قازاقستاندا دەموگرافيا ماسەلەسىنە ەرەكشە نازار اۋدارادى. ەلباسى باستاعان توپ اتالمىش ماسەلە ءوز شەشىمىن تابۋ ءۇشىن جورگەك پۇلدى كوتەرۋ، وتباسى قۇندىلىقتارىن ناسيحاتتاۋ، كوشى-قون ماسەلەسىن جولعا قويۋ، حالىقتىڭ ءال-اۋقاتىن ارتتىرۋ سەكىلدى جۇمىستاردى مىقتاپ قولعا الدى. سەبەبى، ۇلان-بايتاق قازاقستاندا تۇراتىن حالىق سانى ونىڭ جەر كولەمىنە ساي كەلمەيدى. جۋىق ارادا حالىق سانىن ءوسىرۋ ماقساتىندا ەلباسى جاقىن ۋاقىتقا قۇرىلعان جوسپاردا قازاقستان حالقىن 20 ميلليونعا جەتكىزۋ ماقساتىن العا قويدى. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆ «قازاقستان-2050» ستراتەگياسىندا دەموگرافيا ماسەلەسىن جانە ونىڭ شەشۋ جولدارىن ەرەكشە اتاپ وتكەن بولاتىن.

جەر كولەمى جاعىنان كوش باستاپ تۇرساق تا حالىق سانى جاعىنان اقساپ تۇرعانىمىز راس. دەسەك تە، ماسەلە ءبىز ويلاعانداي قۇردىمعا كەتكەن جوق. حالىق سانى ءوسىپ جاتىر. وعان قازاقستانداعى تابيعي ءوسىم مەن كوشى-قوننىڭ جولعا قويىلعانى دالەل. جىلدا اتامەكەنىنە ورالعان ەتنيكالىق قازاقتاردىڭ سانى ارتىپ كەلەدى. جىل سايىن ولاردى تۇراقتى تىركەۋگە تۇرعىزۋ مەن ازاماتتىق بەرۋ ءۇشىن قاجەتتى قۇجات پەن قارجىلىق قيىندىقتاردى ەڭسەرۋ ءۇشىن ءتۇرلى قادامدار جاسالۋدا. ەل پرەزيدەنتى جىل سايىنعى قازاقستان حالقىنا جولداۋىندا دەموگرافيا ماسەلەسىن ايتىپ وتەدى. وندا انا مەن بالا دەنساۋلىعى، جورگەك پۇل مەن جاردەماقىنى كوتەرۋ، الەم بويىنشا تارىداي شاشىلعان ەتنيكالىق قازاقتاردى قازاقستاندا، تاريحي وتانىنا شاقىرۋ، قۇجات پەن اتامەكەندە تۇراقتاۋ ماسەلەسىن ەڭسەرۋ جولدارىن قاراستىرۋ مەن كوپ بالالى وتباسىلارعا ماتەريالدىق كومەكتى ارتتىرۋ كەرەك ەكەنى ايتىلادى.

ەلباسى تاپسىرمالارى ورىندالىپ جاتىر. ماسەلەن، اسپان استى ەلىنەن قازاقستانعا كوشىپ كەلىپ جاتقان قانداستارىمىز تۇراقتى تىركەۋگە تۇرۋ ءۇشىن سوتتىلىعى تۋرالى انىقتامانى الۋ ءۇشىن سابىلمايتىن بولدى. ياعني، ولاردان سوتتىلىعى تۋرالى انىقتاما سۇرالمايدى. بۇل قىتايدان اعىلىپ كەلىپ جاتقان ەتنيكالىق قازاقتار ءۇشىن وتە قولايلى. سونىمەن قاتار قازاقستاندا وقىپ جۇرگەن نەمەسە ءالى ازاماتتىعىن الىپ ۇلگەرمەگەن ەتنيكالىق قازاق تۇراقتى تىركەۋگە تۇرۋ ءۇشىن نەمەسە ونىڭ ۋاقىتىن سوزۋ ءۇشىن قالتاسىنان ەش قارجى شىعارمايدى، ياعني تەگىن تىركەلىپ، تەگىن ۇزارتا الادى. تەك قۇجاتىندا «ۇلتى-قازاق» دەپ كورسەتىلسە بولعانى. بۇل دا كوشى-قون ماسەلەسىنىڭ شەشىلۋى ءۇشىن تاپتىرماس جول ەكەنى انىق.

بۇل رەتتە حالىق سانىنىڭ ءوسۋى مەن ەكونوميكالىق احۋال، ەلدىڭ قارجىلىق جاعدايىن جاقسارتۋ مەن شەتەلدىكتەردىڭ قونىس اۋدارۋى بىر-بىرىمەن بايلانىستى ەكەنىن اتاپ ءوتۋ كەرەك. سەبەبى ەلدىڭ ەكونوميكالىق جاعدايى جاقسارىپ، بارلىق سالا دامىپ، ءبىراق تابيعي ءوسىم بولماسا، جەرگىلىكتى ۇلتتا ءوسىم بولماعان جاعدايدا، ءتۇرلى ەلدەردەن وزگە ۇلت وكىلدەرى دامىعان ەلگە قونىس اۋدارادى. ولاردىڭ سانى دا، تابيعي ءوسىمى دە ارتىپ، ال جەرگىلىكتى حالىقتا ءوسىم بولماسا ەلگە ءقاۋىپ تونەدى. ماسەلەن، ەۋروپا ەلدەرىن الايىق. فرانسيا، بريتانيا سەكىلدى وركەنيەتتى، دامىعان ەلدەردە دەموگرافيالىق ماسەلە ءورشىپ تۇر. تابيعي ءوسىم كورسەتكىشى تومەن. ال الەمنىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنەن كوشىپ كەلىپ جاتقاندا كوپ. سول سەبەپتى قازاقستاندا ەكونوميكامەن قاتار دەموگرافيالىق احۋالدى وركەندەتۋگە بارىن سالىپ جاتىر.