م. اۋەزوۆ اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك اكەدەميالىق دراما تەاترى وسىمەن جيىرماسىنشى مارتە وتكىزىلىپ وتىرعان فەستيۆال «تەاتر كوكتەمى - 2015» كورەرمەنگە ءوز شىمىلدىعىن اشتى. ونەر سۇيەر قاۋىمعا ۇسىنىلعان سپەكتاكلدەر د. يسابەكوۆتىڭ «ءجۇز جىلدىق جالعىزدىعى» رەج. ا. كاكىشوۆا. ف. ديۋمانۋار مەن ا. دەنەريدىڭ «دون سەزار دە بازانى»، رەج. ءا. راحيموۆ. ۋ. شەكسپيردىڭ «وتەللوسى»، رەج. ن. پتۋشكينا. يران-عايىپتىڭ «قورقىتتىڭ كورى»، رەج. ي. ۆايتكۋس. ت. ۋيليامستىڭ «شىنى حايۋاناتى»، رەج. ا. كابدەشوۆا.

العاشقى بولىپ «ءجۇز جىلدىق ماحاببات» ساحناعا شىعارىلدى. بۇل ەكى ءبولىمدى درامانى وسىدان بۇرىن دا كورگەنبىز. وسى جولى بايقاعانىم ءاربىر ءرول، كەيىپكەرلەردىڭ ىشكى-سىرتقى شىن سيپاتى ارتىستەردىڭ بويىنا سىڭگەن سەكىلدى بولىپ كورىندى. وسى م. اۋەزوۆ تەاترىنىڭ وزىندە كومپوزيتور ش. قالداياقوۆ ومىرىنە ارنالعان، اقىن م. ماقاتايەۆتىڭ ومىرىنە ارنالعان قويىلىمدار بار بولاتىن. ونان وزگە ع. مۇسىرەپوۆ تەاترىندا، استانا، تالدىقورعان تەاترلارىندا م. ماقاتايەۆ تۋرالى قويىلىمداردىڭ ءقازىر دە ءجۇرىپ جاتقانىن جاقسى بىلەمىز.  سول سەكىلدى بۇگىنگى سپەكتاكلدە قازاقتىڭ ۇلكەن اقىنى، الاش ارداقتىسى، ۇلتتىڭ ايبارى مەن اقىلى، ماحاببات جىرشىسى ماعجان جۇمابايەۆقا ارنالدى. ويدان جاسالىپ ورتاعا الىپ شىققان كەيىپكەرلەردەنكورى تاريحي تۇلعا ونەر ادامى تۋرالى شىعارما جازۋ دا، قويۋ دا جەڭىل جۇمىس ەمەس. سىرى تەرەڭ سىنشىسى كوپ مۇنداي ەڭبەككە وزىنە سەنگەن ادام عانا بارسا كەرەك. «ناعىز ۇلتتىڭ، الەۋمەتتىڭ، حالىقتىڭ ءسوزىن سويلەگەن» (م. اۋەزوۆ) اقىننىڭ تاعدىرى اسا كۇردەلى شىم-شىتىرىق وقيعالارعا تولى. جەكە باسى، قوعامدىق ءومىرى، قىزمەت جولى، ونەردەگى وكتەم ءۇنى ءجاي ادامداردىڭ بىردە-بىرىنە ۇقسامايتىن كۇردەلى قايشىلىقتارعا تولى ماعجان تاعدىرى وتە تارتىستى. قويىلىم ماعجان رۋحىن ارداقتى، ولەڭدەرىن ءومىرىن ساقتاپ سوڭعى ۇرپاققا سولدىرماي جەتكىزگەن اقىننىڭ اياۋلى جارى زىليحانىڭ (ءداريا ءجۇسىپ) ەستەلىگى ارقىلى ءوربيدى. زىليحانىڭ ءرولىن ويناۋدى ماقسات ەتكەن جاس اكتريسا مادينا (ءلاززات قالدىبەكوۆا) كادىمگى زىليحانى ىزدەپ كەلەدى. اڭگىمە ەكەۋىنىڭ كەزدەسۋى، تانىسۋىنان باستالادى. ءبىرىنشى ءبولىم ديالوگتار مەن كەيىپكەرلەردىڭ ءجۇرىس-تۇرىسى ارقىلى بىرتىندەپ داميدى. ازداپ زەرىكتىرەتىن، ءىشپىستىراتىن بارىستى باستان وتكىزىپ، سابىر ساقتاپ سوڭىن كۇتۋگە تۋرا كەلەدى... بۇلاي بولماعاندا ەكىنشى بولىمدە بولاتىن شيەلەنىستەر مەن شارىقتاۋلاردى قابىلداي الماس ەدىك. دەي تۇرعانىمەن ەكەۋ ارا اڭگىمەنى تىم قارابايىر ەتىپ جىبەرمەي مازمۇندى، يۋمورلى ەتىپ كوپشىلىكتى ماعجانعا جاقىنداتا تۇسەدى. ول ءسوزسىز ءداريا مەن ءلاززاتتىڭ ەڭبەگى ەكەنى انىق. زىليحا ءرولىن سومداپ شىققان ءداريا ءجۇسىپ ءوزىنىڭ جاسىنان الدە-قايدا ۇلكەن اقىننىڭ جەسىرىن وتە نانىمدى ءارى وزگەشە تەبىرەنىستى ەتىپ كورسەتە ءبىلدى. كەزىندەگى حاس ءسۇلۋدىڭ شالت قيمىلدارىن، زيالى ايەلدىڭ ءجۇرىسى، قيمىل-قوزعالىسى مەن سوزدەرىن، قارتايعان شاعىنداعى قالجىراعان بەينەسىن قاپى جىبەرمەگەن. ال ونىڭ قاسىنداعى ءمادينا دا جاس زىليحانى جاندىرىپ جىبەردى. ءسۇلۋ قىزدىڭ كۇلكىلى ءالى كۇيدىرگى سوزدەرى كىم-كىمدى دە بەيتاراپ قالدىرعان جوق. اسىرەسە ەكىنشى بولىمدە ماعجاننىڭ (الماس چاياحمەتوۆ) قاسىنداعى جاس زىليحانى ويناعاندا ءتىپتى قۇلپىرتا تۇسەدى. سەرگەك سەزىمتال، باتىلدا تاۋەكەلشىل ەركىندىكتىڭ اسپانىندا الىپ ۇشقان ارۋدى اينىتپاي الىپ شىعادى.

