الماتىداعى ق ر ۇلتتىق كىتاپحاناسىندا قازاقتىڭ ۇلى ءبيى، قوعام جانە مەملەكەت قايراتكەرى قازىبەك ءبيدىڭ ءومىرى مەن قوعامدىق قىزمەتى تۋرالى دەرەكتى ءفيلمنىڭ تۇساۋكەسەر ءراسىمى ءوتتى.
قازىبەك ءبيدىڭ 350 جىلدىق مەرەيتويىنا ورايلاستىرىلعان بۇل دەرەكتى تۋىندى «بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلاماسى اياسىندا تۇسىرىلگەن.
ءفيلمنىڭ سەناريي اۆتورلارى ءارى رەجيسسەرلەرى دراماتۋرگ، رەجيسسەر عازيز ناسىروۆ پەن كينودراماتۋرگ، ونەرتانۋشى ەرلان تولەۋتاي. اۆتورلار بۇعان دەيىن شىعارماشىلىق بىرلەستىكتە «ءمادي ءباپي ۇلى» جانە «تاتتىمبەت قازانعاپ ۇلى» اتتى دەرەكتى فيلمدەردى تۇسىرگەن.
– اۋەلى قاراعاندى وبلىسىن كوكتەي ءوتىپ، سونان سوڭ پاۆلودار وبلىسىنا شىقتىق. بۇل ولكەلەردە قازىبەك بي بابامىزدىڭ تابانىنىڭ ءىزى قالعان. سونداي-اق، وڭتۇستىك قازاقستان مەن قىزىلوردا وبلىستارىندا دا تۇسىرىلىمدەر جۇرگىزدىك. سونان سوڭ، استانا اسىپ، قاز داۋىستى قازىبەك ءبيدىڭ ءومىرى مەن قوعامدىق قىزمەتىن زەرتتەگەن عالىمدارمەن سۇحباتتاستىق. ۇلى بيدەن قالعان جالعىز جادىگەر - التىن زەرلى شاپاندى تاسپالادىق. قايتا اينالىپ، قاز داۋىستى قازىبەك ءبيدىڭ 350 جىلدىق تويىنا قاتىستىق، - دەدى سەناريي اۆتورى ءارى ءفيلمنىڭ تەڭ رەجيسسەرى ەرلان تولەۋتاي.
فيلمدە جۇڭگو مەن رەسەيدىڭ مۇراعاتىنان قازىبەك بيگە قاتىستى دەرەكتەر مەن ەل اۋزىنداعى اڭىزدار قولدانىلعان. تاريحي قۇجاتتارمەن قاتار، قويىلىمدىق ساحنالار ەنگىزىلگەن بۇل فيلمگە ەلىمىزدىڭ تەاتر جانە كينو اكتەرلەرى تۇسكەن. قازىبەك ءبيدىڭ رولىنە ق ر ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى، اكتەر، كەرەي حان رولىمەن قالىڭ كورەرمەنگە تانىلعان قايرات كەمالوۆ شاقىرىلعان. سونىمەن قاتار، فيلمدە الدابەك شالبايەۆ، سايات مەرەكەنوۆ، ىڭكار ءابدىراش، زارينا كارمەن جانە ابىلاي حاننىڭ ۇرپاعى ابىلاي قاشقىنبايەۆ تا بوي كورسەتكەن. ال ءفيلمنىڭ باستى كەيىپكەرلەرىنىڭ ءبىرى - قازىبەك ءبيدىڭ ۇرپاعى، بەلگىلى قوعام قايراتكەرى، انتيادرولىق قوزعالىستىڭ بەلسەندى مۇشەسى، سۋرەتشى كارىپبەك كۇيىكوۆ.
– قاز داۋىستى قازىبەك بي 1764 جىلى اقپان ايىندا قايتىس بولعاندا قىس قاھارلى، قار قالىڭ بولعاندىقتان، جەر اياعى كەڭىگەنشە دەپ بالاسى بەكبولات پەن ەدىگە بيلەر ۇلى ءبيدىڭ ءمايىتىن سورەگە ساقتاۋعا ۇيعارعان. وسى قىس ايىندا بولعان وقيعانى سۋرەتتەۋ ءۇشىن الاتاۋدىڭ ءبىر اسقار بيىگى - 3800 مەترلىك "مولودەجنىي" اتالاتىن بيىك شىڭىنا شىعىپ، التى قانات ءۇي تىكتىك. ويتكەنى مەزگىل تامىزدىڭ سوڭى، الاتاۋعا قار ءتۇسىپ ۇلگەرمەگەندىكتەن، وسىلاي جاننان بەزىپ، ماڭگى مۇزدىقتارعا كوتەرىلۋگە ءماجبۇر بولدىق. الاتاۋدىڭ قۇلاما جارتاستى، ءتۇپسىز شىڭىراۋلارىنان اسىپ وتكەنىمىزدىڭ ءوزى ءبىر عاجايىپ حيكايا، - دەدى ەرلان تولەۋتاي.
سەناريي اۆتورلارى ءارى رەجيسسەرلەرى: عازيز ناسىروۆ، ەرلان تولەۋتاي، قويۋشى وپەراتورلارى - ساپار كويچۋمانوۆ، مارس ۋماروۆ، ال كومپوزيتورى - ءابىلقايىر جاراسحان.
قازىبەك كەلدىبەك ۇلى - قازاق حالقىنىڭ XVII - XVIII عاسىرلارداعى ۇلى ءۇش ءبيىنىڭ ءبىرى، كورنەكتى قوعام جانە مەملەكەت قايراتكەرى. ول 1667 جىلى سىر بويىندا دۇنيەگە كەلگەن. ارعى اتالارى شانشار ابىز، بۇلبۇل، ءوز اكەسى كەلدىبەك - ەسىمدەرى ەلگە بەلگىلى ءادىل بيلەر بولعان.
قاز داۋىستى قازىبەكتىڭ وقىعان جەرلەرى، العان ءبىلىمى تۋرالى ناقتى دەرەك جوق. دەگەنمەن، ەل اۋزىنداعى اڭگىمە، اڭىزدار مەن بيدەن جەتكەن شەشەندىك سوزدەر ونىڭ ءوز زامانىندا ءبىلىمدى دە جەتەلى، حالىقتىڭ اۋىز ادەبيەتى مەن ءسالت-داستۇر، رامىزدەرىن، اتا جولى زاڭدارىن مەيلىنشە مول مەڭگەرگەن، وزىق ويلى، ءادىل دە كورەگەن، باتىل دا باتىر ادام بولعاندىعىن ايقىن اڭعارتادى. ادىلدىگى مەن العىرلىعى ءۇشىن تاۋكە حان قازىبەكتى ورتا ءجۇزدىڭ باس ءبيى ەتكەن. بي ءاز تاۋكەنىڭ تۇسىندا حان كەڭەسىنىڭ بەلدى مۇشەلەرىنىڭ ءبىرى بولسا، سامەكە، ابىلمامبەت، ابىلاي ەل بيلەگەن كەزەڭدەردە دە مەملەكەت باسقارۋ ىسىنە ءجيى ارالاسىپ، ىشكى-سىرتقى ساياساتتا اقىل-كەڭەستەر بەرىپ وتىرعان. سونداي-اق، تولە بي جانە ايتەكە بيمەن بىرلەسىپ، حالقىمىزدىڭ ادەت-عۇرىپتارىنا سۇيەنە وتىرىپ «جەتى جارعىنى» شىعارعان.
پىكىر قالدىرۋ