بۇگىن قازاننىڭ 18ء-ى «Rixos Almaty» قوناق ۇيىندە جەتىنشى «ساۋدا، كولىك جانە جەمىس-كوكونىس سەكتورىنىڭ ءوسۋ كەلەشەگى» اتتى ورتالىق ازيا ساۋدا فورۋمى ءوتتى. فورۋمعا ورتالىق ازيا، ازيا جانە ەۋروپاداعى كومپانيا باسشىلارى، مەملەكەتتىك سەكتور وكىلدەرى مەن سالا ساراپشىلارى، جالپى 500-دەن اسا دەلەگات قاتىستى. ەكى كۇنگە سوزىلاتىن ساۋدا فورۋمى الەمدىك ساۋدادا باسەكەگە قابىلەتتىلىكتى نىعايتۋعا جانە دە ورتالىق ازيا ايماعىندا جاڭا جۇمىس ورىندارىن قۇرۋ ماقساتىندا ورىن الدى. كومپانيالاردىڭ باسەكەگە قابىلەتتىلىگىن كوتەرۋ ماسەلەلەرىن تالقىلاۋ فورۋمنىڭ باستى ماقساتى.

فورۋمعا وندىرۋشىلەر، جەمىس-كوكونىس ونىمدەرىن ساتۋشىلار جانە ساتىپ الۋشىلار، كولىك-لوگيستيكا سەكتورىنىڭ وكىلدەرى، ساۋدا جەلىلەرى مەن مەملەكەتتىك ورگاندار وكىلدەرى، ينۆەستورلار، حالىقارالىق ۇيىمدار مەن ب ا ق وكىلدەرى قاتىسۋدا. بۇل تۋرالى Qamshy.kz اقپارات اگەنتتىگى ءتىلشىسى حابارلايدى.

باسپا ءسوز كونفەرەنسياسىنا اقش-تىڭ قازاقستانداعى ەلشىسى دجوردج كرول، Raimbek حولدينگى ديرەكتورلار كەڭەسىنىڭ ءتوراعاسى، رايىمبەك باتالوۆ، «KAZLOGISTICS» قازاقستان كولىك قىزمەتكەرلەرى وداعى ءتوراعاسىنىڭ ورىنباسارى لاۆرينەنكو يۋريي جانە وزبەكستاننىڭ ىسكەر ايەلدەر قاۋىمداستىعىنىڭ ءتورايىمى ماحمۋدوۆا گۋلنورا حانىم قاتىستى.

كونفەرەنسيا بارىسىندا رايىمبەك مىرزا بۇل فورۋمنىڭ ورتا ازيا مەملەكەتتەرى اراسىنداعى بايلانىستى جاقسارتىپ، تاجىريبە الماسۋعا وتە ءتيىمدى ءىس-شارا ەكەندىگىن اتاپ ءوتتى.

باسپا ءسوز ءماسليحاتىندا تىلشىلەر «قازىرگى ساياسي جاعدايدىڭ قازاق-قىرعىز ساۋدا-ساتتىعىنا اسەر ەتۋى مۇمكىن بە؟» دەگەن وزەكتى ماسەلەنى كوتەردى.

قىرعىز-قازاق شەكاراسىنداعى شيەلەنىس ساۋدا-ساتتىققا قالاي اسەر ەتۋدە؟

«ەكسكليۋزيۆ» جۋرنالىنىڭ ءتىلشىسى قازاقستان مەن قىرعىزستان شەكاراسىنداعى شيەلەنىستىڭ ساۋدا-ساتتىققا قالاي اسەر ەتىپ جاتقاندىعىن سۇرادى.  ساياساتتىڭ ەكونوميكالىق قارىم-قاتىناستارعا ارالاسۋى دۇرىس پا؟-دەگەن سۇراققا لاۆرينەنكو يۋريي مىرزا جاۋاپ بەردى:

«شەكاراداعى جاعدايدىڭ ساياساتقا قاتىسى جوق جانە ونى باقىلاۋدا ۇستاۋعا بولادى. مۇنداي باقىلاۋ تەك قازاق-قىرعىز شەكاراسىندا عانا ەمەس، بارلىق شەكارالاردا ىسكە اسىرىلىپ جاتىر».

لاۆرينەنكو يۋريي مىرزانىڭ سوزدەرى دالەلدى بولۋى ءۇشىن Qamshy.kz اقپارات اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشىسى فورۋم اياسىنداعى كورمەگە ءوز تاۋارلارىن ۇسىنا كەلگەن قىرعىزستاندىق وكىلدەردىڭ ءبىرى گۇلجان اراكەيەۆامەن تىلدەسكەن بولاتىن. ودان اتامبايەۆتىڭ قازاقستان تۋرالى ايتقانى مەن شەكاراداعى ماسەلەلەر جونىندە سۇراعاندا ول:

«قازاق پەن قىرعىز وتكەن زامانداردان بەرى باۋىرلاس حالىقتار. قازىرگى ساياسي جاعداي جونىندە پىكىر بىلدىرگىم كەلمەيدى. ارينە ۆيزا الۋ قيىندىقتار تۋعىزعانمەن، قازاقستان ءبىزدى وتە جىلى قارسى الدى. ءبىز قىرعىزستاننان كەشە ۇشىپ كەلگەن بولاتىنبىز. قازاقستانعا ەكىنشى رەت كەلۋىم، ۇيىمداستىرۋشىلارعا جانە ق ر پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆقا ريزاشىلىعىمدى بىلدىرگىم كەلەدى»،- دەدى.

فورۋمعا وزدەرى جاساعان قولونەرى مەن جەمىس-كوكونىستەرىن الا كەلگەن قىرعىزستاندىق ازاماتتار ەكى ەل اراسىنداعى ساۋدا-ساتتىقتى نىعايتۋىنا جانە تىعىز بايلانىس ورناتۋعا ءۇمىتتى ەكەندىكتەرىن جاسىرمادى.

بۇگىنگى 7ء-شى ورتا ازيالىق «ساۋدا، كولىك جانە جەمىس-كوكونىس سەكتورىنىڭ ءوسۋ كەلەشەگى» فورۋمى اياسىندا بولعان باسپا ءسوز ءماسليحاتىندا «قازاق ساۋدا سورەلەرىندەگى قىتايلىق تاۋارلاردى قازاقستاندىق ونىمدەر قاشان  الماستىرادى؟» دەگەن سۇراق تالقىلانعان.

بۇل وزەكتى سۇراق الماتى قالاسىنداعى دۇكەندەردە ساتىلاتىن ساپاسىز قىتايلىق كوكونىستەر مەن جەمىستەر جونىندە بولدى.

«قازاقستاندىق ساۋدا سورەلەرىندە قاشان تەك قازاقستاندىق ونىمدەر ساتىلاتىن بولادى»؟،- دەگەن سۇراققا رايىمبەك باتالوۆ مىرزا جاۋاپ بەردى:

«قازىرگى تاڭدا ەلىمىزدە بەلگىلى ءبىر نارىقتىڭ قالىپتاسقانى راس. ەلىمىزدە كوكتەمگى، جازعى جانە كۇزگى مەرزىمدە ورتا ازيادا جانە قازاقستاندا وسىرىلگەن كوكونىستەر مەن جەمىستەر ساۋدالانسا،  قىستا بۇل ونىمدەر كوبىنە قىتايدان اكەلىنۋدە. ونىڭ سەبەبى، كوكونىستەردى وسىرەتىن جىلىجايلاردىڭ ازدىعى. وعان قوسا، ءبىزدىڭ ەلدە جىلىجاي سالۋ جۇڭگو مەن وزبەكستانعا قاراعاندا الدەقايدا قىمبات. دەگەنمەن، بۇگىنگى كۇنى بۇل ماسەلەنىڭ شەشىمى تابىلىپ كەلە جاتىر، ويتكەنى جىلىجايلار سالۋعا كوپتەگەن ينۆەستيسيالار سالىنۋدا»، - دەدى.

«قازاقستاندا جىلىجايلاردا وسىرىلگەن تاۋارلار جەتكىلىكتى بولعان كۇننىڭ وزىندە، قىس مەرزىمىندە ولار رەسەي مەن ءسىبىر ايماعىنا ەكسپورتتالادى. ويتكەنى وندا ونىمدەردى قىمباتقا ساتۋعا بولادى. وسى ارادا تەپە-تەڭدىكتىڭ بۇزىلۋىنا كوز جەتكىزۋگە بولادى. ىشكى نارىقتا وندىرىلگەن تاۋار سىرتقى نارىقتا قىمباتىراق باعالانادى. سوندىقتان، وندىرىستىك سالانى بارىنشا دامىتۋ قاجەت، سوندا ول ىشكى دە، سىرتقى دا نارىقتى قامتاماسىز ەتۋگە جەتەر ەدى».

قىتايلىق ونىمدەرگە كەلسەك، رايىمبەك مىرزا، بۇل تاۋارلاردىڭ قازاقستاندىق سورەلەردەن جويىلمايتىندىعىن ايتتى. ونىڭ سەبەبىن ەلىمىزدىڭ اشىق نارىقتا، اشىق ساۋدا قارىم-قاتىناس جاساعىسى كەلەتىندىگىمەن ءتۇسىندىردى.

«مەنىڭ ويىمشا، قازاقستاندىق جەمىس-كوكونىس وندىرۋشىلەرىنىڭ باسەكەگە قابىلەتتىلىگىن ارتتىرىپ، شاعىن جانە ورتا بيزنەسكە قولداۋ كورسەتۋدى اياماۋ كەرەك. نازار سالساق، الماتى قالاسىنىڭ وزىندە تەك بىرنەشە ءىرى جىلىجايلار عانا تۇراقتى جۇمىس ىستەپ تۇر. وسى ماسەلە بويىنشا، وزبەكستاننان ۇيرەنەر نارسە وتە كوپ. الايدا وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىندا شاعىن كاسىپتىڭ دامىپ كەلە جاتقانى بەلگىلى. جىلدان جىلعا بۇل بەتالىس دامي تۇسەدى دەگەن ۇمىتتەمىن».

سونىمەن قاتار، باتالوۆ مىرزا قازاقستاندىق ساۋدا-ساتتىقتى جۇيەگە كەلتىرىپ، ساۋدا ورىندارىنىڭ سانىن ارتتىرۋدى ۇسىندى.