بىرنەشە اپتا بۇرىن «اسىل ارنادا» جاڭا «ءتالىم ترەند» دەپ اتالاتىن باعدارلامانىڭ تۇساۋى كەسىلگەن بولاتىن. اتالمىش باعدارلامانى جۇرتشىلىق Qazaqstan ۇلتتىق ارناسىنان كورەمىز دەپ كۇتكەن بولاتىن. وسى جانە وزگە دە سۇراقتار توڭىرەگىندە Qamshy.kz اقپارات اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشىسى ەلىمىزگە بەلگىلى تۇلعا، «اسىل ارنا» ديرەكتورى مۇحامەدجان تازابەكتەن سۇحبات العان بولاتىن.

– مۇحامەدجان اعا، ءوزىڭىز باسشىلىق ەتەتىن «اسىل ارنادا» جاقىندا عانا «ءتالىم ترەند» اتتى باعدارلامانىڭ تۇساۋى كەسىلدى. ءوزىڭىز جۇرگىزىپ ءجۇرسىز. ءسوزدىڭ شىنى كەرەك، تازابەكتى ۇلتتىق ارنادان كورەمىز دەگەن سىبىس ەل ىشىندە تاراعان بولاتىن. كەيىننەن ءسىز ءتالىم بەرەمىن دەپ ەكراننان كورىنە باستادىڭىز، ءبىراق ۇلتتىق ارنادان ەمەس. مۇنىڭ سىرى نەدە؟

– ءيا، ول راس. الايدا، تەليەۆيدەنيە سالاسىندا ءبىر جوبالار ومىرشەڭ بولىپ جاتادى، ال كەيبىر جوبالار جوسپارلانۋ دەڭگەيىندە قالىپ كەتسە، ءبىر جوبالار ۋاقىتشا دەپ باستالادى دا، ۇزاق مەرزىم بويى حالىقتىڭ نازارىنان تۇسپەي تۇرادى.

باسقارما باسشىسى ەرلان تىنىمبايۇلىن جاڭا قىزمەتىمەن قۇتتىقتاپ بارعان كەزىمدە قۇرمەتتى اعامىز تىڭ يدەيالار سۇرادى، سوسىن مەن وسىنداي جوبا بار ەكەندىگىن ايتقان بولاتىنمىن. ءبىراق، "ءتالىم ترەندتىڭ" باسقا ارنادا شىعۋىنا باسىنان اسا قۇلىقتى بولعان جوقپىن. سەبەبى، الدىندا دا بىرنەشە جوبالار ۇلتتىق ارنامەن ورتاق قولعا الىنىپ، ادامي فاكتورلارعا وراي اياقسىز قالعان بولاتىن. ونىڭ ۇستىنە، بۇل ەڭبەك ونسىز دا ەكرانعا شىعايىن دەپ تۇر ەدى عوي...

الايدا، ەرلان اعامىز بۇل جوبانى بىردەن ۇلتتىق ارنادان كورسەتسەك دەگەن ۇسىنىس تاستادى. مەن جوبانىڭ ومىرشەڭ بولماي قالۋى جايلى قاۋىپتەرىمدى ەسكەرتتىم... اعامىز تۇسىنەتىنىن جانە قولدان كەلگەن شارانىڭ ءبارىن قولداناتىنىن ايتتى. سوسىن بارىپ، ۇلتتىق ارنا تاراپىنان جاسالعان بۇل ۇسىنىستى قابىلدادىم. الايدا، ول كىسى قانشا شىعارعىسى كەلگەنىمەن، «شىعارتپاسىڭ شىعارتپادى». باسشىنىڭ ءوزى كەي جاعدايدا ءوزىنىڭ قالاعان دۇنيەسىن تولىق جاساي المايدى، سەبەبى كەڭەسشىلەر دەگەن بار، ءار ءتۇرلى پىكىر ايتاتىن ورتا بار، قالامايتىن ادامدار بار. باعدارلامانىڭ مازمۇنى ەمەس، ماسەلە مەنىڭ جۇرگىزۋشىلىك تۇلعاما قاتىستى بولعاندىقتان ول باعدارلامانىڭ ۇلتتىق ارنادان كورسەتىلمەۋىنە مۇددەلى ادامدار كوپ بولعان سەكىلدى جانە مەنىڭ بىلۋىمشە، سول ادامداردىڭ ءسوزى نازارعا الىنىپ، اتالمىش جوبا كورسەتىلمەيتىن بولىپ شەشىلدى. دەگەنمەن، ەرلان تىنىمبايۇلىنا ۇلكەن راحمەت. ول كىسى سوڭىنا دەيىن شاماسى كەلگەنشە وسى باعدارلامانى شىعارۋعا تىرىستى. سوندىقتان دا قايراتكەر اعامىزعا ەشقانداي دا رەنىشىم جوق.

قاجەتتى جوبا ەشقاشان دا جەردە قالمايدى. كەيىننەن، بۇل جوبا «اسىل ارنادا» كورىنىس بەردى، حالىقتىڭ نازارىنا ۇسىنىلدى. ءتۇرلى الەۋمەتتىك جەلىلەر ارقىلى دا حالىققا كەڭىنەن تارالىپ جاتىر. دەگەنمەن، ۇلتتىق ارنانىڭ ورنى بولەك ەدى. سەبەبى، ۇلتتىق ارنا، اسىرەسە، وسى ەرلان قارين كەلگەلى بەرى قانشاما جاڭا، حالىقتىق دۇنيەلەر ەكرانعا جول تارتتى جانە ولاردىڭ كوبىسى حالىقتىڭ وڭ باعاسىن الدى. ارينە، «ءتالىم ترەند» باعدارلاماسى دا ۇلتتىق ارنانىڭ قورجىنىنا ولقى بولماس ەدى. جۇرتتىڭ نازارىن رۋحاني، ۇلتتىق دۇنيەگە بۇرۋىنا، اسىرەسە وسى ۇلتتىق تاربيەنى ىزدەگەن ادامنىڭ كوڭىلىن تولتىرۋعا سەبەپ بولار ەدى. ءومىر مۇنىمەن تۇيىقتالعان جوق، ءالى دە تالاي ورتاق جوبالاردى جۇزەگە اسىرامىز دەپ ويلايمىن. اقىرىنا جەتپەي قالعان ءبىزدىڭ ەڭبەك قانا ەمەس. سونىمەن قاتار، عالىم بوقاشتىڭ دا حالىقارالىق ساراپتاماسىنىڭ انونسى كورسەتىلەتىن بولىپ، كەيىننەن ول دا ەفيردەن الىنىپ تاستالدى. «بايان سۇلۋعا» بايلانىستى جاعدايعا دا كەشە عانا كۋا بولدىق...

