جاقىندا رامزان قادىروۆتىڭ ىقپالىمەن سيريادان قازاقستاندىق بەس وتباسى ەلگە ورالدى.
قازىرگى تاڭدا 390 قازاقستاندىق بالا سيريادا. ق ر ءسىم ولاردى قازاقستانعا قايتارۋ جولدارىن ىزدەستىرۋدە.
وسىعان بايلانىستى سaravan.kz ءجۋرناليسى حالىقارالىق اقپارات كوميتەتىنىڭ باسشىسىمەن جانە «ديپلوماتيچەسكيي ۆەستنيك» جۋرنالىنىڭ رەداكتورى، 2004-2013 جىل ارالىعىندا ق ر ءسىم باسپا ءسوز حاتشىسى قىزمەتىن اتقارعان ءىلياس وماروۆپەن سۇحباتتاستى.
- ق ر ءسىم جۇمىسىنداعى نەگىزگى ماسەلەنى اتاپ وتسەڭىز؟
ەلشىنىڭ جۇمىسى جەدەل جاردەمنىڭ قىزمەتى سەكىلدى. قازاقستاندىقتار شەتەلگە كەلگەننەن كەيىن ونداعى جەرگىلىكتى زاڭدى بىلمەگەندىكتەن ماسەلە تۋىندايدى. ماسەلەن، قازاقستاندىق اقش-قا بارعاندا بولمە تازالاۋشىعا «Hello! How are you today؟» دەپ ايتۋدىڭ ورنىنا «I love you» دەگەن. ول بۇل سوزدەر قال سۇراۋدى بىلدىرەدى دەپ ويلاعان. بەسىنشى كۇنى ايەل پوليسياعا شاعىمدانعان. قازاقستاندىققا جىنىستىق بوپسالاۋ بويىنشا ءىس قوزعالعان. ەلشىنىڭ ارالاسۋىمەن ماسەلە وڭ شەشىمىن تاپتى.
شەتەلگە شىعاتىن قازاقستان ازاماتتارىنىڭ كوبەيۋى ىشكى جاعدايدىڭ جاقسارعانىن ايعاقتايدى. تۋريزم وسكەن سايىن ءبىزدىڭ جۇمىسىمىز ارتا تۇسەدى.
كوبىنە ارابياعا كەتكەن وتانداستارىمىز كومەككە مۇقتاج بولىپ جاتادى. قىزدار ءتۇرلى جالعان حابارلاندىرۋلارعا الدانىپ جاتادى. كەيدە شىن مانىسىندە قانداي جۇمىسقا بارا جاتقانىن بىلسە دە بىلمەگەندەي بولادى. ەرتە مە كەشپە ەلشىلىكتىڭ كومەگىنە جۇگىنە الاتىنىن بىلەدى دە كۇماندى جۇمىستارعا بارادى.
- ق ر ءسىم وتانداستارىمىزعا قانداي جاعدايدا كومەكتەسەدى؟
بىزگە تۇسكەن كەز كەلگەن شاعىمدى قارايمىز. ارينە بارلىعىن باقىلاۋىمىزدا ۇستاي المايمىز.
ماسەلەن، اقش-تا ەلشىلىك ەكى جەردە عانا بار. ول نيۋ-يورك جانە ۆاشينگتوندا ورنالاسقان. وندا تەك 2-3 ادام عانا جۇمىس ىستەيدى. سەبەبى ودان دا كوپ ادامنىڭ جۇمىس ىستەۋىنە قاراجات جەتىسپەيدى. ال اقش-تا ءبىزدىڭ ازاماتتارىمىز وتە كوپ. كەيبىرى ەلگە كەلگەننەن كەيىن ەلشىلىكتىڭ ەسەبىنە تىركەلمەيدى. سونىڭ سالدارىنان ولار تۋرالى بىلمەي جاتامىز.
ءبىر اپتادا بىرنەشە مارتە اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىق جانە قىلمىستىق ىستەر بولىپ جاتادى. وسىنداي كەزدە ەلشى وقيعا ورنىنا بارىپ، جاعدايدى انىقتاۋ قاجەت. ءبىراق اركەز بۇل مۇمكىن بولا بەرمەيدى. سوندىقتان ماسەلەنى قاشىقتىقتان شەشەمىز.
كەلەڭسىز جاعداي كوبىنە اقش-تا بولادى. قازاقستاندىقتار قارجى جىمقىرىپ، ەكونوميكالىق قىلمىس جاعدايلار بولىپ تۇرادى. كەيدە ودان دا اۋىر قىلمىستار جاسالىپ جاتادى.
ماسەلەن 2004 جىلى تايلاندتا ءبىر توپ وتانداسىمىز ىشىنە ەسىرتكى تىعىپ كەلگەن. ولارعا بىرەۋ تاستاپ كەتتى دەپ ايتا المادى. سەبەبى ەسىرتكىنى ولاردىڭ ىشىنەن تاپقان. ولاردى بىردەن ۇستاپ الدى. 4 وتانداسىمىز كىناسىن مويىندادى. ولاردى وتە ۇزاق مەرزىمگە باس بوستاندىعىنان ايىرۋ جازاسى كەسىلدى.
- قازاقستاندىقتار ءقاۋىپتى ايماقتان كەتۋدەن باس تارتاتىن جاعدايلار بولا ما؟
ءيا، ونداي جاعدايلار بولىپ تۇرادى. ماسەلەن، فۋكۋسيماداعى اپاتتان كەيىن ق ر ءسىم ارنايى ۇشاق جىبەرىپ بىردەن الماتىعا ۇشىپ كەلۋگە جاعداي جاسادى. سول كەزدە ەلگە ورالۋدان باس تارتقاندار بولدى. ولار جاعداي تۇراقتالعانشا كۇتەتىنىن نەمەسە باسقا قالاعا كوشەتىنىن ايتقان.
پالەستينالىققا تۇرمىسقا شىققان ايەلدەر سوعىسقا قاراماستان پالەستينادا قالدى. وسىنداي دا جاعدايلار بولدى. وسىعان قاراماستان «ولاردى قالايشا تاستاپ كەتتىڭدەر؟» دەگەن سەكىلدى سىندارىن ايتاتىندار دا بولادى. ءبىراق ءبىز ەشكىمدى ماجبۇرلەي المايمىز عوي. بۇل - ولاردىڭ تاڭداۋى.
- شەتەلدە تۋىستارى جوعالىپ كەتكەندە ولاردى ىزدەستىرۋ جۇمىستارى قالاي جۇزەگە اسادى؟
مۇنداي جاعداي ءجيى بولىپ تۇرادى. 7 جىل بۇرىن قازاقستان ازاماتشاسى تۇركياعا دەمالۋعا كەتكەن. وتانداسىمىز باردا وتىرعاندا پوليسەيلەر جەزوكشەلەردى تۇتقىنداعان. وتاندىسىمزى دا الىپ كەتكەن. بىرنەشە كۇن حابارسىز كەتكەننەن كەيىن تۋىستارى دابىل قاققان.
ەلشىلىك بارلىق جەرگە ساۋال جولدادى. ونى يزميردەن تاپتى. ونى ارىپتەسىمىز الىپ كەلدى. ول ەلگە امان-ەسەن قايتتى. تۇرىك بيلىگى ول كەزدە كەشىرىم دە سۇرامادى.
پىكىر قالدىرۋ