەشقانداي قيىندىق، كەدەرگىلەر بولماق ەمەس. 2017 جىلدىڭ اياعىنا دەيىن عالىمداردىڭ كومەگىمەن، بارشا قوعام وكىلدەرىمەن اقىلداسا وتىرىپ، قازاق ءالىپبيىنىڭ جاڭا گرافيكاداعى ءبىرىڭعاي ستاندارتتى نۇسقاسىن قابىلداۋ كەرەك. 2018 جىلدان باستاپ جاڭا ءالىپبيدى ۇيرەتەتىن مامانداردى جانە ورتا مەكتەپتەرگە ارنالعان وقۋلىقتاردى دايىنداۋعا كىرىسۋىمىز قاجەت. الداعى 2 جىلدا ۇيىمداستىرۋ جانە ادىستەمەلىك جۇمىستار جۇرگىزىلۋ ءتيىس. ارينە، جاڭا الىپبيگە بەيىمدەلۋ كەزەڭىندە بەلگىلى ءبىر ۋاقىت كيريلليسا ءالفاۆيتى دە قولدانىلا تۇرادى.”

ەلباسىنىڭ لاتىن الىپبيىنە جاقىن ارادا وتىلەتىنى جونىندە وسى سوزدەرى قازاق حالقى اراسىندا ۇلكەن قولداۋ تاۋىپ جاتقاندا، كورشى رەسەي ەلىنىڭ استاناسى ماسكەۋدە كەيبىر ورىس زيالىلارى مەن ساياساتكەرلەرى قازاقستاننىڭ رەسەيدەن الىستاپ بارا جاتقانى تۋرالى رەاكسيالارىن تىلگە تيەك ەتۋىنە تۇرتكى بولدى.

قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ لاتىن الىپبيىنە ءوتۋ تۋرالى پىكىرلەرىن العاش رەت 2012 جىلى، 15 جەلتوقسان كۇنى جاريالاعان “قازاقستان – 2050 ستراتەگياسى” اتتى جولداۋىندا ورتاعا سالعان جانە 2025 جىلى مۇنىڭ ىسكە اساتىنىن بايانداعان ەدى. الايدا ول 2017 جىلعى ساۋىردەگى ماقالاسىندا بۇل كۇندى 2018-گە شەگىندىردى. سونداي-اق 2017 جىلى، 23 ماۋسىم كۇنى استانا بولىپ وتكەن ۋ- دۇنيەجۇزى قازاقتارى قۇرىلتايىندا سويلەگەن سوزىندە دە لاتىن الىپبيىنە ءوتۋ ءۇشىن 2025 جىلدى كۇتۋدىڭ قاجەت ەمەس ەكەنىن باسا كورسەتتى.

ەلباسىنىڭ 2012 جىلى ءالىپبي وزگەرىسى بولاتىنى تۋرالى مالىمدەۋىنەن كەيىن عالىمدار، جازۋشىلار مەن قازاق قوعامىنداعى ءتۇرلى سالالاردىڭ وكىلدەرى لاتىن الفاۆيتىنە ءوتۋ ماسەلەسىن قىزۋ تالقىلاي باستادى. وسى ورايدا پىكىر ايتقان ازاماتتاردىڭ كوپشىلىگى قازاقستاننىڭ كيريلليسادان لاتىنعا كوشۋىنىڭ قاجەتتىلىگىن باسا كورسەتىپ جاتىر. از عانا ادام وسى كيريلليسادا اينىماي قالۋ جايىندا ءۋاج ايتۋدا. بۇلاردىڭ اراسىندا قازاقستاندا قازاق ءتىلىنىڭ دارا مەملەكەتتىك ءتىل رەتىندە كۇشەيتىلۋى تۋراسىندا زور ەڭبەك ءسىڭىرىپ جۇرگەن جانە بۇكىل تۇركى دۇنيەسىندە اتى تانىمال اقىن مۇحتار شاحانوۆتىڭ دا بولۋى تاڭقالارلىق ءجايت بولدى. كوپشىلىگى بەلگىلى جاستان اسقان زيالىلار مەن جازۋشىلاردان قۇرالعان 66 ادام لاتىن الىپبيىنە وتپەۋ كەرەكتىگى جايىندا ەلباسىعا قاراتىلعان ءبىر اشىق حات تا جاريالادى. وسى اشىق حاتتا لاتىن تاڭبالارىنا وتىلمەۋى، كيريلليسادا قالۋ تۋراسىندا نەگىزگى ەكى سەبەپ العا تارتىلدى.

