گەرمانيا
ءدال وسىنداي جۇيە گەرمانيادا دا بار. ومىرگە كەلگەن كەزەكتى ءسابي ءۇشىن اناسى سالىق جۇيەسىنەن جەڭىلدىك بونۋس الادى. 2015 جىلى گەرمانيادان قوناققا كەلگەن بۇرىنعى جەرلەسىمىز (2005 جىلى قازاقستاننان كوشىپ كەتكەن) «ءۇشىنشى ۇلىم ءۇشىن اي سايىن 600 ەۆرو تولەيدى. بالا تۋماستان بۇرىن جەڭىلدىكپەن نەسيە بەرىپ، ەكى بولمەلى پاتەردى ءۇش بولمەگە اۋىستىردىق. قوعامدىق ۇيىمدار قىسقى-جازعى بالالار كولياسكاسىن، بالا ۇيىقتايتىن مانەج جانە ءبىراز بالالارعا ارنالعان كيىم-كەشەكتەردى سىيلىققا اكەلىپ تاستادى. گەرمانيادا تۇرىكتەر وتە كوپ. كەيبىر تۇرىك وتباسىلارى مۇلدە جۇمىس ىستەمەيدى. سەبەبى بالالارعا مەملەكەت بەرەتىن اقشالاي كومەك ءومىر سۇرۋىنە تولىق جەتەدى» دەگەن بولاتىن.
شۆەسيا
كوپ بالالى وتباسىلارعا ەلەۋلى جەڭىلدىكتەر بار جانە ول كەزەكتى ءسابي تۋعان سايىن وسە بەرەدى. سونداي اق، تابىسى از وتباسىلار ءۇشىن قوسىمشا جاردەمدەر بەكىتىلگەن. مىسالى: پاتەراقى تولەۋدەن بوساتۋ، مەكتەپكە دەيىنگى بالالار مەكەمەلەرىنە تەگىن قاتىسۋ. سونداي اق، ازىق-تۇلىكتى تەگىن الۋعا ارنايى تالون بەرىلەدى.
فينليانديا
جاردەماقى مولشەرى قوماقتى ەلدەردىڭ ءبىرى. ءبىر قىزىعى مۇندا فينليانديا اۋماعىندا بوسانعان بارلىق ايەلگە بەرىلەتىن (قاي ەلدىڭ ازاماتى بولسا دا) «شاراناعا سىيلىق پاكەتى» بار. ونىڭ ىشىندە ءسابي ءبىر جاسقا تولعانشا كەرەك دۇنيەنىڭ ءبارى قامتىلعان.
پولشا.
تابىسى تومەن كوپ بالالى وتباسىنا ارنايى جاردەماقى تاعايىندالادى. ەگەر وتباسىندا مۇگەدەك بالا بولسا جانە ونىڭ كۇتىمىنە بايلانىستى اتا-اناسىنىڭ ءبىرى جۇمىسقا شىعا المايتىن جاعدايدا - جاردەماقى مولشەرى ەكى ەسە ارتادى.
چەحيا
بوساناتىن ايەلگە جەڭىلدىكتەر بەكىتىلگەن. ومىرگە اكەلگەن ءار بالاسى ايەلدىڭ زەينەتكە شىعۋ جاسىن ءبىر جىلعا كەمىتەدى. مىسالى، ون بالا تاپسا، ءوز قۇرداستارىنان زەينەتكە ون جىل ەرتە شىعادى.
جۇڭگو
«ءبىر وتباسى - ءبىر بالا» قاتال ساياساتى 1970 جىلدىڭ اياعىنان بەرى كۇشىندە. قالالىق وتباسى ءۇشىن تەك ءبىر بالاعا، اۋىلدىق جەردە ەكى بالاعا (ەگەر ءبىرىنشىسى قىز بولسا) عانا رۇقسات. بۇل شەكتەن اسىپ كەتكەن وتباسى ۇلكەن ايىپپۇل تولەيدى جانە كومپارتيا قاتارىنان شىعارىلادى. بەيرەسمي دەرەكتەر بويىنشا وسىنداي جازادان قورىققان وتباسىلار «ارتىق» بالالاردى رەسمي ەسەپكە قويمايدى، ەل ىشىندە كۇندىك تاماعىن اسىراۋ ءۇشىن كەز-كەلگەن جۇمىستان قاشپايتىن ارزان جۇمىس كۇشى جەتىپ ارتىلادى دەيدى.
