جاسامپاز جاپوندىق جۇيە جايىندا ءبىرشاما ۋاقىتتان بەرى ءتۇرلى فورماتتاعى ماتەريالدار جاريالاپ كەلەدى. ۇردىستەن بۇرا تارتپايمىز. بۇگىن الماتى شاھارىنداعى kaizencenterء-دىڭ بىلىكتى ترەنەرى، كايدزەن جۇيەسى قازاقستانعا العاش كەلگەننەن بەرى باسى-قاسىندا جۇرگەن ازاماتتاردىڭ ءبىرى قۇمار مۇسايەۆپەن اڭگىمە-دۇكەن قۇرعان ەدىك. جەتپىستى جەلكەلەگەن اتاسىنان كىشكەنتاي بالالارىنا دەيىن ءۇي ىشىندە دە وسى جۇيەنى قولداناتىن ازاماتتىڭ اڭگىمەسىن ءارى قاراي وقىڭىزدار.

- اڭگىمەنى ارىدەن باستايىق. كايدزەن قازاقستانعا قالاي جانە قاشان كەلدى. بۇل جۇيەنىڭ تيىمدىلىگى كىمنىڭ قىراعى نازارىنا ىلىككەن. Kaizencenterء-دىڭ قۇرىلۋ تاريحىنان ءبىر ۇزىك سىر ايتساڭىز؟

- بۇل جۇيەنىڭ قازاقستانعا كەلۋى دە، وسى ورتالىقتىڭ اشىلۋى دا مارعۇلان سەيسەمبايدىڭ اتىمەن بايلانىستى. ول جاپونياعا بارىپ، وسى جۇيەنىڭ قالاي جۇمىس جاسايتىنىن، قاي سالادا ەڭبەك ونىمدىلىگىن ارتتىرۋعا ايتارلىقتاي سەپ بولاتىنىن ارنايى ءبىلىپ قايتقان.

ءوزىنىڭ ايتۋىنشا، وسى ورتالىقتىڭ ىرگەتاسىن قالاعاننان كەيىن ونى باسقاراتىن ادام ىزدەپ ءبىراز ساندالىپتى. ماعان دەيىن قانشا ۇمىتكەرمەن كەلىسسوز جۇرگىزگەنىن بىلمەيمىن. ءبىراق ەكەۋمىز سويلەسكەندە ول كەسىمدى ءسوزىن ايتتى. سونىمەن، 2017 جىلدىڭ ماۋسىم ايىندا جۇمىستى باستاپ كەتتىك. ماقساتىمىز قاراپايىم ءارى ايقىن ەدى. قوعامنىڭ كايدزەن جۇيەسى بويىنشا ءبىلىم سۇرانىسىن، تاجىريبە سقۇرانىسىن قاناعاتتاندىرۋ. "كايدزەن" ءسوزى مەن ءبىزدىڭ ميسسيامىز ەگىز ۇعىم سياقتى بولىپ كەتكەن ەدى. قوعام سۇرانىسىن قاناعاتتاندىرۋعا جان-تانىمىزبەن كىرىستىك. سول ۋاقىتتاردا "كايدزەن" دەگەن ۇعىمدى تولىق ءبىلۋ بىلاي تۇرسىن، وسى ءسوزدى ەستىگەن ادامنىڭ قاراسى دا از ەدى.

- ورتالىق اشىلعاننان بەرى ەكى جىلداي ۋاقىت ءوتىپتى. وسى مەزگىل ارالىعىندا kaizencenter قانشا شاكىرت تاربيەلەپ شىقتى؟

 - ەڭ العاش وزىمىزگە ماقسات قويعاندا 650 ادامدى وقىتامىز دەگەنبىز. ءبىز قارقىندى ەڭبەك ەتتىك پە، الدە قوعام سۇرانىسى سونشالىقتى "اش" بولدى ما، ايتەۋىر ءبىز وسى ۋاقىتقا دەيىن مىڭنان استام شاكىرتتىڭ ساناسىنا كايدزەن جۇيەسى تۋرالى تولىققاندى ءبىلىم قۇيدىق. وعان وسى ارالىقتاعى شاكىرتتەر اراسىنان شىققان كاسىبي 15 كايدزەن-ترەنەردى قوسىڭىز. مەنىڭشە، بۇل – ايتارلىقتاي ناتيجە.