بىرىنشىدەن، لاتىن ارىپتەرىنە وتكەن جاعدايدا، سوعان دەيىن كيريلليسادا جازىلعان كىتاپتار، ماقالالار، جۋرنالدار نە بولادى؟ كەلەر ۇرپاق وسىلارداعى باي رۋحاني مادەني مۇرادان كوز جازىپ قالادى دەگەن الاڭداۋشىلىق.

ءبىزدىڭ ويىمىزشا، مۇنداي الاڭداۋشىلىق ورىنسىز. كەلەر ۇرپاق ەشقاشان كيريلليسامەن جازىلعان دۇنيەلەردەن كوز جازىپ قالمايدى. سەبەبى، قازاقستاندا ورىس ءتىلى ءارقاشان ەكىنشى ءتىل ورنىنا جۇرەدى. مۇنداي تاجىريبە باسقا ەلدەردە بارشىلىق. ماسەلەن الجير ەلى، كەزىندە فرانسۋزداردىڭ وتارى بولعان ەل. وتارلىق كەزەڭدە حالىققا جاپپاي فرانسۋز ءتىلى ۇيرەتىلگەن ەدى. ول 1962 جىلى وتارلىقتان قۇتىلىپ تاۋەلسىزدىگىن جاريالادى. سودان بەرى وتكەن 51 جىلدا، فرانسۋز ءتىلى ۇمىتىلعان جوق. قايتا ءالى دە بولسا فرانسۋز ءتىلى مەكتەپتەردە ۇيرەتىلەدى. ويتكەنى فرانسۋز ءتىلى الەمنىڭ الدا كەلگەن مادەني تىلدەردىڭ ءبىرى. سول ءتىل ارقىلى فرانسۋز مادەنيەتىنىڭ جەتىستىكتەرىن الجير حالقى پايدالانىپ وتىر. سوندىقتان بۇگىنگى تاڭدا ءالجيردىڭ حالقى اراپ جانە فرانسۋز تىلدەرىندە بىردەي ەركىن سويلەۋدە. مۇنى وتكەن جەلتوقسان ايىندا پاريجدە كەزدەسكەن ءبىر فرانسۋز وقىمىستىسى دا ايتىپ وتىر. الجير حالقىندا ءبىزدى قىزىقتىرعان، ولاردا فرانسۋز ءتىلىن بىلەتىن، ءبىراق انا ءتىلى، ارابشانى بىلمەيتىن ءبىر دە ءبىر الجيرلىكتىڭ جوق ەكەنى. بارلىعى ەكى ءتىلدى تولىق مەڭگەرگەن. قۇداي تاعالا بىزگە دە وسىنداي باقىتتى جازسا ەكەن. ويتكەنى قازاقستاندا وكىنىشكە وراي ورىسشا ءبىلىپ انا ءتىلىن بىلمەگەن قازاقتاردىڭ سانى ەداۋىر كوپ. ناقتى سان بولماعانمەن مۇنىڭ 25 پەن 50 پايىز اراسىنداعى ەكەنى ايتىلۋدا. بۇل قازاقستاندا ورىس ءتىلىن جاپپاي باسىمدىق بەرگەن 74 جىلدىق كەڭەستىك يمپەريانىڭ “مادەني گەنوسيت” قاتارىندا ايتۋعا بولاتىن ءتىل ساياساتىنىڭ سالدارى.

شاحانوۆ جانە جولداستارىنىڭ كيريلليسادا قالۋ جايىندا العا تارتقان ەكىنشى سەبەپ تە وسىعان بايلانىستى. ولاردىڭ پىكىرىنشە، قازاقتار ءجۇز پايىز قازاقشا سويلەمەي لاتىن ارىپتەرىنە وتىلگەن جاعدايدا، قازاقشا ۇيرەنگىسى كەلەتىن قازاقتاردىڭ جاعدايى قيىنداي تۇسەدى. ويتكەنى ولاردىڭ لاتىن الىپبيىندە قازاقشا وقىپ جازۋلارى قيىن بولاتىندىقتان، انا تىلدەرىن ۇيرەنۋلەرى دە قيىن بولادى.

