جاپوندىق پسيحياترلار شيزوفرەنيامەن اۋىرعان ادامنىڭ جىلىك مايىن اۋىستىرۋ ارقىلى ونى تولىق ەمدەپ جازعان.

بۇل وقيعا Frontiers in Psychiatry جۋرنالىندا جاريالاعاننان كەيىن اۆتورعا حاتتار كەلە باستاعان. وندا مۇنداي جاعداي بۇرىندا دا بولعانىن جازىلعان.

دارىگەرلەر پسيحيكالىق اۋرۋعا شالدىققانداردىڭ نەگىزگى اۋرۋىن ەمدەي كەلە جان اۋرۋىن كەزدەيسوق تولىق ەمدەپ جازعان جاعدايلار بولعان.

ءبىر جىل وتكەننەن كەيىن عالىمدار ونىڭ قالاي جۇمىس ىستەيتىنىن تۇسىنگەندەي.

تاڭعالارلىق وقيعا

ن. ەسىمدى ەمدەلۋشى 24 جاسقا تولعاندا ونىڭ ويلارى سىرت كوزگە كورىنەتىندەي جانە ونى وزگە ادامدار كورەتىندەي ەلەستەدى. ال كينو كورىپ وتىرعاندا اكتەرلەر وعان قۇپيا بەلگىلەر بەرىپ، ونىمەن بايلانىسقا تۇسۋگە تالپىنعانداي كورىندى. ن. ەسىمدى ەمدەلۋشىنىڭ جۇيكەسى توزا باستادى. تەز اشۋلاناتىن بولدى. تۇندە ۇيىقتاۋدىڭ ءوزى ازاپقا اينالدى.

پسيحياتر ءسۋوسي مياوكا پارانويدتى شيزوفرەنيا دەگەن دياگنوز قويعان. الايدا ءدارى كومەكتەسپەگەن.

ءبىر جىل وتكەننەن كەيىن ەمدەلۋشىنىڭ جاعدايى ناشارلاعان. ول تەز شارشاپ، اۋا جەتپەي، قىزۋى كوتەرىلەتىن بولعان. مەديسينالىق تەكسەرۋ ناتيجەسىندە، ن. ەسىمدى ەمدەلۋشى لەيكوزدىڭ اۋىر تۇرىنە شالدىققانى انىقتالدى. بۇل  قان راگىنىڭ ءبىر ءتۇرى. ونىڭ ءومىرىن ساقتاپ قالۋ ءۇشىن جىلىك مايىن اۋىستىرۋ كەرەك بولدى.

دونور تابىلدى. ترانسپلانتاسيا ءساتتى ءوتتى. ترانسپلانتاسيادان كەيىن ەر ادام گالليۋسيناسيادان ارىلىپ، شيزوفرەنيانىڭ ءىزى دە قالمادى. ماماندار مۇنى عاجايىپقا بالاپ وتىر.

باستاپقى كەزدە دارىگەرلەر بۇل ۋاقىتشا جانە كوپ ۇزاماي گالليۋسيناسيا قايتىپ كەلەدى دەپ ويلادى. الايدا سودان بەرى بىرنەشە جىل بولدى. دارىگەر مياكانىڭ ايتۋىنشا، ن. ەسىمدى ازامات ءدارى ىشپەسە دە وندا شيزوفرەنيانىڭ ەشقانداي بەلگىلەرى قالماعان.

قۇپيا بايلانىس

ەمدەلۋشىنىڭ جىلىك مايىن اۋىستىرۋ - يممۋندىق جۇيەنى جاڭالايدى. حيميوتەراپيا ەسكى ليمفوسيتتەردىڭ كوزىن جويادى. ال جاڭالارى دونور اعزاسىندا قالىپتاسادى.  