ارينە، الگىندە ايتقان 15 ترەنەردىڭ بارلىعى وسى سالادا شاكىرت تاربيەلەپ ءجۇر دەپ ايتا المايمىن. ويتكەنى، جۇيەنىڭ بارلىق قىر-سىرىن ۇيرەتۋ وڭاي شارۋا ەمەس. دەگەنمەن، باسىم بولىگى قازىعىنان اجىراعان جوق. ەكى جىلدىڭ ىشىندە ترەنەرلەردى دايىنداۋ بويىنشا ءۇشىنشى لەك ءبىلىم الۋدا. ترەنەرلەردى وقىتۋداعى باستى ماقسات – شاكىرت تاربيەلەۋ اۋقىمىن كەڭەيتۋ جانە كەز-كەلگەن كاسىپتى وسى جۇيە بويىنشا اياققا تۇرعىزىپ بەرە الاتىن كاسىبي مامان جاساۋ.

كايدزەن نەگىزگى ءۇش ماسەلەنى شەشۋدى وزىنە ماقسات ەتىپ قويادى. ولار: ساپا بويىنشا سۇراقتار، ءاردايىم بىردەڭەمەن جۇيەلى تۇردە اينالىسۋ جانە مەرزىم، ۋاقىت بويىنشا سۇراقتار. ءبىزدىڭ قوعامدا اسىرەسە، كاسىپ سالاسىندا ۋاقىت، تايم-مەنەدجمەنت دەگەن دۇنيەلەردىڭ كورىنىسى دە جوق. تۇتىنۋشى ءبىر ونىمگە تاپسىرىس بەرسە، كومپانيا ونى مىندەتتى تۇردە ءوز ۋاقىتىنان كەشىگىپ دايارلايدى. قۇرىلىستى توعىز ايعا ءبىتىرۋ جوسپارلانسا، ول جىلعا سوزىلاتىنى انىق دەگەندەي. اۋرۋحاناعا، كافەگە، دۇكەنگە بارساڭ دا، كۇتۋ – بىزدەگى ەت ۇيرەنىپ كەتكەن جاعىمسىز دۇنيە. ءوز ۋاقىتىمىزدى دا، وزگەنىڭ ۋاقىتىن دا قۇرمەتتەي المايمىز.

- ساپا تۋرالى سۇراققا دا جاۋاپ بەرەدى دەپ قالدىڭىز. تولىعىراق تارقاتساق؟

- ءوزىڭىز بىلەسىز، قازاقستاندا وندىرىلەتىن تاۋارلاردى سۋپەرساپالى دەپ ايتا المايمىز. ءدال وسى كايدزەننىڭ وتانى جاپونيا دا ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستان كەيىن وسىنداي اۋقىمدى ماسەلەگە تاپ بولعان. تاۋارلارىنا كەرى كوزقاراس قالىپتاسقان. ونىڭ ۇستىنە ىشكى نارىقتاعى امەريكالىق تاۋارلارمەن باسەكەگە تۇسە الماي قينالدى. ولار وسى ماسەلەگە قالاي نۇكتە قويدى دەپ ويلايسىز؟

1956 جىلدان باستاپ جاپونيا ءوز ونىمدەرىن الەمدەگى ەڭ ساپالى دۇنيە ەتۋگە بار كۇشىن سالدى. وسى تالپىنىستىڭ، دۇرىس تاڭدالعان جولدىڭ، ستارتەگيانىڭ، جۇيەنىڭ ناتيجەسىندە ەشقانداي قازبا بايلىعى، شيكىزات رەسۋرسى جوق جاپونيا الەمدەگى ەكىنشى ەكونوميكالىق دەرجاۆاعا اينالدى. ەڭ ماڭىزدىسى – وسى ەكونوميكالىق داۋىرلەۋ كەزەڭىندە جەتىستىككە جەتكەن الپاۋىت كومپانيالاردىڭ باسىم بولىگى كايدزەن جۇيەسىن قولدانعان. جۇيەنى قولداندىق دەپ جاھانعا جار سالماسا دا، كۇندەلىكتى ءوندىرىس الاڭىندا اتالمىش جۇيەنىڭ قۇرالدارىن قاجەتىنە جاراتتى.

وسىنداي ناتيجەلەردى كورە تۇرىپ، ءبىز دە ەلىمىزدەگى كومپانيالاردىڭ كوپشىلىگى وسى جۇيەنى ىشكەرىلەندىرسىن دەگەن ىزگى ويمەن ورتالىق اشتىق. ەكى جىلدىق ەسەبىمىزدە كوپتەگەن كاسىپكەرلەر ءبىلىم الىپ، بيزنەستەرىنىڭ باسىن وڭ باعىتقا بۇردى. ەڭبەك ونىمىدىلىگىنىڭ كولەمى بىرىندە ءتورت ەسەگە، كەيبىرەۋىندە ەكى ەسەگە ارتتى. ايتەۋىر، كايدزەندى ىشكەرىلەندىرىپ، كەرى كەتتىك دەگەن كاسىپكەر كورگەن جوقپىن.