جۇمىس بولعان جەردە ونداي-ونداي بولادى.

– «ءتالىم ترەند» باعدارلاماسىن ەفيردەن كورسەتۋ تۋرالى ۇسىنىس تەك ۇلتتىق ارنانىڭ تاراپىنان عانا بولدى ما، الدە وزگە دە تەلەارنالار مۇنداي ۇسىنىس تاستادى ما؟

– وتاندىق بىرنەشە ارنالاردان بولدى. سونىڭ ىشىندە «كتك» تەلەارناسى، «31» ارنا قازاق تىلىندەگى ۇلتتىق دۇنيەلەرىمىزدى ناسيحاتتاۋعا ءاردايىم وڭ پەيىلىن كورسەتىپ كەلە جاتىر. ءبىراق ءبىز رەسپۋبليكانىڭ كوپ اۋماعىن قامتيتىن جانە تولىققاندى وزىنە جاراسىمدى بولىپ تۇرار ەدى دەپ ۇلتتىق ارنامەن وسى جوبانى جاساۋعا نيەتتەنگەن بولاتىنبىز.

– «ءتالىم ترەند» باعدارلاماسىنىڭ يدەيا اۆتورى كىم؟ سەنارييىن كىم جازادى؟ جالپى، «ءتالىم ترەندتىڭ» شىعۋىنا كىم سەبەپكەر بولدى؟ باعدارلامانىڭ شىعۋىنا اتسالىسىپ جۇرگەن جۋرناليستەردى اتاپ وتسەڭىز؟

– يدەيا اۆتورى – ءوزىمىز. ويتكەنى، بۇل وي ءبىراز ۋاقىتتان بەرى كوكىرەگىمىزدە پىسكەن بولاتىن. قويۋشى رەجيسسەرى – جاندوس قۇسايىنوۆ دەگەن قازىرگى ۋاقىتتا ەڭبەكتەرى ەلدىڭ كوڭىلىنەن شىعىپ جۇرگەن مىقتى رەجيسسەرلاردىڭ ءبىرى. قويۋشى وپەراتورلارى – مانات ەشپاي، يگىلىك ءنابيحان دەگەن جىگىتتەر. سەنارييىن جاندوس قۇسايىنوۆپەن بىرلەسىپ جازدىق. بۇل تەك تەليەۆيزيالىق جوبا عانا ەمەس، بۇل –  ءوزىمىزدىڭ ومىردەگى ىستەپ جۇرگەن ءىسىمىزدىڭ تەليەۆيدەنيەدە جۇزەگە اسقان ءتۇرى. ويتكەنى، وسى پسيحولوگيالىق پروبلەمالارمەن، ۇلتتىق پەداگوگيكامەن، حالىقتىق، رۋحاني قۇندىلىقتارىمەن اينالىسىپ جۇرگەنىمىزگە ءبىراز ۋاقىت بولدى. ءتۇرلى ورتالاردا، جاستاردىڭ اراسىندا جۇرگەندە ءار ءتۇرلى وتباسىلىق ماسەلەلەرگە بايلانىستى مامىلەگەرلىك سەبەبىمىزدى جاساۋعا تىرىسىپ ءجۇرمىز. سول تاجىريبەلەرىمىز تولىسا كەلە تەليەۆيزيالىق جوباعا اينالسا، ارنايى قويىلىمدار ارقىلى بايىتىلىپ، ەلدىڭ نازارىنا ۇسىنىلسا دەگەن ويىمىز بار ەدى. مىنەكي، سول بۇگىنگى كۇندە جۇزەگە اسىپ وتىر.

– «ءتالىم ترەندتىڭ» ءار ءبولىمى ءار ءتۇرلى ماسەلەلەرگە ارنالعان. سولارعا توقتالا كەتسەڭىز.

– ءبىز ءبىر توسىننان، تىڭ، ەلدىڭ ويىنا كەلمەيتىن تاقىرىپتاردى ويلاپ تاۋىپ وتىرعان جوقپىز. كۇندەلىكتى جۇرتتىڭ ءومىرىنىڭ قازانىندا قايناپ جاتقان ماسەلەلەر بار، سوعان ءمان بەردىك. ونىڭ كوبى وتباسىنان تۋىندايدى. وتباسىنداعى ەرلى-زايىپتىلاردىڭ قارىم-قاتىناسى، پەرزەنت پەن اتا-انانىڭ اراسى، تۋىستاردىڭ ءوزارا تۇسىنىسپەۋ تۇيتكىلدەرى، كورشىمەن بايلانىس، ادامداردىڭ دۇنيە تابۋ، ومىردەن ورنىن تابۋ سياقتى ءاربىر ادامعا قاتىسى بار دۇنيەلەر قامتىلدى. سول ماسەلەلەردە قاراپ وتىرساق، مىسالى، توڭىرەگىمىزدە ۋنيۆەرسيتەت ءبىتىرۋدى نەمەسە ۇلكەن تۇلعالاردان اقىل الۋدى قاجەت ەتپەيتىن قاعيدالار بار. بۇگىندە سول قاعيدالاردىڭ ءوزى ۇمىتىلا باستاعان ەكەن. سونداي قاراپايىم قاعيدالاردى ەسكە ءتۇسىرۋ ارقىلى ۇلكەن، كۇردەلى پروبلەمالاردى شەشۋگە بولاتىن تەتىكتەر بار. مىسالى، وتباسىنىڭ كۇيرەۋى بۇگىنگى قوعامدا ەڭ وزەكتى ماسەلەلەردىڭ ءبىرى بولىپ وتىر. سەبەبى، كىشكەنتاي مەملەكەتتەر شايقالسا، ورتاق وتانىمىزعا، ۇلكەن مەملەكەتىمىزگە دە وڭاي سوقپايدى. ءبىراق، ول جاعدايعا دۋشار بولماۋدىڭ الدىندا ءتۇرلى ۇساق ماسەلەلەر تۇرادى: مەيىرىم مەن كەشىرىم، بىر-بىرىڭە سىيلىق سىيلاۋ، ءبىر-بىرىڭنىڭ ارتىق ءسوزىڭدى وتكىزىپ جىبەرۋ، ۇساق كەمشىلىكتەرگە نازار اۋدارماۋ دەگەن سياقتى دۇنيەلەر. سول نازىك ەرەجەلەر ىسكە اسپاعان جەردە ۇلكەن پروبلەمالار ورىن الادى. ۇندەمەي ۇلكەن شارۋا تىندىرۋ، ۇساق نارسەلەر ارقىلى ۇلكەن پروبلەمالاردىڭ الدىن الۋ – قوعامدىق نەگىزدەگى قۇندىلىقتاردى قالپىنا كەلتىرۋ ءۇشىن دە جاسالاتىن ارەكەت.  «ءتالىم ترەند» باعدارلاماسىن حالىقتىڭ بىردەن جاقسى قابىلداۋىنىڭ نەگىزگى سەبەبى دە – سول. جۇرت  ءوزى دە بىلەدى بۇل ماسەلەلەردى، ءبىراق دەر كەزىندە ەسىنە تۇسپەيدى. «ءتالىم ترەندتىڭ» حالىققا جاقىن بولۋىنىڭ نەگىزگى سەبەبى – ونىڭ قاراپايىمدىلىعىندا جانە وتە ۇساق ماسەلەلەردى ايقىن، اشىپ كورسەتۋىندە.

