الماتى تۇرعىنى مارينا نابيۋلينا پاتەرىن شەبەرحاناعا اينالدىرىپ جىبەرگەن. ونىڭ سۇيىكتى ءىسى – اعاشقا ورنەك سالۋ. بۇرىن دا بىرەۋ وعان ءبىر قاپ دايىن ماترەشكانى  سىيعا تارتادى. سوسىن مارينا ولاردان «قازاق قىزىن» «جاساپ شىعارۋعا» تىرىسادى. بۇگىندە سۋرەتشى تەك ۇلتتىق قانا ەمەس، زاماناۋي بەينەلەردى دە دۇنيەگە اكەلۋدە. "بايقاعان ادامعا اينالا تولى شابىت"،-  دەيدى سۋرەتشى. ارلى-بەرلى وتكەن جانداردىڭ جۇزىنە مۇقيات قاراپ، سوسىن ولاردى قۋىرشاق بەتىنە بەينەلەيدى.

مارينانىڭ پاتەرى وتە جايلى. پاتەرگە كىرگەن بويدا ورنەكتەلگەن اعاش ىدىستار، اينەككە سالىنعان سۋرەتتەر، قازاقي ناقىشتاعى زاتتار بىردەن كوزگە تۇسەدى. اناسى مەن قىزى – قولونەر شەبەرلەرى. سوندىقتان، پاتەردى ءوز قالاۋىنشا بەزەندىرۋدى ءجون سانايدى. سۋرەتشى ءۇشىن ءبۇل تەك كاسىپ قانا ەمەس، سونىمەن قاتار، ونەر.

1993 جىلى الماتىداعى اباي اتىنداعى جوعارى وقۋ ورنىندا سۋرەت-كەسكىن فاكۋلتەتىن بىتىرگەن مارينا «اعاشقا ورنەك سالۋ» اتتى تاقىرىپتا ديپلوم جۇمىسىن قورعايدى. ستۋدەنت كەزىندە تۋىستارىنا ەرەكشە سىيلىق رەتىندە اس بولمەنىڭ تاقتايلارىنا سۋرەت سالىپ، سىيلاي باستاعان ەكەن. "كەيىنىرەك كەيبىرەۋلەر ونى ساتىپ الا باستاعاننان-اق ەرەكشە شابىتىم وياندى"،- دەيدى سۋرەتشى.

ستۋدەنت كەزىندە-اق مارينا كۇللى قازاقستانعا ەكسپەديسيا كەزىندە جينالعان ەتنوگرافيالىق ماتەريالدار نەگىزىندە ۇلتتىق ناقىشتاعى كادەسىيلارعا ورنەك سالۋمەن اينالىساتىن «زەرگەر» زاۋىتىندا جۇمىس ىستەگەن. ول جەردە سۋرەتشىلەر قازاق ەرتەگىلەرى مەن اڭىزدار كەيىپكەرلەرىنىڭ شاپ-شاعىن مۇسىندەرىن جاسايتىن.

"بىرەۋدىڭ قولاستىندا جۇمىس ىستەپ جۇرگەندە ءوزىنىڭ جەكە، اۆتورلىق ۇلگىدەگى تۋىندىلارىمدى جاساسام" دەپ ارمانداعان. ءسويتىپ، زاۋىتى تاراپ كەتكەن سوڭ، مارينا ەركىن سۋرەتشىگە اينالىپ، قىرناۋشىعا نەشە ءتۇرلى قالىپتارعا تاپسىرىس بەرىپ، ولاردى ءوز قالاۋىنشا  ورنەكتەپ، ءارتۇرلى قولونەر دۇكەندەرىنە وتكىزىپ وتىرعان. «ءبىر كۇنى قازاقستاندىق مۇراجاي قىزمەتكەرلەرىنىڭ ءبىرى – بوريس شاريكوۆ ماعان ءبىر قاپ دايىن ماترەشكالاردى بەرىپ، بىرەۋىن قازاقي ناقىشتا ورنەكتەۋىن سۇرادى. بوريسكە دايىن مۇسىندەردى دوسى سوناۋ ماسكەۋدەن اكەلگەن ەكەن. ول كەزدەردى ونداي ماتەريالعا قول جەتكىزۋ وتە قيىن ەدى. 25 دانا ماترەشكانى كورگەندە قۋانىشىمدا شەك بولمادى. ءبىراق مەنى ءبوريستىڭ "بىرەۋىن قازاقي ناقىشتا ورنەكتەپ بەرشى" دەگەنى قاتتى تاڭ قالدىردى. جۇمىسقا قىزىعىپ كىرىسىپ كەتكەنىم سونشا بىرەۋ ەمەس، بىرنەشە «قازاق ماترەشكالارىن» «دۇنيەگە اكەلدىم. ءبارى ءبىر مەزەتتە ساتىلىپ كەتتى. سەبەبى، بازاردا تەك ورىس ماترەشكالار تانىمال ەدى عوي. ال قازاق ماترەشكالارى – وتە ەرەكشە ەدى. سول ساتتەن باستاپ وسىنداي قازاق ماترەشكالاردى ورنەكتەيتىن بولدىم» - دەيدى سۋرەتشى مارينا.