ەكىنشى بولىمدە وقيعا تىعىز، كورىنىستەر كوپ اۋىسادى. ارينە ءبىرىنشى بولىمدە ابدەن دايارلانىپ، تىقىرشىپ، اسىعىپ «ەندى نە بولار ەكەن؟»-دەپ، وتىرعان كورەرمەنگە كوپ نارسە كورسەتىلەدى. ماعجاننىڭ ماسكەۋدەگى ءومىرى، زىليحامەن ۇيلەنۋى، ەلگە اتتانۋى، ءتۇتقىندالۋى، تەرگەلۋى... سەكىدى وقيعا تىزبەكتەرى كوز الدىدان وتەدى. ءبىز بۇرىن ماعجاننىڭ ولەڭدەرىنە قاراپ بولەك ءبىتىمدى، ماحابباتقا دەگەن قۇشتارلىعى شەكسىزدىككە ۇمتىلعان، ۇلتقا دەگەن جاناشىرلىعى لاپىلداپ تۇرعان اقىندى ەلەستەتسەك، ناعىز اقىن وبرازىن قويىلىمنان شىنايى كورگەندەي بولدىق. المۆاس چاياحمەتوۆ ايانىپ قالعان جوق. ايتقان سوزدەرى دە، جالىن شاشقان ولەڭدەردە، جانىپ تۇرعان ءتۇر-تۇسى دە كورەرمەندى باۋرادى. ءۇنى دە اسەردى جانە سەزىمدىك بوياۋلارى دا قانىق. سوڭىنا تامان كورىنىس بەرەتىن تۇرمەدەگى زىليحا مەن ماعجاننىڭ كەزدەسۋى كورگەن ادامنىڭ سايسۇيەگىن سىرقىراتاد. قاسىرەتتى، ازاپتى ساتتەر... ون ءتورتىنشى رەت ىزدەپ بارعان زىليحانىڭ جارعا دەگەن ادالدىعى  مەن ونەرگە دەگەن قۇرمەتى وزەگىڭە ۋ قۇيعانداي كەڭسىرىگىڭدى اشىتادى. قويىلىمدا اشىپ ايتپاسا دا، ستاليندىك رەفرەسسيانىڭ وتىنا ماي قۇيىپ، شاش ال دەسە باس الاتىن قازاقتاردىڭ سۇلباسى ەلەستەيدى. قانى ءبىر بولا تۇرا كۇندەستىكتىڭ، كورە الماۋشىلىقتىڭ دەرتىنەن قارۋ كەزەپ دومالاق ارىزدار ايداپ قاستاندىققا دەيىن بارعان كاجەندەردىڭ كىم ەكەندىگىندە بىلگەندەيمىز. «وكپەگە قيسا دا، ولىمگە قيمايتىن»  بابالاردىڭ داستۇرىنەن اينىپ شەن ششەكپەنگە ساتىلعان مايدانسىز زيالىلاردىڭ دا بەينەسى قىلاڭ بەرەدى.