– «ءتالىم ترەندتىڭ» نەگىزگى ەرەكشەلىگى – تەاترلىق قويىلىمنىڭ قولدانىلۋى. مويىنداۋ كەرەك، اكتەرلەردىڭ كاسىبي شەبەرلىگىنىڭ ارقاسىندا ءوزىمىزدى كورگەندەي بولىپ، «بۇيتسەك قاتە ەكەن، سويتسەك دۇرىسىراق ەكەن عوي» دەپ، كورگەنىمىزدى كوڭىلگە ءتۇيىپ وتىرامىز. ءسىز ءتالىم بەرىپ قانا قويماي، وزىڭىزگە قانداي ءتالىم الدىڭىز؟

– ومىردە وزىمە قويعان تالابىمنىڭ ءبىرى – ءوزىمنىڭ ىشكى ۇستانىمىما ەشقاشان دا سىرتقى امالىمدى قارسى قويماۋ. دەمەك، مەن ءبىر ءسوزدى تەك ەفير ءۇشىن عانا ايتىپ، ومىردەگى تۇلعام، عۇمىرلىق ۇستانىمىمنىڭ وعان قاتىسى بولماي تۇرسا، ول ءسوز جۇرەكتەن جۇرەككە جەتپەيدى. ىنتالى جۇرەكتەن شىققان ءسوز عانا جۇرەككە جەتەدى. اۋىزدان ىقىلاسسىز عانا شىققان ءسوز قۇلاقتان ارى قاراي بارمايدى، ءبىر ەستيسىڭ، كەيىن ۇمىتىلىپ كەتەدى. ال جۇرەكتەن شىققان ءسوز جۇرەككە جەتىپ، ءسىڭىپ، ادامنىڭ تانىم-تۇسىگىنە اسەر ەتەدى. الدىمەن وسى نارسەلەردى ومىردەن كوردىك، بىلدىك، ەستىدىك، تۇيدىك، از-كەم دۇنيەلەردى باستان وتكەردىك – سودان ءوزىمىز اسەر الدىق، پايىمدادىق. سونان سوڭ عانا سول العان اسەرلەرىمىزبەن ەلمەن بولىسكىمىز كەلدى دە، «ءتالىم ترەند» ارقىلى كورەرمەندەرمەن بولىستىك. كەيىن ءبولىسۋ ۇستىندە دە كوپشىلىكتىڭ وسى تالىمگە مۇقتاج ەكەنىن، رۋحاني تۇرعىدان جاقسى قابىلداپ، قۋانىشتى ەكەندىگىن بىلگەن كەزدە ودان سايىن بۇل جوبانىڭ دۇرىس ەكەندىگىنە كوزىم جەتىپ، ارى قاراي جالعاستىرۋ ءۇشىن بارىنشا ارەكەتتەنىپ جاتىرمىز. ەكىنشى، «ءتالىم ترەندتىڭ» ۇتقان جەرى – ارتىستەردىڭ قويىلىمدارىن قوسۋ بولدى. سەبەبى، ءبىر ادام قۇلاقپەن جاقسى قابىلدايدى، ءبىر ادام ءماتىندى تىڭداۋدان جاقسى قورىتىندى شىعارادى، ال ءبىر ادام ءماتىندى ەستىپ جانە ونى كوزبەن كورسە، ول نارسە قۇيىلىپ تۇسەدى. سوندىقتان، پايدالى پايىم ارقىلى كورەرمەنىمىزگە اسەر ەتۋدىڭ، ءتالىمدى تۇجىرىمداردىڭ ونىڭ ويىندا، جادىندا ۇزاق ۋاقىتقا دەيىن جاڭعىرىپ تۇرۋدىڭ بارلىق جولىن قاراستىردىق. جوبانىڭ باعاسى بۇدان ءسال قىمباتتاۋى مۇمكىن، ءتۇسىرىلىمى ۇزاقتاۋ بولۋى مۇمكىن، ءبىراق ەلگە پايدالى بولعان دۇنيەدەن ەشتەڭە اياماۋىمىز كەرەك.

«ءتالىم ترەندتىڭ» العاشقى ونداعان سەرياسىن وزدەرىڭىز كورگەندەي ەتىپ تۇسىردىك. ارى قاراي باسقا كومپانيالارمەن ارىپتەستىك ورناتا وتىرىپ ءتۇسىرىلىمدى جالعاستىرايىن دەپ وتىرمىز. سەبەبى، «ءتالىم ترەندتىڭ» قوعامعا اسەر ەتكەنىن جانە ونىڭ وتە پايدالى ەكەندىگىن كورىپ، ءتىپتى، شەتەلدىك تەلەارنالاردان ۇسىنىستار ءتۇسىپ جاتىر. مىسالى، تۇركيانىڭ مەملەكەتتىك TRT تەلەارناسىنان «ءتالىم ترەندتى» بىرلەسىپ تۇسىرۋگە جانە ونىڭ تۇرىك تىلىندەگى نۇسقاسىن سول ارنادان كورسەتۋگە تىكەلەي ۇسىنىس ءتۇسىپ وتىر. دەمەك، ەندى ءبىز الداعى بولىمدەرىمىزدە ءوز ەلىمىزدەگى جاعدايلاردى عانا ەمەس، جالپى ادامزاتقا ورتاق ماسەلەلەردى، قۇندىلىقتاردى دا قوسىپ تۇسىرگىمىز كەلەدى. ماسەلەن، الداعى ۋاقىتتا سۋيسيد ماسەلەسىنە كەڭىرەك توقتالعىمىز كەلىپ وتىر. ءبىز بۇرىن ءبىر سەريادا ءبىر عانا ماسەلەنى قاۋزاپ شولىپ وتەتىن بولساق، ەندىگى كەزەكتە ءبىز ءبىر تاقىرىپتى بىرنەشە سەرياعا اينالدىرساق دەپ وتىرمىز. مىسالى، سۋيسيد – ءوزىنىڭ ءومىرىن قور ەتۋ، ءوز ءومىرىن اياق استىنان وپاتقا اينالدىرۋ دەگەن ۇلكەن وقيعا. وسى وقيعانى الا وتىرىپ ونى بىرنەشە جاعىنان، بىرنەشە راكۋرستان قاراستىرماقپىز. ماسەلەن، سۋيسيدكە جالعان ماحابباتتىڭ اسەر ەتۋى، اكە-شەشە مەيىرىمىنىڭ كەم بولۋى، بالانىڭ ومىردە ءوز ورنىن تابا الماۋى، قارىزعا كىرىپ كەتۋى نەمەسە قانداي دا ءبىر ەمتيحاننىڭ سىناعىن كوتەرە الماۋى نەمەسە قانداي دا ءبىر ادامدارمەن بولعان تەكەتىرەستەن شەشىم تابا الماۋى دەگەن سياقتى تاقىرىپتاردى كەڭىنەن قوزعاماقپىز. كەيبىر ادامداردىڭ ءومىرى نەگە باقىتسىزدىققا دۋشار بولىپ جاتىر، نەگە ولار سۋيسيدكە تىرەلىپ جاتىر دەگەن ماسەلەلەر توڭىرەگىندە ءبىز بىرنەشە سەريادا اشىپ كورسەتسەك دەگەن نيەتتەمىز. سەبەبى، قازاق قوعامىنداعى ءبىزدىڭ كوتەرىپ وتىرعان ماسەلەمىز تەك قازاقستان ءۇشىن عانا ەمەس، باسقا دا مەملەكەتتەر، تۇركى حالىقتارى، مۇسىلمان ءدىنىن ۇستانىپ وتىرعان مەملەكەتتەردە دە ماڭىزدى بولىپ وتىر.