بۇل دۇرىس ەمەس. ويتكەنى قازاق ءتىلىن ۇيرەنۋ الفاۆيتكە تىعىز بايلانىستى بولسا، وندا قازاقستاننىڭ تاۋەلسىزدىگىنەن بۇگىنگە دەيىن وتكەن شيرەك عاسىردا قازاقشا ۇيرەنگەن قازاقتاردىڭ سانىندا ايتارلىقتاي كوبەيۋ بولۋى كەرەك ەدى. ءبىراق ونداي كوبەيۋشىلىك بايقالمايدى. ءتىپتى شاحانوۆ بىزبەن بولعان ءبىر سۇحباتىندا سوڭعى جىلدارى قازاقشا بىلمەگەن قازاقتاردىڭ سانىندا ازايۋ ەمەس، كەرىسىنشە كوبەيۋ بولعان. دەمەك، كيريلليسادا قالۋ قازاقستاندا قازاقشا ۇيرەنۋدى وڭايلاستىرادى دەگەن ءسوز نەگىزسىز.

ءبىز الجيردە بولعاندا، بۇكىل قازاقتاردىڭ ءارى قازاقشا ءارى ورىسشا ءبىلۋىن جاقتايمىز. ماسەلە قازاق بالاسىنىڭ ورىسشا ءبىلىپ ءوزىنىڭ انا ءتىلىن بىلمەۋىندە عانا بولىپ وتىر. ءتىپتى ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ ءۇش تۇعىرلى ءتىل ساياساتىندا ناقتى ورتاعا سالىنعانداي، قازاق حالقى قازاق جانە ورىس تىلدەرىنە قوسا اعىلشىن ءتىلىن دە تولىق مەڭگەرۋى ءتيىس.

ال لاتىنعا كوشۋ  قازاققا نە ءۇشىن قاجەت دەگەن سۇراققا كەلەر بولساق؛

بىرىنشىدەن، قازاق حالقى سلاۆيان تەكتى حالىق ەمەس. ولاي بولسا، سلاۆيان تەكتى حالىقتار عانا قولداناتىن ءالىپبيدى قولدانۋ ىنعايسىز. سوندىقتان تاۋەلسىز قازاق ەلى كەڭەس وداعى كەزىندە قازاق حالقىنىڭ ىقتيارىنسىز تانىلعان بوگدە حالىقتىڭ الىپبيىنەن ارىلاتىن كەزى كەلدى.

بۇگىنگى تاڭدا كيريلليسا ارىپتەرىن الەمدە ون ەكى ەل قولدانادى: ولاردىڭ سەگىزى سلاۆيان تەكتى حالىقتار. اتاپ ايتقاندا بەلورۋسسيا، بوسنيا،  بولگاريا، ماكەدونيا، چەرنوگوريا، رەسەي، سەربيا جانە ۋكراينا. سلاۆيان تەكتى بولماعان ءتورت ەل دە وسى ارىپتەردى قولدانادى. ولار كازاقستاننان باسقا، كىرعىزستان، مونعوليا جانەتاجىكستان. ال وسى تورتەۋدىڭ ىشىندە مونعوليا مەن تاجىكستان سول كيريلليساعا قوسا وزدەرىنىڭ ءتول ارىپتەرى مونعول جانە اراپ جازۋلارىن دا بىرگە پايدالانۋدا. سوندا الەمدە الفاۆيت ماسەلەسىندە كيريلليساعا كىرىپتار بولىپ وتىرعان ەكى-اق ەل بولىپ وتىر. ولار قازاقستان مەن قىرعىزستان.

الايدا قازاقتار مەن قىرعىزدار تۇركى-مۇسىلمان حالىقتار توبىنا جاتادى. سوندىقتان ولار، بۇرىن ياعني كەنەس وداعىنا بودان بولماستان الدىن، تۇركى-مۇسىلمان حالىقتار قولدانعان اراپ ءالىپبيىن ۇستاناتىن. كەڭەس وداعى ىدىراعاننان كەيىن ونىڭ قۇرامىنداعى تۇركى-مۇسىلمان حالىقتاردان ءازىربايجان، وزبەكستان مەن تۇركىمەنستان تاۋەلسىزدىك العاننان كەيىن ۋاقىت وتكىزبەستەن سلاۆيان حالىقتارىنا ءتان الىپبيدەن باس تارتىپ، بۇگىنگى تاڭدا تۇركى-مۇسىلمان حالىقتار قولدانىپ وتىرعان لاتىن الىپبيىنە كوشتى. مىنە سوندىقتان قازاقستاننىڭ دا لاتىنعا كوشەتىن ۋاقىتى كەلدى.