رەجيسسەر الما كاكىشيەۆانىڭ كادىمگىدەي ەڭبەكتەنگەنىن بايقادىق. «ماعجاننىڭ پايعامبار ەكەنىن دالەلدەۋگە تىرىستىم» دەگەن ءسوزىن «مىقتى اقىن ەكەنىن، ۇلت باتىرى ەكەنىن، پوەزيانىڭ ءدۇلد ۇلى ەكەنىن دالەلدەۋگە تىرىستىم» دەپ تۇسىندىك. ايتپەسە سوڭعى پايعامبارىمىز مۇحاممەت (س.ع.س.) ەكەنىن، جانە ون بەس عاسىر بويى وزگە پايعامبار بولماعانىن، بۇدان بىلاي دا اقىر زامانعا دەيىن پايعامبار كەلمەيتىنىن قۇران ارقىلى بىلەتىن شىعار دەپ توپشىلادىق. رەجيسسەر انايى، دورەكى كورىنىستەرگە اۋەس بولماپتى. ماعجان مەن زىليحانىڭ كەزدەسۋ ءساتىن  بي ارقىلى بىلدىرەدى دە وتە شىعادى، وسىلايشا زالعا جاعىمسىز اسەر تۋعىزبايدى. تاعى ءبىر كەيىپكەر نادزيراتەل (قايرات ءنابيوللا) باستان اقىر جاعالاسىپ كورىنىپ وتىرادى. مەن ونى «قارا كولەڭكە» دەپ اتادىم. ءوزى دە قارا كيىمدى، قارا شليافالى، قارعىس تاڭباسى سەكىلدى ءجۇرىسى بەيساۋات، ءتۇر ءتۇسى قۇپيا سيپاتىمەن سپەكتاكلگە قارا بوياۋ بولىپ سىڭگەن. وسى قاسىرەتناماداعى الاشتىڭ رۋحىنا قاعىلعان شەگەدەي بولىپ قادالىپ قالعان قارا مۇرت نەمەسە قارا قۇرت.

وسى سپەكتاكلدە كوڭىلىمگە سيماعانى: اناۋ ءبىر ماعجان جاستارمەن كەزدەسكەن كەشتەگى وقىلعان ولەڭ، ايتىلعان ءاننىڭ اراسىندا شابىتتانىپ شارىقتاپ كەتكەن اقىن ۇستەلگە قارعىپ شىعىپ، داستارقاندى باسىپ داۋرىعا ولەڭ وقيدى (رەجيسسەردىڭ نە ويلاعانىن ءوزى بىلەدى). وسى ءسات اقىلىما قونبادى. مىڭ جەردەن ارقاسى بار اقىن دەسەڭ دە ءدىني مەدرەسەلىك ءبىلىمى بار، سالتتى جاقسى تۇسىنەتىن قازاقتىڭ بالاسى داستارحاندى اتتاپ كەتەرمە؟!

داۋلەتبەك بايتۇرسىن ۇلى، اقىن، قجو-نىڭ مۇشەسى