– «ءتالىم ترەند» باعدارلاماسىنا حالىقتىڭ، جالپى قوعامنىڭ كوزقاراسى قانداي؟

– حالىقتىڭ پىكىرى ءبىز جاساپ جاتقان جۇمىستارعا ەشقاشان دا جامان بولماعان. كەيدە جۇرتتىڭ اراسىنداعى قولىنا قالام ۇستاعان، ميكروفون ۇستاعان از عانا ادامداردىڭ «ساماۋرىندى سۋ الدى دەسە، سامارقاندى سۋ الدى دەپتى» دەگەن سياقتى اڭگىمە ايتىلىپ جاتاتىنى بولماسا. اسىرەسە،  كوپشىلىك قاۋىم مەنى ايتىسكەر اقىن رەتىندە دە، «اسىل ارنانىڭ» قۇرۋشىسى، كوپتەگەن رۋحاني كەزدەسۋلەردىڭ، اعارتۋشىلىق كىتاپتاردىڭ، ترەنينگتىك جوبالاردىڭ اۆتورى رەتىندە دە تانىپ، جاقسى قابىلداعان جانە دە حالىقپەن جاقسى، بەلسەندى قارىم-قاتىناستامىز. «ءتالىم ترەندتى» تۇسىرەردەن الدىن ءبىراز ىزدەندىك. كوپشىلىكتىڭ پسيحولوگيالىق تۇرعىدان قاجەتسىنۋىن تاپ باسۋ ءۇشىن، ەل ىشىندە سوسيولوگيالىق ساۋالدار، ءتۇرلى زەرتتەۋلەر جۇرگىزە وتىرىپ، بىلگىر عالىمداردىڭ ەڭبەگىنە سۇيەنە ءجۇرىپ جوبا باستادىق. سوندىقتان دا شىعار، بۇل جوبا ءوز دەڭگەيىندە جاقسى ناتيجە بەرىپ جاتىر. بۇل باعدارلاما قاي ارنادان كورسەتىلسە دە، حالىق ونى جىلى قابىلدايتىنىنا سەنىم مول.

– باعدارلامانىڭ رەيتينگى ارنا باسشىسى رەتىندە ءسىز ءۇشىن اسا ماڭىزدى ما؟

– ءبىز ءتۇرلى رەيتينگ جاسايتىن كومپانيالارعا قارجى تولەپ، جۇيەلى تۇردە ناتيجەنى قاراپ وتىرعان جوقپىز. ءبىز ءۇشىن ارنايى رەيتينگتى قاداعالاپ وتىرۋ ماسەلەسى ول بولاشاقتا قاراستىرىلاتىن ماسەلە. قازىرگى ۋاقىتتا ءبىز ءوزىمىزدىڭ شامامىزدى باسقا دا جولدارمەن، ءبىلىمىمىز مەن ارەكەتىمىز جەتكەنشە ءتۇرلى قوعامدىق زەرتتەۋلەر جۇرگىزىپ ءبىلىپ وتىرمىز. ماسەلەن، YouTube جەلىسىندەگى ارنالارىمىز وقىرمان جانە كورىلىم سانى بويىنشا جوعارى كورسەتكىشتەرگە شىعىپ تۇر.

– اعايىن دا، ابىسىن دا تاتۋ بولۋى ءۇشىن نە ىستەمەك كەرەك؟ اتا-ەنەگە دەگەن قۇرمەتتى جانداندىرۋ ءۇشىن شە؟ جاستار اراسىنداعى اجىراسۋ پروبلەماسىن قالاي شەشەمىز؟ اكە مەن بالانى قالاي جاقىنداتامىز؟

