رۋحاني-ونەگەلىك تاربيە نەگىزى  وتباسىنان تۋىنداپ، وتباسىنان ءارى قاراي داميدى. وتباسىنداعى باس ۇستاز - اتا-انا. ۇلتىمىزدا «ۇيادا نە كورسەڭ، ۇشقاندا سونى ىلەرسىڭ» دەگەن دانا ءسوز بار. «بالا قىران بولۋ ءۇشىن، ونى سامعاتىپ ۇشىراتىن اتا نەمەسە اكە دە قىران بولۋ كەرەك» - دەپ، وتباسىلىق تاربيەگە ەرەكشە توقتاعان. ءار وتباسىندا اتا- انانىڭ ورنى بولەك. بالا اكەدەن - اقىل، انادان - مەيىرىم الادى. وسى ورايدا ورالدىق  ءبىرجانوۆتار جانۇياسى تۋرالى ءسوز قوزعاماقپىز. بۇل جانۇيا  «مەرەيلى وتباسى» بايقاۋىنىڭ قالالىق كەزەڭىندە باس جۇلدە الىپ، وبلىستىق تۋردا ارنايى اتالىمعا قول جەتكىزگەن بولاتىن. وتاعاسى سەرىكجان ءبىرجانوۆ جەتى پەرزەنتتىڭ اسقار تاۋ اكەسى. ول 1973 جىلى قوستاناي قالاسىندا دۇنيەگە كەلگەنىمەن، ونىڭ بالالىق شاعى بۇرىنعى تايپاق اۋدانىنىڭ ولەڭتى اۋىلىندا وتكەن. سونداعى ورتا مەكتەپتى ءتامامداعان. «ناعاشى جۇرت سىنشىل، جاقسىڭا سۇيىنەدى، جامانىڭا كۇيىنەدى، ءاردايىم تىلەكشى، تىلەۋقور بوپ جۇرەدى» دەگەن راس ەكەن. ناعاشى اتاسى اۋشەت جۇماعالييەۆتەن كوپ تالىم-تاربيە الدى. «ەرتە تۇرعان ەركەكتىڭ ىرىسى ارتىق» دەگەن قاعيدانى ۇستانعان اتاسى ەڭبەككە باۋلىدى، سالاۋاتتىلىقتى جانىنا سەرىك ەتۋگە داعدىلاندىردى. ايتار ويىن انىق تا قىسقا جەتكىزۋگە ءارى ءبىر سويلەۋگە ماشىقتاندى. جىلقى ۇيرەتىپ، ات ابزەلدەرىن جاساپ، ۇلتتىق ونەردى، ءسالت-داستۇردى مەڭگەردى.  مۇنىڭ ءبارى اسكەردە دە، ۇلكەن ومىردە دە كوپ كومەگىن تيگىزدى.

          اسكەردەن كەلگەن سوڭ اۋىلداسى گۇلمارجانعا كوزى ءتۇسىپ، ارتىنان ەكەۋى وتاۋ قۇرعان. 90-جىلداردىڭ ورتاسىندا قالاداعى بالاباقشالاردىڭ بىرىندە تاربيەشى بولىپ جۇمىس جاساپ جۇرگەن گۇلمارجان الداعى ۋاقىتتا 7 بالانى دۇنيەگە اكەلىپ، شىن مانىندە تاربيەشى اتاناتىنىن استە بىلگەن جوق.