ءبىراق قازاقستاننىڭ كيريلليسانى تاستاپ لاتىنعا كوشۋى كورشىسى رەسەيمەن دوستىق بايلانىستارىنان باس تارتۋى ماعىناسىنا كەلمەۋگە ءتيىس. ويتكەنى ول قازاقستاننىڭ ىشكى ۇلتتىق مادەني ماسەلەسى. ول ماسەلەنىڭ كورشى ەلدەرمەن قاتىناستارعا قاتىسى جوق. رەسەي قازاقستاننىڭ كورشىسى، ەكى ەلدىڭ دوستىق نەگىزدەگى بايلانىستارى ەكى ەلدىڭ پايداسىنا ەكەنى انىق. سوندىقتان قازاقستاننىڭ لاتىن الىپبيىنە ءوتۋى رەسەيمەن دوستىق بايلانىستاردى جالعاستىرۋعا كەدەرگى ەمەس.

ەكىنشىدەن، ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ 2017 جىلى 23 ماۋسىم كۇنى استانادا V دۇنيەجۇزى قازاقتارى قۇرىلتايىندا سويلەگەن سوزىندە اتاپ وتكەندەي، ءبىر تىلدە سويلەگەن، ءبىراق كيريل، لاتىن جانە اراب سىندى ءۇش ءالىپبيدى قولدانعان الەم قازاقتارى اراسىندا ءتىل بىرلىگى دە قامتاماسىز ەتىلەتىن بولادى.

ۇشىنشىدەن، قازاقستان لاتىنعا كوشۋ ارقىلى بۇگىنگى ۇستەم مادەنيەتتەردىڭ كىشى مادەنيەتتەردى اجداھاداي جۇتىپ جاتقان جاھاندانۋ داۋىرىندە ءوزىنىڭ ۇلتتىق مادەنيەتىن، ءتىلىن ساقتاۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى. ويتكەنى قازاقتار لاتىنعا كوشۋ ارقىلى وزىنە تۋىسقان ءازىربايجان، وزبەك، تۇرىك، تۇركىمەن سياقتى ەلدەرمەن ءبىر ءالىپبي جۇيەسىنە وتكەن بولادى. ءسويتىپ تۋىسقان ەلدەر بىر-بىرىنە سەلبەسىپ جاھاندانۋ ءداۋىرىنىڭ مادەني ءقاۋىپ قاتەرلەرىنە قارسى بىرگە تابان تىرەي الادى.

تورتىنشىدەن، لاتىن ارىپتەرى بۇگىنگى تاڭدا تەحنولوگيا مەن كومپيۋتەرگە ەڭ ىنعايلى ءارىپ جۇيەسى. بۇدان دا ۇتارىمىز كوپ.

لاتىنعا كوشۋ شەشىمى الىنعان جاعدايدا بايقايتىڭ ماڭىزدى ماسەلە قاي جۇيەدە كوشۋ ماسەلەسى. مۇندا جالپى ايتقاندا ءۇش جۇيە ايتىلۋدا:

بىرەۋلەر اعىلشىن تىلىندەگى نۇسقاسىنا سول كۇيىندە وتەيىك، ەكىنشى بىرەۋلەر 1992 جىلى تۇركى دۇنيەسى ءتىل عالىمدارى قابىلداعان 34 تاڭبالىق جۇيەنى الايىق، ال ءۇشىنشى بىرەۋلەر بولسا، لاتىندا قازاق تىلىندە جوق دىبىستارعا جاڭا تاڭبا تابايىق نەمەسە سول دىبىستاردى قوس ارىپتەرمەن بەينەلەيىك دەيدى.