– بىزگە كوپتەگەن حاتتار كەلەدى. «ءتالىم ترەندتى» نەمەسە باسقا دا الەۋمەتتىك روليكتەرىمىزدى كورۋ ارقىلى اجىراسايىن دەپ تۇرعان ەرلى-زايىپتىلار قايتا ويلانىپ، اجىراسۋدان باس تارتۋى جانە جەتىم بالانى اسىراپ الۋى، كوپ جىلداردان بەرى كورىسپەي جۇرگەن تۋعان-تۋىسقاندارىمەن قارىم-قاتىناس ورناتقاندىعى، اكە-شەشەسىنە دەگەن ماحابباتى ارتىپ، ولارعا جىلۋىن شاشىپ جاتقاندىعىنا وتە كوپ دالەلدەر، حاتتار  كەلىپ جاتىر. دەمەك، «ءتالىم ترەند» ءبىرىنشى كەزەكتە ءبىر قىزىقتى سيۋجەتتەرگە قۇرىلعان اقپاراتتىق باعدارلاما ەمەس، ول تانىمدىق، ادامعا جول ۇسىناتىن، شەشىم ۇسىناتىن، ءتۇرلى جاعدايلاردان شىعۋعا اقىل بەرەتىن تانىمدىق قۇندىلىق بولىپ وتىر. سوندىقتان، ءبىز جۇرتشىلىققا ايتقىمىز كەلەتىنى نە نارسە؟ يسلام ءدىنى، يسلام ناسيحاتى دەسە، ادامدار تەك قانا مەشىتتىڭ مىنبەرىندە تۇرىپ سويلەگەن ءسوز نەمەسە ءبىر ساقالدى، باسىندا تاقياسى بار ادامنىڭ ۋاعىزى سەكىلدى تۇسىنەدى. ال ءبىزدىڭ ۇزاق جىلدان بەرى يسلامدى قابىلداعان، مۇسىلمانشىلىق مادەنيەتتى بۇتىندەي بويىنا سىڭىرگەن حالقىمىز ءۇشىن كوپ جاعدايدا رۋحاني ناسيحات سىرتتان ايتىپ ءتۇسىندىرىلۋ ەمەس، ىشتەگى بۇعىپ جاتقان سەزىمدەردى وياتۋ ارقىلى جۇزەگە اسىرىلۋى ءتيىس. ءار ادامنىڭ ىشكى دۇنيەسىندە ۇيات جانە ونىڭ شەكاراسى، ءتۇرلى قۇندىلىقتارعا دەگەن وزىندىك كوزقاراسى بار. ءبىراق ول سىرتقى فاكتورلاردىڭ سەبەبىنەن نە ءولىپ قالعان، نە ۇيىقتاپ قالعان نەمەسە سىرتقا شىعارۋعا باتىلى جەتپەي جاسىرىن تۇرعان قۇندىلىقتار. «ءتالىم ترەند» نەمەسە باسقا دا باعدارلامالاردىڭ ماقساتى – سول رۋحاني قاباتتاردى وياتۋعا، سول قازىنالاردىڭ ادامنىڭ وزىنە شاراپاتىن تيگىزۋگە سەبەپكەر بولۋ. سەبەبى، ءدىن، كوپ جاعدايدا، سىرتتان تانىلىپ ناسيحاتتالماۋى كەرەك، ءدىن ءومىردىڭ ءوزى سياقتى ءبىر ادامداردىڭ جاقسى امالىن، كوركەم مىنەزىن، كوركەم ىس-ارەكەتىن كورۋ ارقىلى سۇيىسپەنشىلىك وياتۋى كەرەك. سول ارقىلى ادام ءوزىنىڭ جاقسى كورگەن، قۇرمەت تۇتقان ادامىنان بارىپ ناسيحات-ۋاعىز ەستيدى. ال ول ادامنىڭ ءسوزى مەن ءىسى سايكەس كەلمەي تۇرسا، ونىڭ ءوزى اللا دەپ قانشا ايتقانىمەن، ىس-ارەكەتى، مىنەزى، قارىم-قاتىناسى اللانىڭ دىنىنە سايكەس كەلمەي تۇرسا، ونداي ادامنان ناسيحات قابىلدانبايدى. سوندىقتان، «اسىل ارنا» بۇگىنگى كۇندە تىكەلەي بەتكە ۇرعانداي قىلىپ ءدىني بوياۋدى قالىڭداتىپ جۇرتقا اقىل ايتاتىن ارنا ەمەس، ادامداردىڭ وزدەرىنىڭ بويىنداعى بۇيىعى جاتقان يماني قۇندىلىقتاردى ءتۇرتىپ وياتاتىن تەتىك بولۋعا تىرىسىپ جۇرگەن ارنا.

– اكەڭىزدەن قانداي ءتالىم الدىڭىز؟ ءوزىڭىز قانشا بالا تاربيەلەپ وتىرسىز؟ قانداي ادامي اسىل قاسيەتتەردى جوعارى باعالايسىز؟

– اكەم ءتورت جاسىمدا دۇنيەدەن ءوتىپ كەتتى. ءبىراق ول كىسىنىڭ ماعان ەڭ ۇلكەن جاساپ كەتكەن تارتۋى – ماعان جاقسى انا سىيلاپ كەتتى. جاقسى جۇباي العان ەكەن تەكتى جەردەن. ال انامنىڭ اقىلدىلىعى – اكەمنىڭ وتىنىڭ باسىنا امانات رەتىندە قاراپ، باسقا بوتەن جەرگە قايتا تۇرمىسقا شىقپاستان، الىس جەرگە ۇزاپ كەتپەستەن، مەنىڭ ءورىسىمدى اۋىستىرماستان اكەمنىڭ تۋعان ىنىسىنە تۇرمىسقا شىعىپ، مەنىڭ سول اعايىنىمنىڭ ورتاسىندا بولۋىما تىكەلەي سەبەپكەر بولۋى. سول دانا شەشىمدەر ارقىلى مەن وسى كۇنگە دەيىن اكەمنىڭ جوقتىعىن سەزىنگەن ەمەسپىن، ويتكەنى ونىڭ ورنىنا جوقتاتپايتىن مەنىڭ اتام، اجەم، كوكەم جانە دە باۋىرلارىم بولدى. بۇل دا ءبىر قازاق قوعامىنداعى اعايىننىڭ جىلۋىن سەزىنبەي جۇرگەن ەل ءۇشىن ۇلكەن ۇلگىلى ىستەر دەپ ايتۋعا ابدەن بولادى. سوندىقتان، ءوزىم ەڭ باستى قۇندىلىقتار دەپ قابىلدايتىن دۇنيەم: قازاق قوعامىندا ءومىر ءسۇرۋدىڭ وزىندىك ءداستۇرى بولعان، ول قاعيدالارعا ءبىز بۇتىندەي ورالا الماسپىز، ءبىراق ءومىر ءسۇرۋدىڭ، قارىم-قاتىناستىڭ قالىپتاسقان قاتپارلى قاسيەتتەرىنەن الىس كەتپەۋىمىز كەرەك جانە ونى باسقا جاقتان ىزدەمەي ءوزىمىزدىڭ ءداستۇرلى دۇنيەتانىمىمىزدان تابۋىمىز كەرەك، نەگىزگە قايتۋىمىز كەرەك. ياعني، ءبىز ءححى عاسىرداعى تەحنولوگيانىڭ دامىعان زامانىنداعى بىلىمنەن، الەمدىك ۇدەرىستەردەن، مازمۇندى مادەنيەتتەر مەن عىلىمي دامۋدان تولىقتاي حاباردار تۇلعا رەتىندە، ءبىراق تامىرىن ءوزىنىڭ تاريحي ساناسى مەن ءتالىمدى تاربيەسىنەن ۇزبەگەن ادام بولۋىمىز قاجەت. سول كەزدە عانا بىزدەن ادام دەگەن اتقا لايىقتى تۇعىرلى تۇلعالار كوپ شىعادى. تۇلعا قالىپتاسۋىنىڭ باستاۋى قايدا؟ ارينە، وتباسىندا. ءداستۇرلى قازاق وتباسىندا «اتانىڭ ابىرويى، اجەنىڭ بەرەكەسى، اكەنىڭ ءقادىرى، ايەلدىڭ ورنى، بالانىڭ كورگەنى» دەگەن تۇسىنىكتەر مەن قۇندىلىقتار بولعان. ءارقايسىنىڭ ءوزىنىڭ شەكاراسى، سالماعى، قۇنى بولعان. سول قاستەرلى قاسيەتتەر ءبىزدى كوپتەگەن قيىن-قىستاۋ جاۋگەرشىلىك زامانداردا، قايعى-قاسىرەتكە دۋشار بولعان كەزدە دە امان الىپ شىققان. ءبىز جويىلىپ كەتۋگە شاق قالعان كەزدە دە، ءدىنىمىز بەن ءتىلىمىز، رۋحانياتىمىز بەن مادەنيەتىمىز بۇتىندەي كۇيرەۋگە ۇشىراعان كەزدەردە، ۇلت رەتىندە رەپرەسسياعا ۇشىراپ، زيالى قاۋىمىمىزدان، ەلدىڭ تىزگىنىن ۇستايتىن ەرلەرىمىزدەن ايىرىلعان تۇستا دا ءبىزدى سول قاسيەتتەرىمىز ۇستاپ قالعان ەدى. ءدال سول وتباسىنان باستاۋ الىپ، ورتاعا بەيىمدەيتىن قاسيەتتەرىمىز ءبىزدى قايتا تۇلەتىپ، دۇنيەگە ۇرپاق اكەلىپ، ولارعا دۇرىس تاربيە بەرۋمەنەن، بۇگىنگى تاۋەلسىزدىكتىڭ ەسىگىنە كىرگەنگە دەيىن ۇلت بولىپ ساقتالۋىمىزعا سەبەپ بولعان ەدى. ال، ەندى بۇگىنگى تاڭدا ەل بولىپ ەسىمىزدى جيعان كەزدە نەگە سول قۇندىلىقتارىمىزدى قارىشتاتىپ دامىتپاسقا؟