"بۇگىندە وتانىمىزدا قازاق ماترەشكالارىن جاساۋ وتە كۇردەلى. سەبەبى، مۇنداي اۋرەسى كوپ جۇمىستى كەز كەلگەن قىرناۋشى ىستەگىسى كەلمەيدى. سوندىقتان، رەسەيگە تاپسىرىس بەرۋىمە تۋرا كەلەدى" - دەيدى سۋرەتشى.

«مەن ماترەشكالارعا تەك سۋرەت سالامىن. ال اعاش نەگىزدى قىرناۋشى ارنايى قۇرىلعىمەن جاسايدى. رەسەيدە بۇل وتە جاقسى ءوندىرىس كوزى. ول جاقتا ماترەشكانىڭ سىرىڭكەنىڭ قورابىنان باستاپ، 20 ءتىپتى، 50 سم بيىكتىككە دەيىن كولەمدىسىن دايىندايدى. ادەتتە، ونى جوكە اعاشىنان جاسايدى. ونىڭ سۇرەگى وتە بىرتەگىس ءارى ءتۇسى ادەمى، ءيىسى دە جاعىمدى. ءبىر رەت اقتاۋدان دەپ ءبىر ماترەشكا الىپ كەلگەن. ول اناعۇرلىم قىمبات بولدى. ماترەشكالاردىڭ نەگىزىن جاسايتىن ارنايى قۇرىلعى مەن ونى يگەرە الاتىن ارنايى ماماندار قاجەت. ەگەر ءبىزدىڭ ەلدىڭ قىرناۋشىلارىنا تاپسىرىس بەرسەم، ءبىر ماترەشكانى جاساۋعا ءبىر كۇنى كەتەدى. بۇل وتە كۇردەلى جۇمىس» - دەيدى شەبەر.

ساتىپ الۋشىلار قازاق ماترەشكالارىن قالاي قابىلدايدى دەگەنگە: «جاقسى. قازاقي ماتەراشكالار وتە سۇيكىمدى شىعادى ءارى ەلىمىزدىڭ مادەنيەتىن ادەمى جەتكىزەدى» - دەپ جاۋاپ بەردى الماتىلىق قولونەر شەبەرى.

اۆتوردىڭ ءاربىر ماترەشكاسى بىر-بىرىنە ۇقسامايدى. مىسالى، جاسىنا بايلانىستى جاسالعان ايەل-ماترەشكالار. قازاقتاردا ادەتتە كيىمدەرىنە قاراپ جاسىن انىقتايدى: ەگدە جاستاعى ايەل كيمەشەك پەن شاپان كيەدى، ءسال جاستاۋى ۇلتتىق تاقيا، قامزول، ورنەكتى كويلەكتەر كيەدى.

ماترەشكانىڭ نەگىزى قولىنا تيگەننەن باستاپ شەبەر مۇقيات ويلانادى. سوسىن بارىپ جۇمىستى باستايدى. بوياۋ اعىپ كەتپەس ءۇشىن نەگىزگە جەلىم جاعىپ، تەگىستەيدى. سوسىن بارىپ قارىنداشپەن سۋرەتىن سالادى. كەلەسى كەزەڭدە اكريل نەمەسە گۋاش بوياۋىمەن ورنەكتى بويايدى. بۇل جۇمىس وزگەسىنە ۇقساماس ءۇشىن شەبەر بار ىنتا-جىگەرىمەن مۇقيات ىستەيدى. ول ءۇشىن «تاريحتى زەرتتەپ، ەرتەگى كورىپ، كىتاپ وقيمىن» دەيدى سۋرەتشى. الدىمەن ماترەشكانىڭ بەتىن سالادى. مۇندا اعاشتىڭ ءتۇسى ادام تەرىسىنىڭ تۇسىنە ۇقساس بولادى. سوسىن كيىمى اشىق-جارقىن تۇستەرمەن بويالادى. كەيىننەن جىڭىشكە قىلقالاممەن كيىمنىڭ ورنەكتەرى سالىنادى. «ۇلتتىق ونەر – ءارتۇرلى كومپوزيسيالاردىڭ دۇنيەگە كەلۋىنە كوپ سەپتىگىن تيگىزەتىن قاينار كوز. بۇرىن كوستيۋمدەرىن سالۋ ءۇشىن ارنايى  مۇرجايلارعا باراتىنمىن. ءقازىر قاجەتتىلىگىمدى كوبىنەسە عالامتوردان تابامىن» - دەيدى مارينا نابيۋلينا.