ارينە، ءبىر عانا جاعدايعا بايلانىستى قورىتىندى جاساۋعا بولمايدى. ن. ەسىمدى ازاماتتىڭ وپەراسياعا دەيىن جانە كەيىن ىشكەن دارىلەرىنىڭ كومەگى تيگەن بولۋى مۇمكىن، ءبىراق ەمدەلىپ شىققانى ونىڭ پسيحيكالىق جاعدايى يممۋندىق جۇيەمەن بايلانىستى بولعانىن كورسەتەدى.

بۇل تاڭعالارلىق بولجام. ادام ميى مەن يممۋندىق جۇيەنىڭ اراسىندا قانداي بايلانىس بولۋى مۇمكىن؟ كوپتەگەن زەرتتەۋشىلەر بايلانىس بار دەگەن قورىتىندىعا كەلىپ جاتىر.

بۇل سالاداعى زەرتتەۋلەر العاش 100 جىل بۇرىن جاسالعان. XIX عاسىردىڭ سوڭىندا دارىگەرلەر پسيحيكالىق اۋرۋلاردى ەمدەيتىن اۋرۋحانالاردا تۇماۋ بەلەڭ العاندا ەمدەلۋشىلەردىڭ پسيحيكالىق جاعدايى جاقسارعانىن بايقاعان.

(ناۋقاستىڭ جىلىك مايىن اۋىستىرۋ يممۋندىق جۇيەنى جاڭالايدى)

اۆستريالىق دارىگەر يۋليۋس ۆاگنەر-ياۋرەگگ پسيحيكالىق اۋرۋلاردى ەمدەيتىن جاڭا ءادىس ويلاپ تاپتى. ول ناۋقاستاردىڭ قىزۋى كوتەرىلگەنى ءۇشىن ولارعا بەزگەك اۋرۋىن جۇقتىرعان. كەيبىرى قايتىس بولدى، ءبىراق كوبى پسيحيكالىق اۋرۋدان جازىلىپ شىققان. بۇل جاڭالىعى ءۇشىن دارىگەر 1927 جىلى نوبەل سىيلىعىن الدى.

• راكتى تولىق جازۋدىڭ اۋىلى الىس ەمەس نەمەسە ءبىر نوبەل سىيلىعىنىڭ تاريحى

• دجەيمس ەلليسون مەن تاسۋكۋ ءحوندزو راكتىڭ يممۋندىق تەراپياسىن ويلاپ تاپقاندارى ءۇشىن نوبەل سىيلىعىن الماق

تەراپيانىڭ مۇنداي ءتۇرىن قولدانۋ 1950 جىلى توقتاتىلدى. سەبەبى ول وتە ءقاۋىپتى ەدى. بىرنەشە جىل بۇرىن پسيحيكالىق دەرتى بار ايەل قان اۋرۋىنا شالدىعىپ، قاتتى قىزۋ كوتەرىلگەننەن كەيىن شيزوفرەنيادان تولىق ايىققان. دەسە دە كەرى اسەرىن بەرگەن جاعدايلار بولعان. نيدەرلاندىدا لەيكەميامەن اۋىراتىن ناۋقاستى ەمدەۋ ءۇشىن شيزوفرەنيامەن اۋىراتىن اعاسىنىڭ جىلىك مايىن سالعان. ەمدەلۋشى جازىلعان، ءبىراق شيزوفرەنيامەن اۋىرا باستاعان.

مۇنداي جاعدايلار وتە سيرەك كەزدەسەدى، ءبىراق الەم بويىنشا ولاردىڭ سانى كوبەيىپ كەلەدى. عالىمدار پسيحيكالىق اۋىتقۋ مەن يممۋندىق جۇيەنىڭ بايلانىسىن زەرتتەپ كەلەدى.

دجونس حوپكينس ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ نەيروۆيرۋسولوگيا ءبولىمىنىڭ پروفەسسورى روبەرت يولكەننىڭ سوزىنشە، شيزوفرينياسى بار ءار ءۇشىنشى ناۋقاستا يممۋندىق بالانس بۇزىلعانىنىڭ بەلگىلەرى بار.