ءبىز ءقازىر سىرت كوزگە جوقشىلىقتان قينالىپ جۇرگەن ادام سەكىلدى كورىنەمىز، باي بولساق ءبارىن قاتىراتىن سەكىلدى سەزىنەمىز. وزىمىزگە سونداي وبراز جاساپ العانبىز. جۇمىس جوق، اقشا جوق، سول سەبەپتەن ەڭسەم كوتەرىلمەي جاتىر، وتباسىم ەزىلىپ جاتىر، ەركەك ايەلدى الداپ، ايەل ەركەككە باعىنباي جاتىر دەگەننىڭ بارلىعىنىڭ سەبەبى جوقشىلىق سياقتى. بۇل نەگىزى سىلتاۋ عانا. سەبەپتەن تايقۋ. اقيقاتتى ىزدەۋدەن اۋىتقۋ. شىندىعىندا، ءبىز جوقشىلىقتان ەمەس، مولشىلىقتان، توقشىلىقتان، ءار ءتۇرلى مۇمكىنشىلىكتەردى پايدالانباۋدان وزىمىزگە ءوزىمىز پروبلەما جاساپ ءجۇرمىز. اسىرەسە، وتباسىلىق ماسەلەلەردە. بۇدان دا قيىن كەزەڭدەر مەن زاماندار بولعان. قازاق ايتادى «بۇدان دا قيىن كۇندەردە تويعا بارعام» دەپ. ءبىز اۋىزدى قۋ شوپپەن سۇرتپەي، جىلانباي، ءار ادام شاماسى كەلگەنشە ءبىلىم الىپ، ءوزىنىڭ رۋحاني تۇلعاسىن سومداپ، اعايىن-تۋىسىنىڭ ءقادىرىن ءبىلىپ، ۇلكەنى كىشىگە قامقور، كىشىسى ۇلكەنگە قىرسىقپاي، سول قارىم-قاتىناستاردى ءداستۇرلى تۇردە جالعاستىرا الساق، كوپ يگىلىكتەردىڭ ەسىگى اشىلار ەدى. سول سەبەپتى، مەنىڭ ءبىرىنشى قۇندىلىق رەتىندە قاتتى قۇرمەتتەيتىن نارسەم – رۋحاني قازىنالارىمىزدى سىڭىرە وتىرىپ، ماتەريالدى مۇمكىندىكتەرىمىزدى قاراستىرۋ. ول – وتباسى قۇندىلىعى، تۋىستىق بايلانىستار، جۇرتپەن ءتىل تابىسۋ، كوزىڭدى ساتپاي، تەرىڭدى ساتۋ. ماتەريالدى يگىلىكتەردەن گورى رۋحاني بايلىقتى العا قويۋ. بۇرىن ەركەك قىزدىڭ ارىن ءوزىنىڭ نامىسىم دەپ تۇسىنگەن. ال ءقازىر جىگىتتەر ءۇشىن قىزدىڭ ارى ءبىر ساتتىك ماقتانىش ءۇشىن عانا ايتىلاتىن دۇنيەگە اينالىپ بارا جاتىر. ال قىز ءۇشىن ەركەك ارقا سۇيەيتىن اسقار تاۋى سەكىلدى بولاتىن. بۇل قاراپايىم دۇنيە سياقتى كورىنگەنىمەن، بۇكىل ۇلتتىڭ باقىتى دا، باقىتسىزدىعى دا وسى سەكىلدى وتباسى قۇندىلىقتارىندا تۇر.

ال، وزىمە كەلەر بولساق، اللاعا شۇكىر، جۇبايىم بار، ءتورت قىز بەن ءبىر ۇل تاربيەلەپ وتىرمىن. قىز بالا ول – امانات، جات جۇرتتىق. اسىرەسە، ءتورت قىز تاربيەلەپ وتىرعاندا ونىڭ جاۋاپكەرشىلىگىنىڭ قانشالىقتى اۋىر ەكەندىگىن سەزىنەسىڭ. كوپتەگەن ستۋدەنتتەرمەن، جاس قىزدارمەن كەزدەسكەندە ءوزىمنىڭ قىزدارىممەن كەزدەسىپ وتىرعانداي سەزىنەمىن. سوندىقتان، مەن ءوز قىزدارىما نە ايتسام، ولارعا دا سونى ايتامىن. ءوز قىزىما نە ايتىلۋ كەرەك بولسا وزگە قاراكوزدەرگە دە سونى ايتۋعا ءتيىسپىن دەپ ەسەپتەيمىن. سوندىقتان دا بولار سوزدەرىم جۇرەكتەرگە جەتىپ، ومىرىندە وزگەرىستەر ورىن الىپ جاتقان ادامدار حابارلاسىپ جاتادى.