ءبىز 2017 جىلى ماۋسىم ايىندا V- دۇنيەجۇزى قازاقتارى قۇرىلتايى اياسىندا قاتىسقان ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىندەگى جينالىستا ينفورماتيكا مامانى، پروفەسسور التىنبەك ءشارىپبايدىڭ “قازاق جازۋىن لاتىن الىپبيىنە اۋىستىرۋ ماسەلەلەرى” تۋرالى جاساعان پرەزەنتاسياسىن تىڭداعان ەدىك. پروفەسسور ءشارىپباي تولىقتاي، ەش وزگەرتپەستەن اعىلشىن لاتىن الىپبيىنە كوشۋدى جاقتايتىنىن ايتتى. ويتكەنى ونىڭ ايتۋىنشا، وندا كومپيۋتەر باعدارلاماسىنا قاتىستى كوپتەگەن ماسەلەلەر وڭاي جانە ارزانعا شەشىلمەك. مىسال رەتىندە قالتا تەلەفوندارى ارقىلى SMS حات جىبەرۋدى كورسەتتى. ەگەر ءسىز لاتىن ارىپتەرىنىڭ اعىلشىن نۇسقاسىن قانا قولدانساڭىز وندا ءبىر باعا، كيريل ارىپتەرىنىڭ ورىس نۇسقاسىن قولدانساڭىز ودان ەكى ەسە قىمبات، ال ءسىز كيريل ارىپتەرىنىڭ ورىس نۇسقاسىنا قوسا قازاقشاعا ءتان ارىپتەردى دە قولدانساڭىز وندا ءۇش ەسە قىمبات اقى تولەيدى ەكەنسىنىز. مەنىڭشە بۇل تەحنيكالىق ەمەس، تاريفتىك ماسەلە. ماسەلەن تۇركيادا لاتىن ءالىپبيىنىڭ اعىلشىن نۇسقاسىن دا، تۇرىك ءتىلىنىڭ نۇسقاسىن دا قولدانساڭىز ەش قانداي باعا ايىرماشىلىعى جوق. ءبىر باعا تولەيسىز. ەكىنشىدەن، راس كومپيۋتەرلىك باعدارلاما جاساۋدا اعىلشىن ستاندارتىندا جوق ارىپتەردى پايدالانساڭىز ءبىراز قيىندىقتار بولادى. ءبىراق ول قيىندىقتار رەتتەۋگە بولمايتىن قيىندىقتار ەمەس. ەستە ساقتايتىن ءبىر نارسە، ءالفاۆيتتىڭ تەك الفاۆيت ەمەس ەكەنى، ونىڭ سونىمەن قاتار ءتىل مەن مادەنيەت ەكەنى.

كومپيۋتەرگە، تەحنيكاعا قولايلى ەكەن دەپ ءتىل مەن مادەنيەتتىك ەرەكشەلىكتەردى قولايسىزداندىرۋعا بولمايدى. ءبىزدىڭ ويىمىزشا، الدىمەن تىلدىك جانە مادەنيەتتىك ەرەكشەلىكتەر، سودان كەيىن تەحنيكالىق ەرەكشەلىكتەر. ويتكەنى بۇگىنگى دامىعان ۇزدىك تەحنولوگيامەن ارنارسەنى جاساۋعا بولادى. ماسەلەن جاپوندار، كورەيالىقتار، قىتايلار كومپيۋتەرگە قولايلى بولادى دەپ وقىلۋى جانە جازىلۋى تۇرعىسىنان الەمنىڭ ەڭ قيىن تاڭبالارى سانالاتىن ءتول الىپبيلەرىن وزگەرتكەن ەمەس. ءبىراق بارلىعى تەحنيكادا وزىق ەلدەر اراسىندا، ءتىپتى وڭتۇستىك كورەياعا بۇگىن ساندىق تەحنولوگيادا، قالتا تەلەفوندا الەمنىڭ الدىنعى قاتارلى ەلدەرىنەن سانالۋدا. وسىعان قاراعاندا ءبىر ەل ءوزىنىڭ تىلدىك جانە مادەنيەتتىك ەرەكشەلىكتەرىن، وزگە ەلدەرگە ەلىكتەمەي، قاستەرلەپ قورعاسا، تەحنولوگيادا كوبىرەك تابىس بولعانداي ما؟ قالاي؟