          — گۇلمارجان شىنايىلىعىمەن، قاراپايىمدىلىعىمەن ۇنادى. مىسالى، وتاسقانىمىزعا شيرەك عاسىرعا جۋىق ۋاقىت وتسە دە ونىڭ ءالى كۇنگە دەيىن بويانعانىن كورگەن ەمەسپىن. ۇيلەنبەستەن بۇرىن وعان بەتكە جاعاتىن قىمبات بوياۋ الىپ بەرگەنىم ەسىمدە. سول اقىرى پايدالانىلماي قالدى. جان دۇنيەسى دە تازا ءارى باي. سوسىن كوپشىل ادام. ۇيگە ءبىر كۇن قوناق كەلمەسە، ءبىرتۇرلى بولامىز. ءبىزدىڭ شاڭىراق كوتەرگەن كەزىمىز ەل تاۋەلسىزدىگىنىڭ ەلەڭ-الاڭ شاعى، قيىن ۋاقىت قوي. اۋىلداعى جاعدايىمىز مۇشكىلدەنىپ كەتكەسىن، امالسىز ورالعا كوشتىك. العاشىندا بازاردا جۇك تيەۋشى بولدىم. مەن سەكىلدى جىگىتتەر كوپ، بارىمىزگە بىردەي جۇمىس بولا بەرمەيدى. كەيدە قۇرقول قايتاسىڭ. ال ۇيىمىزدەن كەلىمدى-كەتىمدى كىسى ارىلمايدى. سونداي كەزدە ءبىر قاباق شىتپادى عوي. ءومىر جولىمىزدا كەزدەسكەن ءتۇرلى قيىندىقتارعا مويىمادى. ەڭ باستىسى، مەنىڭ تىك مىنەزىمە ءالى كۇنگە دەيىن شىداپ كەلەدى. ادام ەسەيە كەلە مىنەزى جۇمسارادى ەكەن. ءوز-وزىڭدى تاربيەلەي باستايسىڭ. بۇعان زايىبىمنىڭ دا قوسقان ۇلەسى بار. مارقۇم قايىن اتام امانگەلدى شۇيىنىشقالييەۆ كوپتى كورگەن ەرەكشە جان ەدى. ونىڭ دا تاربيەسىن الدىق. ماسەلەن، ءبىر قاتەلىگىڭدى كورسە، تىكە بەتىڭە ايتپايدى. بىرەۋدى مىسالعا الىپ، سونىڭ قىلىعى مەن ءىسىن اڭگىمەلەگەن بولىپ جەتكىزەدى. سول كەزدە اعاتتىعىڭدى تۇسىنەسىڭ. مىنە، وسىنداي ءومىر كورگەن، اۋىزىندا اتالى ءسوزى بار جانداردان كوبىرەك ءتالىم الۋعا تىرىستىم. وسىنداي كورگەن-بىلگەندەرىمدى، وقىعان-توقىعاندارىمدى ەندى بالالارىما ايتىپ وتىرامىن. قۇر ايتۋ ازدىق ەتەدى عوي، ىسپەن دە كورسەتۋگە تىرىسامىز. ناقتىلاپ ايتسام، وتباسىمىزدا بارىنشا ۇلتتىق ءسالت-داستۇرىمىزدى ۇستانامىز. بالالارىممەن بىرگە كىتاپ، گازەت-جۋرنال وقيمىز. مىسالى ءوزىم مۇقاعاليدىڭ، مۇحتاردىڭ ولەڭدەرىن ءجيى-جيى وقۋعا تىرىسامىن. ۇلكەن بالالارىم «اباي جولىن» وقۋدا. بالانىڭ ينتەرنەتتى بىلگەنى جاقسى، ءبىراق ول كىتاپ پەن گازەتتىڭ ورنىن باس المايتىنى انىق. بالالارىمنىڭ سوزدىك قورى مول، رۋحاني تۇرعىدان باي بولعانىن قالايمىن. سول سەبەپتى ولاردى كىتاپحانالارعا اپارىپ تۇرامىن. جالپى مەنىڭ دەپوزيتىم دە، ينۆەستيسيام دا — بالالارىم. قارجى تۇسسە، ونى ويلانباستان بالالارىمنىڭ قوسىمشا ءبىلىم الۋىنا، شىڭدالۋىنا جۇمساپ وتىرامىن.  

جەتى پەرزەنتىمنىڭ ۇشەۋى ۇل بالا. اكە رەتىندە ولاردىڭ تاربيەسىنە دە كوڭىل ءبولىپ تۇرامىن. ەر بالا فيزيكالىق تۇرعىدان مىقتى، شىمىر بولۋى كەرەك دەپ ەسەپتەيمىن. ەرتەڭ ولار وتباسىن، وتاندى قورعاۋعا قابىلەتتى بولۋعا ءتيىس. سوعان وراي تيمۋر، رۋستام، ءامىرسۇلتاننىڭ قول ەڭبەگىمەن، سپورتپەن اينالىسۋىن قاداعالاپ جۇرەمىن، — دەيدى سەرىكجان.

وسى اڭگىمە بارىسىندا ۇققانىمىز، ءبىرجانوۆتار وتباسىن نارىقتىڭ قىسپاعىنان ساۋدا قۇتقارىپتى. باستاپقىدا بازارعا شىعىپ كوكونىس ساتتى. ساۋداعا شىعاراتىن ونىمدەردى قول اربامەن اكەلىپ جۇرگەن. كەيىن ۆەلوسيپەدپەن تاسىدى. ارتىنان كولىك الدى. تيىننان تيىن قۇراپ، وزدەرى شاعىن دۇكەن سالدى. وسىلايشا جەكە كاسىپكەر اتاندى. ءقازىر سەرىكجان شاعىن سەرىكتەستىك اشىپ، قۇرىلىس سالاسىندا قىزمەت ەتۋدە.