– نەگىزى «اسىل ارناعا» جۇمىسقا ورنالاسۋ بارىسىندا قانداي ءبىلىم ءبىرىنشى كەزەككە قويىلادى: جۋرناليستىك ءبىلىم بە الدە ءدىني ءبىلىم بە؟

– بۇل – ءدىني وقۋ ورنى نەمەسە ءدىني قۇلشىلىق جاسايتىن عيباداتحانا ەمەس. ەڭ الدىمەن، «اسىل ارنا» - ول اقپارات تاراتۋ ورتالىعى. بۇل زاماناۋي تەلەارنا بولعاندىقتان، ءبىرىنشى كەزەكتە كاسىبي بىلىمىنە، تاجىريبەسىنە قارايمىز. دەگەنمەن، ول ماماننىڭ دىنگە قاتىستى، ۇلتتىق رۋحانياتىمىزعا، مادەنيەتىمىزگە دۇرىس كوزقاراستا بولۋى دا وتە ماڭىزدى. ال ەندى ول ادام قىزمەتكە كەلگەننەن كەيىن مىندەتتى تۇردە تاجىريبە مەكتەبىنەن وتەدى، شىڭدالادى. ءدىني باسقارمامەن قول قويىسقان مەموراندۋممەن تانىسۋى تالاپ ەتىلەدى. ءسويتىپ، بەلگىلى ءبىر زايىرلى قوعامداعى رۋحانياتتىڭ شەكارالاردىڭ شەگى كورسەتىلەدى، تۇسىندىرىلەدى. ءارى بىرنەشە ايدىڭ ىشىندە كەز كەلگەن كاسىبي قابىلەتى جوعارى، تۇسىنىگى مول ادام ول قيىندىقتارعا قالىپتاسىپ، ۇيرەنىسىپ كەتەدى.

– قازاق قانداي بولسا ەكەن دەپ ارماندايسىز؟

– قازاق ەشكىمنەن ارتىق تا ەمەس، كەم دە ەمەس. ەشكىمدە جوق ەرەكشە ءىرى قاسيەتتەرى بار جانە دە وزگەنىڭ باسىنا تىلەمەيتىن وزگەشە ءبىر قىلىقتارىمىز دا جوق ەمەس. ارينە اقجۇرەكتىلىگىمىز بەن الاۋىزدىعىمىزدىڭ اراسىنداعى جاعدايلاردى ايتىپ تۇرمىن. سوندىقتان جاقسىمىزدى دامىتىپ، جاماندىعىمىزدان ارىلتىپ، ەل بولۋدىڭ جولىن اۋىزبەن ەمەس، اقىلمەن، بىلەكپەن ەمەس، جۇرەكپەن ءتۇسىنىپ ارەكەت جاسايتىن ۋاقىت كەلدى. قازاق – ءسوز ءقادىرىن بىلگەن حالىق. ءبىراق، وكىنىشكە وراي، سول سوزگە دەگەن بەيىمدىلىگىمىز قازىرگى تاڭدا وسەك-اياڭنان، ادامداردىڭ اراسىن اشاتىن قاڭقۋ سوزدەن، ءبىر-بىرىن مىسقىلداپ، جانىن اۋىرتىپ، جۇرەگىن جارالايتىن اششى زاپىراننان ارى اسپاي تۇر. اقساقال دەگەن ادامدارىمىزدىڭ اۋىزىنان اتالى ءسوز شىقپاي جاتىر. قاي قازاققا جاۋىققانىن، ماحابباتقا ماۋىققانىن ۇيالماي ايتاتىن ۇلگىسىز ۇلكەندەرىمىز جوق ەمەس. از سويلەپ، كوپ تىڭدايتىن ۋاقىتىندا جاستارىمىز دا كەرىسىنشە كورىنىس كورسەتىپ الەك. قازاقتا «تاۋ مەن تاستى جەل بۇزادى، ادامزاتتى ءسوز بۇزادى» دەگەن ءتامسىل بار. سوندىقتان، ءبىرىنشى كەزەكتە تىلدەن شىعاتىن سوزگە، قالامنان سورعالايتىن پىكىرگە قاتتى ءمان بەرۋىمىز كەرەك. سەبەبى، بۇگىنگى تاڭدا بارلىق ماسەلەدە، كۇن كورىستە بولسىن، ءبىلىم مەن عىلىم ماسەلەسىندە بولسىن نەمەسە وزدەرىنىڭ قۇندىلىقتارىن بىرەۋگە تىقپالاۋدا بولسىن، الەم ۇلكەن باسەكەلەستىكتىڭ ۇستىندە كەتىپ بارا جاتىر. ال ءبىز جۇدىرىقتاي جۇمىلىپ، بىر-بىرىمىزگە مەيىرىمدىلىكپەن قاراپ بىرلەسە اتسالىسپاساق، وزگەلەردىڭ الدىندا مىسىمىز بيىك بولمايدى. ءوز باسىم وسى ماسەلەلەردى ءىس جۇزىندە جۇزەگە اسىرۋعا تىرىسىپ بارىنشا جۇرگەن حالدەمىن. قانشاما پەندەلەر جاريا جالا جاۋىپ، عادىلەتسىز عايبات ايتادى، سولاردىڭ بىرەۋىمەن دە داۋلاسقىم جوق، جاۋلاسپادىم دا. نەگە؟ مۇمكىن ول ادام قاتەلەسكەن شىعار نەمەسە ول بەلگىلى ءبىر قاتە اقپاراتتىڭ نەگىزىندە سولاي ءتۇسىنىپ قالعان شىعار. شاما كەلگەنشە تۇسىندىرۋگە تىرىسامىز. قازاقتىڭ ساپاسىن كەشىرىم مەن مەيىرىم، سوزدەن گورى امالمەن ارتتىرۋعا تىرىسىپ جۇرگەن جايىمىز بار.

– ءبىزدىڭ قوعامدى ءۇش سوزبەن سيپاتتاساڭىز

– جالپى، جاقسىلىق پەن جاماندىق ۇنەمى كۇرەسىپ كەلە جاتىر. ال ءبىزدىڭ قوعامدا بۇل كۇرەس ءوزىنىڭ ەڭ جوعارعى دەڭگەيىنە جەتىپ وتىر. سوندىقتان مەن ءۇش جاماندىق پەن ءۇش جاقسىلىقتى اتاپ وتەيىن.