وسى ارادا ايتا كەتەرلىك ءبىر ءجايت، قازاقستاننىڭ لاتىن الىپبيىنە وتۋدە وزگە تاعدىرلاس ەلدەرگە قاراعاندا كەشەۋىلدەپ قالۋى وعان ارتىقشىلىق سىيلاي بىلەدى. ويتكەنى ول وزىنەن بۇرىن لاتىن الىپبيىنە وتكەن تۋىسقان ەلدەردىڭ تاجىريبەلەرىن زەرتتەپ ولار جىبەرگەن قاتەلىكتەردى انىقتاپ ولاردان بويىن اۋلاق ۇستاي بىلەدى. لاتىن الىپبيىندە 90 جىلدىق تاجىريبەسى بار تۇركيانىڭ وزىندە كەمشىلىكتەر بولعان ءتىل عالىمدارى ايتىپ كەلەدى. نەگىزىندە قازاقستاننىڭ ءالىپبي دايىنداۋدا وزگە ەلدەرگە قاراعاندا تابىستى ەكەنىن ايتۋ كەرەك. وسمان پاتشالىعى ۋاقىتىندا تۇركىلەردىڭ سان عاسىرلىق اراب ءالىپبيى ىشىندە ءانۋار پاشا دا بار كوپتەگەن مەملەكەت قايراتكەرى جانە زيالى رەفورما ەنگىزىپ تۇرىك تىلىنە يكەمدەۋگە ۇمتىلعان، ءبىراق ىسكە اسىرا الماعان ەدى. مۇنى ىسكە اسىرعان دارا ەل قازاقستان بولعان. احمەت بايتۇرسىن ۇلى اراب الفاۆيت جۇيەسىنە تاماشا وزگەرىستەر ەنگىزىپ ونى قازاق ءتىلىنىڭ ءتول ارىپىندەي مۇلتىكسىز ەتكەن ەدى. سوندىقتان ول 1926 جىلى باكۋدا وتكەن تۇركولوگيا قۇرىلتايىندا تۇركى دۇنيەسىنىڭ لاتىن الىپبيىنە وتۋىنە قارسى شىققان ەدى.

تاعى دا، كەڭەستىك كەزەڭدە تۇركى رەسپۋبليكالار كيريلليساعا وتكەندە ءار رەسپۋبليكا جەكە جەكە ءوز الفاۆيتتەرىن دايىنداعاندا ەڭ وزىعى قازاقستان ەدى. وسى الفاۆيتتەر تۋرالى زەرتتەۋلەر جۇرگىزگەن ءتىل عالىمى، پروفەسسور حاتيجە شيرين ۇسەر “باستاپقى كەزدەگىدەي بۇگىنگى تۇركى جازۋ جۇيەلەرى” اتتى ەڭبەگىندە كەڭەستىك تۇركى رەسپۋبليكالار ىشىندە ەڭ تابىستى كيريل الفاۆيت جۇيەسىن قازاقتار دايىنداعانىن اتاپ وتەدى. قازاقستاننىڭ بۇل تابىسىن لاتىن ءالىپبي جۇيەسىندە دە جالعاستىراتىنى جونىندە ءۇمىتتىمىز.

ەگەر قازاقستان 1992 جىلى تۇركى دۇنيەسى ءتىل عالىمدارىنىڭ قابىلداعان 34 تاڭبالىق لاتىن ءالىپبيى ستاندارتىنا وتەتىن بولسا، سوندا 200 ميلليوننان استام تۇركى دۇنيەسى اراسىندا تۇسىنىستىك تە، ىنتىماقتاستىق تا نىعايار ەدى. ءسويتىپ قازاق حالقى ءبىر وقپەن ەكى قويان اتىپ ءارى بۇگىنگى زاماناۋي ەڭ ۇزدىك ءالىپبي جۇيەسىنە وتكەن بولادى، ءارى تۋىسقان حالىقتارمەن ىنتىماقتاستىعى كۇشەيە تۇسەدى. ءسويتىپ بۇگىنگى جاھاندانۋ داۋىرىندە بۇكىل الەم حالىقتارى بەتبە بەت كەلىپ وتىرعان ءتىل جانە مادەنيەت ەروزياسىنا قارسى كوبىرەك شىدامدى بولار ەدى.

 ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ 2025 جىلىن كۇتپەستەن جاقىن ارادا لاتىن الفاۆيتىنە ءوتۋ كەرەكتىگى جونىندەگى سوزدەرى وتە ورىندى. 

ءابدىۋاقاپ قارا

تاريح عىلىمىنىڭ دوكتورى، ميمار سينان كوركەم

ونەر ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى