«ءبىر وتباسىنىڭ بەس بالاسى تىرىدەي ورتەنىپ كەتتى»، «بۇتىندەي ءبىر وتباسى ىستان ۋلانىپ قايتىس بولدى»، «ءبىر وتباسىنىڭ ءۇش بالاسى ءيىس ءتيىپ ۋلانىپ قالدى»... ەلىمىزدە ورىن العان سوڭعى ون كۇندىكتىڭ جاڭالىقتارى وسىنداي. نەبارى ون كۇننىڭ ىشىندە ءۇش ءۇي ءورتتىڭ كەسىرىنەن ازا تۇتىپ وتىر. نەگە؟ سەبەبى ءورت قاۋىپسىزدىگى ەرەجەلەرى ساقتالماعان. ال قالاي ساقتاۋ كەرەكتىگىن كەي وتباسىلار بىلسە، كەيبىرى بىلمەيدى. وسى ورايدا Qamshy.kz اقپارات اگەنتتىگى "ءورتتىڭ الدىن الۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟" دەگەن سۇراققا جاۋاپ ىزدەپ كوردى. ءورت، ۋلى گاز، ىس – وسىنداي قاۋىپتەردىڭ الدىن الۋعا كومەكتەسەتىن كىشكەنتاي عانا قۇرىلعى بار. ول – ۋلى گازدىڭ تاراپ كەتۋىنەن ساقتايتىن داچيك. ول اۋاداعى گاز كونسەنتراسياسىنىڭ ارتىپ كەتۋىن انىقتايدى، ەگەر گازدىڭ شىعىپ جاتقانىن بايقاسا، ادامدارعا دىبىس ارقىلى سيگنال بەرۋگە اسىعادى. ونىڭ داۋىسىن ءتىپتى ۇيىقتاپ جاتقان ادام دا بىردەن ەستىپ، ۇيدەن ۋاقىتىلى شىعىپ كەتۋىنە مۇمكىندىك تۋادى.

داچيكتىڭ كەيبىر تۇرلەرى گازدى جابۋعا ارنالعان ارنايى مەحانيزممەن جابدىقتالعان. قاراپايىم تۇرلەرى گازدىڭ اۋاعا تارالۋى مەجەلەنگەن شەكارادان اسىپ كەتسە، بىردەن دابىل قاعادى. ءارى قۇرىلعى عيمارات ىشىندە ارتىق ورىن دا المايدى. كولەمى ۇيالى تەلەفونمەن بىردەي قۇرىلعىنى ءۇيدىڭ كەز-كەلگەن بۇرىشىنا قويا الاسىز.

الايدا مۇنداي داچيكتەردى كوبىنە ءۇي، پاتەر تۇرعىندارى قولدانبايدى. قويما، اسحانا، ساۋدا ءۇيى سىندى مەكەمەلەردەن ءجيى كەزدەستىرۋگە بولادى.

جالپى قۇرىلعى جانە ونىڭ جۇمىس ىستەۋ ءپرينسيپى

ۋلى گاز داچيكتەرىنىڭ بىرنەشە ءتۇرى بولادى: ەلەكترومەحانيكالىق، وپتيكالىق، تەرمومەحانيكالىق جانە گازدىڭ ءتۇرلى توبىنا اسەر ەتەتىن وزگە دە داچيكتەر.

مۇنداي داچيكتەر كەلەسىدەي ەلەمەنتتەردەن تۇرادى:

-باستاپقى تۇرلەندىرگىش – ول اۋا كەڭىستىگىندەگى گازدىڭ تارالۋىن انىقتايدى.

-ولشەۋ ءمودۋلى – باستاپقى تۇرلەندىرگىشتەن كەرەگىن الىپ، ءدال سول ۋاقىتتاعى قاۋىپپەن سالىستىرادى.

-اتقارۋشى مەحانيزم – گازدى جاباتىن، نە وشىرەتىن ەلەكتروماگنيت كلاپانى (قاقپاقشاسى).

-قۋات بەرۋشى – اككۋمۋلياتور تۇرىندەگى ەلەكتر توعى.

-قۇرىلعى كورپۋسى.

داچيكتەر فۋنكسياسى:

-دىبىس جانە جارىق دابىلى؛

-ەلەكتروماگنيتتى بۋلاۋ ارماتۋراسى ارقىلى گازدى ءوشىرۋ؛

-جەلدەتۋ قۇرىلعىسىن ىسكە قوسۋ؛

ء-ورت نەمەسە ديسپەچەر قۇرىلعىسىنا اپاتتىق سيگنال بەرۋ؛

ۋلى گاز داچيكتەرى ەرەكشەلىكتەرىنە وراي بىرنەشە توپقا بولىنەدى. جىكتەپ كورەيىك:

انىقتالعان گاز تۇرىنە قاراي:

-تابيعي گاز (پروپان، مەتان، بۋتان)؛

-كومىرقىشقىل گازى؛

ء-يىس گازى؛

دەي تۇرعانمەن، ءارتۇرلى گازداردىڭ شىعىپ كەتۋىنەن ساقتايتىن ۋنيۆەرسال داچيكتەر ءالى كۇنگە دەيىن قۇراستىرىلا قويماعان. ماسەلەن، گازدىڭ شىعۋ ءتاسىلى ءارقالاي. كەيبىرىنىڭ سالماعى اۋادان جەڭىل بولعاندىقتان بولمەنىڭ توبەسىنە شىعۋى مۇمكىن، ەندى ءبىرى سالماعىنىڭ اۋىرلىعىنا بايلانىستى ەدەنگە تۇسەدى. سوندىقتان، داچيكتى ورناتاردا گازدىڭ قالاي تارالاتىنىن انىقتاپ العان ءجون. اسىرەسە، تاۋلى اۋماقتاردا اۋانىڭ سالماعى جوعارى بولادى، سول سەبەپتى گاز ەدەنگە تۇسەدى. مۇنى دا ەسكەرىڭىز. ال نەگىزىنەن داچيكتەردى ەدەننەن 1،5 مەتر جوعارى ورناتادى. ماماندار جوعارى ورناتۋعا كەڭەس بەرەدى. 

ۋلى گاز داچتيكتەرىن قالاداعى ساۋدا ورتالىقتارىنان ساتىپ الۋعا بولادى. باعالارى ءارتۇرلى – 5 000-نان 50-60 000-عا دەيىن بارادى. تومەن باعاداعى داچيكتەردى كىشى پاتەرلەرگە قويسا دا بولادى. 5000 نەمەسە 7000 تەڭگەنى ادام ومىرىمەن تەڭەستىرە المايسىڭ. ال قىمباتتارى ۇلكەن قويمالار مەن ساۋدا ۇيلەرىنە قويۋعا ارنالعان.

قالاي جۇمىس ىستەيدى؟

-سىمدى داچيكتەر. مۇنداي داچيكتەردىڭ جۇمىس ىستەۋى ءۇشىن 220 ءۆولتتى ەلەكتر جەلىسىنىڭ بولعانى ءجون. ولاردىڭ باعاسى تومەن ءارى قىزمەتى دە قاراپايىم. كەمشىلىگى – ەلەكتر قۋاتىن كوپ جەيدى.

-سىمسىز داچيكتەر. اككۋمۋلياتورمەن جۇمىس ىستەيدى. ءارى ولاردى كەز كەلگەن مەكەمەدە، كەز كەلگەن جاعدايدا پايدالانۋعا بولادى. كەمشىلىگى – باعاسى جوعارى ءارى ەلەكتر قۋاتى ءۇشىن دە شىعىن كوپ كەتەدى. سول سەبەپتى ولاردى ۇلكەن قويمالاردا پايدالانا بەرمەيدى.

-قاقپاقتى داچيكتەر. قاقپاقتى نەمەسە بۋلى ارماتۋرا ارقىلى جۇمىس ىستەيتىن گازدىڭ شىعۋىنان ساقتايتىن داچيكتەر ءجيى پايدالانىلادى. سەبەبى، ولار جاي عانا دىبىس دابىلىن بەرىپ قويماي، گازدى وشىرەتىن دە مۇمكىندىككە يە. مۇنداي داچيكتەردى كوبىنە بويلەر، فيلتر نەمەسە گاز قۇرىلعىلارىنىڭ الدىنا قويادى. ءارى ارنايى مامانداردىڭ ورناتقانى ماڭىزدى. مۇنداي قۇرىلعىسى بار مەكەمە نەمەسە پاتەر يەسى ءورت جونىندە مۇلدە الاڭداماسا دا بولادى.

سونىمەن قاتار، GSM سيگنالى ارقىلى جۇمىس ىستەيتىن زاماناۋي داچيكتەر دە بار. ولاردىڭ ەرەكشەلىگى – قاتەر بولار الدىندا دابىل ءۇي يەسىنىڭ تەلەفونى ارقىلى بەرىلەدى.

قۇرىلعىنى قالاي ورناتۋ كەرەك؟

-داچيكتەردى نەگىزىنەن اس ۇيدە، ياعني گاز پليتالارىنىڭ، باللونداردىڭ، جالپى گاز قۇرىلعىلارىنىڭ جانىنا ورناتقان ءجون.

-گاز اناليزاتورلارىن ءتۇرلى اەروزول جانە اممياك بولەتىن مەكەمەلەردە ورناتۋعا تىيىم سالىنادى.

ء-ارى ەسىك، تەرەزەلەردىڭ جانىنا دا ورناتۋعا بولمايدى.

-ماماندار اۋا سيركۋلياسياسى جوق جابىق كەڭىستىكتەردە ورناتپاۋعا كەڭەس بەرەدى.

-سونىمەن قاتار، داچيكتەردى گاز قۇرىلعىلارىنىڭ ۇستىنە ورناتۋعا قاتاڭ تىيىم سالىنعان.

قۇرىلعىنى ورناتقاننان كەيىن ءجيى باقىلاۋدا ۇستاعان ءجون. قۇرىلعى تۇرعان ورىندى تيىسىنشە تازالاپ، شاڭىن ءسۇرتىپ قويۋ كەرەك. سەبەبى الگى شاڭ داچيكتىڭ سەزگىش ەلەمەنتىنە ءتيىپ كەتپەۋى ءتيىس. ءارى ماماندار داچيكتىڭ گازعا اسەر ەتۋ-اسەر ەتپەۋ پروسەسىن دە باقىلاپ وتىرۋعا كەڭەس بەرەدى. ول ءۇشىن قاراپايىم وتتىقتى پايدالانساڭىز دا بولادى. وتتىقتى جاعىپ، قۇرىلعىنىڭ جانىندا بىرنەشە سەكۋند ۇستايسىز. داچيك اسەر ەتىپ، دابىل قاعۋى ءتيىس. ولاي بولماسا، ىستەن شىققانىن بىلدىرەدى. سونىمەن قاتار دىبىس سيگنالى وزگە دە بولمەلەرگە ەستىلىپ تۇرۋى كەرەك.  

ۋلى گازدى ەسكەرتەتىن iPhone

جاڭا iPhone-دارعا گازدىڭ شىعۋىنان ساقتايتىن داچيكتەر ورناتىلۋى مۇمكىن. PatentlyApple مالىمەتىنە سۇيەنسەك، Apple كومپانياسى ءتيىستى پاتەنتتى تىركەپتى.

پاتەنتتە كورسەتىلگەندەي، سمارتفونعا ءپارتوتيۆتى گاز اناليزاتورى ورناتىلادى. ول كومىرتەگى توتىعى، ازوت ديوكسيدى، مەتان جانە ازوت توتىعىن انىقتايدى. بۇلاردىڭ بىرلەستىگى تۇرمىستىق گازدىڭ قۇرامىنا كىرەدى. قۇرىلعىنىڭ ءبىر ەرەكشەلىگى، گازدىڭ شىعىپ جاتقانىن بايقاسا، تەك قانا دابىل قاعىپ قويماي، اۆتوماتتى تۇردە ارنايى ورگانداردى دا شاقىرادى. سمارتفوننىڭ باعاسى ازىرگە بەلگىسىز.