ءۇش جاماندىعىمىز: بىرىنشىدەن، اقپاراتتىڭ تاسقىنى كوبەيىپ، قوعام تۇگىل، ءۇش ادامعا دا اقىل ايتۋعا حاقىسى جوق لايىقسىز ادامدارعا مىنبەر بەرىلدى ءقازىر. جۇرتتىڭ بارلىعى قوعامعا ءوزىنىڭ پىسكەن، پىسپەگەن ويىمەن ءبولىسىپ، كوپىرتىپ، تۇمانداتىپ، شاڭداتىپ جاتىر. بۇل – قازىرگى تاڭدا ءبىرىمىز بايقاپ، ءبىرىمىز بايقاماي جاتقان ۇلكەن جاماندىق، بۇنى ءبىز ءسوز بوستاندىعى، تىلگە جانە سوزگە بەرىلگەن ەركىندىك، ادام قۇقىعى دەيمىز. ءبىراق ول ونداي نارسە ەمەس. قاي زاماندا دا مىنبەر، كوپكە ءسوز ايتۋ، جۇرتقا پىكىر ايتۋ دەگەن دۇنيە ەكىنىڭ بىرىنە، ەگىزدىڭ سىڭارىنا بەرىلمەگەن. ەكىنشى، ءار ءتۇرلى ينتەرنەت، مادەني وشاقتار، ادامنىڭ سىرت كەلبەتىن تۇزەتەتىن، سىمباتىمىزدى ارتتىراتىن ورتالىقتاردىڭ اشىلۋى سەبەپتى، الەۋمەتتىك جەلىنىڭ مۇمكىندىگى ارقىلى ەركەكتەر مەن نازىك جىنىستىلاردىڭ بىر-بىرىنە دەگەن قولجەتىمدىلىگى ادامزات تاريحىندا بولماعان دەڭگەيگە جەتتى. بۇل ەكى جاراتىلىس بىر-بىرىنە اسەر ەتۋ ارقىلى، ناپسىلەردى ەڭ قاتتى قوزدىراتىن، وركەنيەتتەردىڭ ءوزىن تاس-تالقان ەتىپ جىبەرە الاتىن كۇشكە يە تىلسىم قۇبىلىستار ەمەس پە؟! بۇنىڭ وزىندىك جاقىنداۋ مولشەرى، ارالاسۋ ادەبى جانە نازىك شەكاراسى بولماسا، قوعامنىڭ بۇلىنۋىنە الىپ كەلەدى. بۇل ماسەلە قانشاما وتباسىلاردىڭ ويران بولۋىنا، تۇسىنىكتەردىڭ وزگەرۋىنە، قۇندىلىقتاردىڭ قيراۋىنا، ادامداردىڭ رۋحاني تۇرعىدان مۋتانتتانۋىنا اكەلىپ سوعىپ جاتىر. ءۇشىنشى، الدامشى بايلىقتاردىڭ ايرىقشا جاعدايدا كوبەيىپ، قۇندىلىقتاردىڭ باعاسى باسقا رەڭك الۋىندا. الۋان ءتۇرلى اقپاراتتار تاسقىنىنىڭ استىندا قالعان ادامزات وزگە تۇگىلى ءوزىنىڭ ادامشىلىعىن ساقتاپ قالۋدىڭ مۇمكىنشىلىگى ازايعان كەزەڭدە ءومىر ءسۇرىپ جاتىر. بۇعان دا ادام بالاسىنا اسەر ەتۋشى اينالامىزداعى فاكتورلاردىڭ كوبەيۋى سەبەپ بولىپ وتىر. جاماندىققا تولى جاۋىزدىقتار مەن جالاڭاشتانۋدىڭ جارناماسى اينالامىزدا كۇرت كوبەيدى. ازعىندىقتى تۋ قىلىپ كوتەرگەن توپتاردىڭ اسەر ەتۋ مۇمكىنشىلىگى وتە كۇن سايىن قاتتى ارتىپ بارا جاتىر. كەشە عانا قور بوپ سانالعان سيپاتتار، ءاپ ساتتە تورىمىزدەن ورىن الدى. بولاشاق ءۇشىن قورقاسىڭ. تەك، جاراتۋشىنى ويلاعاندا جۇرەگىڭ ازداپ ورىنىنا تۇسەدى. باسقا تىنىشتاندىراتىن كۇش جوق.

سونىمەن قاتار، ءۇش جاقسىلىق بار. ولار: ءبىلىم الۋدىڭ مۇمكىنشىلىگى ارتتى. بۇرىن ادام بالاسى ورتا ەسەپپەن 70 جىلدا الاتىن ءبىلىمدى بۇگىندە 2 جىلدا الۋعا بولادى ەكەن. ال ادامنىڭ كوزى بىلىممەن اشىلادى، سوندىقتان ءبىز ءبىلىم الۋدىڭ مۇمكىنشىلىگى ارتىپ، قولجەتىمدىلىگى كۇشەيگەن زاماندا ءومىر ءسۇرىپ جاتىرمىز. ەكىنشىدەن، از ۋاقىتتا كوپ ناتيجەگە جەتەتىن مۇمكىنشىلىكتەرگە ەسىك اشىلدى. بايۋ، ادامدارعا جاقسىلىق جاساۋ تۇرعىسىنان بولسىن مۇمكىندىكتەر كوبەيدى. مىسالى، اعايىنداردىڭ چاتى بولسا، سول جەردە كوپتەگەن پىكىرلەردى جەتكىزىپ، جاقسىلىقتىڭ نۇرىن شاشۋعا بولادى. يا، سولاي، ءبىرىنشى ءبىلىم الۋدىڭ مۇمكىنشىلىگى كوبەيگەن بولسا، ەكىنشى، جاقسىلىق، يگىلىك جاساۋدىڭ جولدارى جەڭىلدەدى. ءۇشىنشى، ءقازىر اللانىڭ قۇدىرەتىن تاني تۇسۋگە مۇمكىنشىلىكتەر ارتتى. قاراڭعىلىقتىڭ قويۋلانعانى تاڭنىڭ جاقىنداعانىن بىلدىرەدى دەيدى عوي. سەبەبى، مىنانشا ازعىندىق، جامان اقپاراتتاردىڭ اراسىندا ءجۇرىپ تاۋبە قىلعان ادامنىڭ يمانى دا بيىك، تاۋبەسى دە ءتاتتى جانە ونىڭ جاقسىلىقتان الار ءلاززاتى دە ايىرىقشا بولادى. سەبەبى، جاماندىقتىڭ فونىندا جاقسىلىق اعارىپ كورىنەدى. ءبىزدىڭ عۇمىرىمىز وسىنداي جان اۋىرتار جاماندىقتار مەن كوز قۋانتار جاقسىلىقتاردىڭ اراسىنداعى تارتىستا ءوتىپ جاتىر. اللا ءار نارسەنىڭ حايىرىن بەرسىن!

– سۇحباتىڭىزعا كوپ راحمەت!

سۇحباتتاسقان: نازەركە لابيحان