بۇل جانۇيانىڭ  1997 جىلى ەكىنشى پەرزەنتتەرى دۇنيەگە كەلەدى. ەسىمىن كىم قويامىز دەپ جاتقاندا دوستارى «بانكروتبەك دەسە قالاي؟» دەپ ازىلدەمەسى بار ما؟ سەرىكجان وعان نامىستانىپ «بۇل بالام ءبىزدى دە، ەلدى دە بانكروت قىلاتىن ەمەس، جارىلقايتىن ازامات بولادى ءالى» دەپ اتىن تيمۋر قويىپتى. ارتىنان دۇكەنىنە وسى اتاۋدى بەرگەن ەكەن. شۇكىر، سول تيمۋر بيىل قۇرمانعازى اتىنداعى ساز كوللەدجىن ينتەرەر ديزاينەرى ماماندىعى بويىنشا ءبىتىرىپ، ەندى بقمۋ-دا جوعارى ءبىلىم الۋدا.

ال تۇڭعىشتارى نازەركە بيىل بقمۋ-دىڭ پەداگوگيكا فاكۋلتەتىن ۇزدىك ءبىتىرىپ، ماگيستراتۋرادا وقىپ جاتىر. «نەگىزى مەنىڭ مىنەزىم اكەمە تارتقان، سول سەبەپتى اسكەري سالانىڭ مامانى بولۋدى ويلاعانمىن ءالى دە ارماندايمىن. ءبىراق اتا-انام قىز بالاعا مۇعالىمدىك قولايلى عوي دەگەسىن گۋمانيتارلىق سالاعا بەتبۇردىم، — دەيدى نازەركە. — ءوزىم اكەمدى ۇلگى تۇتامىن. بويىندا بۇرىنعى قازاق باتىرلارىنىڭ مىنەزى بارىنا قۋانامىن. وسى مىنەزىنە وراي ونى كوپشىلىك سىيلايدى، كەيبىرەۋلەر جۇرەكسىنىپ سىرت اينالىپ جۇرەدى. ەگەر اكەم وقىعان بولسا، ول ساياساتكەر بولار ەدى دەپ ويلايمىن. سەبەبى، ساياسي ساۋاتتى، ءار نارسەنىڭ ارتىن ءبىلىپ، بولجاپ وتىرادى، ويىن ادامنىڭ جۇرەگىنە دەيىن جەتكىزە بىلەدى. ەڭ باستىسى ول ادامدى سەندىرە الادى. مىسالى ءۇشىن بيىل بىزگە ماگيستراتۋراعا تۇسۋگە 3 گرانت ءبولىندى. وعان 8 ادام تالاستىق. ۋنيۆەرسيتەتتە ءجۇرىپ گرانتتاردىڭ ءبارى ساتىلىپ كەتتى، ەش مۇمكىندىك جوق دەپ ەستىپ ۋايىمداپ جۇرگەنبىز. اكەم باسىنان-اق ۋايىمداما ءبىر گرانت سەنىكى دەدى. ەگەر ساتىلىپ كەتسە، نە باسقا جاعداي بولسا، قاراپ قالماي، ادىلدىك ءۇشىن كۇرەسەتىنىن ايتتى. ناتيجەسى اكەم ايتقانداي بولدى. ءبىر گراتتىڭ يەسى اتاندىم».

بۇل جانۇياداعى بالالاردىڭ لاقاپ اتتارىن ەستىپ تاڭقالدىق. ماسەلەن، نازەركە – مينيستر، تيمۋر – ساۋلەتشى، رۋستام – بوتانيك، ءدىلناز — اكتريسا، ءامىرسۇلتان – گەنەرال (اسىلىم مەن مەدينا بالاباقشا قابىرعاسىندا جۇرگەندىكتەن ازىرگە كۇلىمكوز بەن اققۇلىنشاق اتانىپ ءجۇر). اكەلەرى قويعان بۇل بۇركەنشىك ات بالالاردىڭ وزدەرىنە دەگەن سەنىمدەرىن قالىپتاستىرۋدا. ۇرپاعىنىڭ بويىنا ۇلتتىڭ ساليقالى سالت-ساناسىن ءسىڭىرىپ، ۇلىن يماندىلىققا، قىزىن يناباتتىلىققا تاربيەلەپ، اق ادال ەڭبەگىمەن ەل-جۇرتقا ەلەنىپ وتىرعان ءبىرجانوۆتار وتباسى بەرەكەلى شاڭىراق رەتىندە وسىنداي بەدەلگە يە.

 گۇلىم اقاپ،

باتىس قازاقستان وبلىسى