جۇمىستارىنىڭ ىشىندەگى ەڭ سۇيىكتى شىعارماسى – جۇلدىزدى بەينەلەر. ءۇش جىل بۇرىن سۋرەتشى ماترەشكالارىنا تانىمال ادامداردىڭ بەينەسىن قويا باستاعان. بۇل بەستىكتە: باتىرحان شۇكەنوۆ جانە «A’Studio» توبىنىڭ بۇرىنعى-قازىرگى مۇشەلەرى: كەتي توپۋريا، بايعالي سەركەبايەۆ، ۆلاديمير ميكلوشيچ پەن بولات سىزدىكوۆ بار.

«كەسكىندى ماترەشكا جاساعىم كەلدى. پورترەتتەرىن ءوزىم سالمايمىن. وعان كوپ ۋاقىت كەتەدى جانە مەن ءۇشىن قىمباتقا تۇسەدى. سوندىقتان، فوتوگرافيا تەحنيكاسىن پايدالانۋدى ءجون سانادىم. جۇلدىزدى توپتاما بارشىلىق. مەنىڭشە، بۇل تانىمال جاندار ماعان رەنجۋى دە مۇمكىن، مۇمكىن قۋانىپ تا قالار. بۇل توپتاما ءالى ساتىلىمعا شىقپادى» - دەيدى سۋرەتشى.

«قازاق ماترەشكالاردى كوبىنەسە، شەتەلدىكتەر، اسىرەسە، گەرمانيالىقتار كوپ ساتىپ الادى. كوبىنەسە، سىيلىققا الادى. قىزداردى جانە وتباسىلىق توپتاما جاقسى وتەدى. بالالار ورتالىعى دامىتۋشى ويىنشىق رەتىندە العان. سەبەبى، ماترەشكالار كوز جانارىن، مايدا ماتوريكانى دامىتۋعا تاپتىرماس ويىنشىق. كەز كەلگەن ماترەشكانى ورنەكتەي بەرۋگە بولادى. مەيلى، قىز، ۇل، دوستار، ۇستاز، جەتەكشى بولسىن ءبارىبىر. قيالىم شەكسىز» - دەيدى مارينا.

ورتا ەسەپپەن 5-7 قۋىرشاقتى ورنەكتەۋ ءۇشىن ءبىر اپتا ۋاقىت كەتەدى ەكەن. بۇل نەگىزى وتە كۇردەلى جۇمىس.

"مەن ءۇشىن ەڭ قيىنى - ءبارىن ءبىر ءوزىم جاساۋىما تۋرا كەلدى. دايىن نەگىزدەردى ساتىپ الىپ، وعان لايىقتى كەيىپكەردى ويلاستىرۋ، ورنەكتەۋ، دۇكەندەرگە وتكىزۋ، ول قاشان ساتىلادى دەپ كۇتۋ. ساتۋشىلار ۇستىنە اقشا قوسىپ ساتاتىندىقتان، ۇزاق ۋاقىت كۇتۋىمە تۋرا كەلەتىن. ال بۇگىندە عالامتوردىڭ ارقاسىندا شارۋام ءبىراز جەڭىلدەدى. decormaster.kz دەپ اتالاتىن ءوز سايتىمدى اشتىم. بۇگىندە ساتىپ الۋشىلارمەن ءوزىم تىكەلەي سويلەسە الامىن"، - دەيدى سۋرەتشى مارينا نابيۋلينا.

اۆتور: ساحيبام سادىروۆا

دەرەككوز: mix.tn.kz

اۋدارىپ، ۇسىنعان: ماقپال سەمباي