- ورتالىق ترەنەرلەرىنىڭ الدىنا ءتۇرلى سالاداعى، ءتۇرلى جاعدايداعى شاكىرتتەر كەلەدى. ءبىلىم بەرۋدەگى باسىمدىق قاي باعىتقا بەرىلەدى؟

- راس ايتاسىز، ءبىلىم الۋعا كەلگەن شاكىرتتەردىڭ جاعدايلارى، قارجىلىق الەۋەتى، جاس مولشەرى بىر-بىرىمەن مۇلدە سايكەس كەلمەيدى. ءتۇرلى ءىرى كومپانيالاردىڭ جەتەكشىلەرى، جاڭادان بيزنەس اشقان كاسىپكەرلەر، مەديسينا سالاسىنىڭ ماماندارى، تىگىنشىلەر، ءتىپتى، ءۇي شارۋاسىنداعى ايەل ادامدار دا ءبىلىم الدى. بۇل سياقتى مىسالداردى كوپتەپ كەلتىرۋگە بولادى. ايتقىم كەلەتىنى – كەلگەن شاكىرتتەردىڭ بارلىعىنىڭ تۇپكى ويى جالعىز. ول – جۇمىستى جەڭىلدەتىپ، ەڭبەك ونىمدىلىگىن ارتتىرۋ، بەلگىلى ءبىر دەڭگەيدە وزدەرىنە پايدا ءتۇسىرۋ.

- سىزدەردەن ءبىلىم العان ترەنەرلەر قانداي جەتەكشى كومپانيالارعا كايدزەن جۇيەسىن ىشكەرىلەندىرىپ بەرگەنى تۋرالى ايتىپ بەرسەڭىز.

- بۇل دا وتە اۋقىمدى سۇراق. ءىرى ونەركاسىپتەن جەڭىل ونەركاسىپكە دەيىن، تىگىن سەحتارىنا، كونديتەرلىك كومپانيالارعا دەيىن وسى جۇيەنى ىشكەرىلەندىرۋگە سەبەپكەر بولدىق. ءتۇرلى سالالاردا قىزىعۋشىلىق تانىتقان ەشقانداي مەكەمەنىڭ بەتىن قايتارىپ كورمەدىك.

ءبىز، ءتىپتى، مەملەكەتتىك شەنەۋنىكتەردى دە وسى جۇيەگە وقىتقانبىز. پرەزيدەنت ءىسىن باسقاراتىن ءىرى تۇلعالار دا وسى ورتالىقتان ءبىلىم العان.

وسى تۇستا ايتا كەتكەن ءجون. وسىنداي جۇيەنىڭ الەمدە بار ەكەنىن ءبىزدىڭ قوعام 2012 جىلدان باستاپ ءبىلدى. نە تۇرتكى بولعانىن بىلمەيمىن. ءبىراق سول جىلدان باستاپ بۇل جۇيەگە دەگەن قىزىعۋشىلىق قارقىندى تۇردە ارتا باستادى. وسىعان وراي ءبىز ورتالىق اشتىق. ورتالىققا كەلىپ وقىعان شاكىرتتەر ءوز قاۋقارىن ءبىلىپ، وزدەرىنىڭ ەڭبەك ونىمىدىلىك دارەجەسىن انىقتاعاننان كەيىن ومىرلەرىندە ۇلكەن وزگەرىس اكەلگەنىن جارىسا ايتتى.

- "مەملەكەتتىك شەنەۋنىكتەردى وقىتتىق" دەپ قالدىڭىز. "سول شەنەۋنىكتەر كايدزەندى جەكە باسىنا قولدانۋ ءۇشىن وقىدى ما، الدە قىزمەت بارىسىندا قولدانۋ ءۇشىن بە؟"دەگەن سۇراقتى قويعىم كەلىپ وتىر.

- "رۋحاني جاڭعىرۋ" دەگەن قىزىقتى باعدارلامالىق ماقالاسىن بىلەسىز ەلباسىنىڭ. ول تۋرالى تەرىس پىكىر ايتقاندار دا تابىلدى. ءبىراق ءدال وسى باعدارلامالىق ماقالا ىشىندە "پراگماتيزم" دەپ اتالاتىن باعىت بار. قاراپ وتىرساق، بۇل – كايدزەننىڭ قۇرالى.