يزرايل
ءتورتىنشى بالادان باستاپ ءارى قاراي ەڭ كەنجەسى 18 جاسقا تولعانشا جاردەماقى تولەيدى.
بىرىككەن اراب امىرلىگى
شاڭىراق كوتەرگەن جاس وتباسىنا ەلدىڭ نەكە قورىنان ءارقايسىسىنا 20 مىڭ دوللار ءوسىمسىز نەسيە بەرىلەدى. بۇل قارجىنى قايتارۋ مىندەت ەمەس، سەبەبى تۇڭعىش بالا تۋعان بويدا بۇل قارىزدى مۇلدە ۇمىتىپ كەتەدى. دۇنيە ەسىگىن اشقان ءسابي قىز بولسا 50 مىڭ دوللار، ۇل بولسا 200 مىڭ دوللار شاماسىندا سىيلىق بەرىلەدى. بۇل اقشادان بولەك كىشىگىرىم ۆيللا كىلتىن دە قوسا تاپسىرادى ەكەن. جۇرتتىڭ جۇيكەسىن جۇقارتپاۋ ءۇشىن وسى جەردەن توقتايىق. قاتتى بىلگىڭىز كەلسە، ينتەرنەت ءوز بيلىگىڭىزدە...
الەم بويىنشا ەڭ «ءوسىمتال» ەلدەر قاتارىندا نيگەريا تۇر. 2009 جىلعى دەرەك بويىنشا ەلدىڭ 1000 ازاماتىنا 49 ءسابي كەلەدى ەكەن. ودان ءارى مالي، ۋگاندا، اۋعانستان، سەررا-لەونە، بۋركينا-فاسو، انگولا، سومالي، ەپيوپيا ايتىلادى. ءبىر جامانى، سابيلەردىڭ شەتىنەۋى بويىنشا دا ءدال وسى ەلدەر الدىڭعى ورىنداردى ەشكىمگە بەرمەي تۇر.
كەيبىر ەلدەردە كوپ بالالى وتباسىنا بەرىلەتىن جاردەماقى مولشەرى:
اقش 200 دوللاردان باستاپ؛
فرانسيا. وتباسى تابىسى 5000 ەۆرودان از بولسا، ءاربىر وتباسى مۇشەسىنە اي سايىن 180 ەۆرودان باستاپ؛
گەرمانيا. ءاربىر بالاعا 170 ەۆرو؛
اۆستريا. ءاربىر بالاعا 160 ەۆرو؛
رەسەي. ءۇشىنشى بالادان باستاپ ءسابي 3 جاسقا تولعانشا 6000 رۋبل.
قازاقستاندا مۇنداي الەۋمەتتىك جەڭىلدىكتەر تۋرالى توقتالىپ جاتۋ ارتىق بولار. وسى ەلدە ءومىر سۇرەمىز. كورىپ، ءبىلىپ، ەستىپ وتىرمىز. دەموگرافيا مەن ەلدىڭ (ۇلتتىڭ) بولاشاعىنا الاڭدايتىن، حالىقتىڭ قولداۋى مەن سۇيىسپەنشىلىگى كەرەك ساياساتكەرلەر مىقتاپ ويلانۋى كەرەك. دەماگوگيا مەن سىلدىر ءسوز ءقازىر وتپەيدى. الەۋمەتتىك الشاقتىق قاتتى بايقالادى. «لاشىقتار مەن التىن سارايدا تۇراتىندار بىردەي ويلاي المايدى» دەگەن ۇعىم بار. ۇكىمەت مۇشەلەرى تۇگەلگە جۋىق دوللارلى ميلليونەرلەر رەتىندە «Forbes» تىزىمىندە ءجۇر. «اش بالا توق بالامەن وينامايدى. توق بالا اش بولامىن دەپ ويلامايدى».
ر.s. تىرىلەر ولىلەردىڭ كوزىن جابادى. ال ولىلەر تىرىلەردىڭ كوزىن اشادى. بەس ءسابيدىڭ جانى جانناتتا بولسىن. اللا تاعالا پاناسىنا العاي. ەلدەگى الەۋمەتتىك ساياسات تۇبەگەيلى قايتا قارالۋى كەرەك.
ايشۋاق دارمەن ۇلى
پىكىر قالدىرۋ