وسى ماقالا جارىق كورگەننەن كەيىن پرەزيدەنت اپپاراتى مەملەكەتتىك شەنەۋنىكتەرگە وسى باعىتتى يگەرۋ تۋرالى تاپسىرما بەرەدى. سودان كەيىن بارىپ، ءبىزدىڭ ورتالىققا پرەزيدەنت ءىسىن باسقاراتىن قىزمەتكەرلەر كەلدى. شىنىن ايتۋ كەرەك، ولار ەڭ العاش كەلگەندە ەشقانداي قىزىعۋشىلىق تانىتپاعان-دى. ولاردىڭ امالسىزدان وقۋعا كەلگەنىن بايقاۋ قيىن ەمەس ەدى. بىلىكتىلىكتى ارتتىرۋعا بولىنگەن قاراجات يگەرىلۋ كەرەك قوي. العاشقى ساباقتاردان كەيىن-اق شەنەۋنىكتەردىڭ كوپشىلىگى بۇل جۇيە تۋرالى ويلارىن وزگەرتتى. ولار ءوز كەزەگىندە ۇسىنىستارىن ءبىلدىرىپ دەگەندەي.

سودان سوڭ ءبىز پرەزيدەنتتىڭ بۇرىنعى رەزيدەنسياسىندا جۇمىس جاسايتىن قىزمەتكەرلەرگە جاپوندىق جۇيە تۋرالى ءبىلىم بەردىك.

مەنىڭشە، مەملەكەتتىك باسقارۋ اكىمشىلىكتەرىندە جۇمىس جاسايتىن بارلىق قىزمەتكەرلەردى وسى جۇيەگە يكەمدەۋ كەرەك. جۇمىس تا ءونىمدى بولادى، ساپا دا بولادى.

- كايدزەن تەك كوممەرسيالىق كومپانيالاردىڭ، مەكەمەلەردىڭ وڭ جامباسىنا كەلەتىن دۇنيە مە، الدە بۇل جۇيەنى اكىمشىلىك-ايماقتىق باسقارۋ ىسىنە ارالاستىرۋعا بولادى ما؟ قانشالىقتى ءتيىمدى؟

- مەملەكەتتىك جۇمىس جاسايتىن ازاماتتار، ءوزىڭىز بىلەسىز، تاڭنان كەشكە دەيىن كەڭسەدە وتىرىپ-وتىرىپ قايتادى. ال ساياسي نەمەسە ەكونوميكالىق ناۋقاندار جاريالانعان كەزدە ولار كۇندىز-تۇنى جۇمىس جاسايدى. ءبىر سوزبەن ايتقاندا، قىزمەتتە تۇراقتىلىق پەن تۇراقتى ەڭبەك ونىمدىلىگى جوقتىڭ قاسى.

سونداي-اق، ولار دا وزىنشە دامىپ، ءاردايىم قولى بوساماي جۇرگىسى كەلەدى. ال مەملەكەت مەنشىگىندەگى قىزمەتكە دە، مۇلىككە دە ءبىزدىڭ قوعامدا ەشكىمنىڭ جانى اشىمايدى.

كايدزەن جۇيەسى وسى كەدەرگىلەردىڭ ءبارىن جۇيەلى تۇردە شەشىپ بەرەدى.

- Kaizencenter ترەنەر بولعىسى كەلەتىن شاكىرتتەرگە قانداي تالاپ قويادى؟

- كايدزەن ەشكىمگە قاتتى تالاپ قويمايدى. تالاپ قاتاڭ بولعان جەردە ماحابباتتىڭ بولا قويۋى ەكىتالاي. راس، ەندى كىشىگىرىم تالاپتارىمىز بار. ول دا شاكىرتتىڭ ءوز پايداسىنا جۇمىس ىستەيتىن تالاپتار.

العاشقىسى – ترەنەر بولۋدى كۇرەپ اقشا تابۋ ءۇشىن ەمەس، حالىققا، ەلگە، كاسىپ جاساپ جۇرگەن ازاماتتارعا پايدا تيگىزسەم دەگەن اسىل نيەتتىڭ بولۋى.

ەكىنشىسى – ترەنەر بولعىسى كەلگەن شاكىرتتىڭ ءوز كاسىبىنىڭ بولۋى نەمەسە بۇرىنىراق بەلگىلى ءبىر كاسىپپەن اينالىسقانى. ويتكەنى، كاسىپ سالاسىنا باس سۇعىپ كورگەن ادام عانا وسى سالانىڭ بارلىق اۋرۋ-سىرقاۋىن، كەم-كەتىگىن بىلەدى. سول ارقىلى ءدارىس بەرگەن كەزدە ءوز پروبلەماسىن شەشكەن ادامشا تۋرا جول سىلتەيدى.

- اڭگىمەڭىزگە راحمەت!

سۇحباتتاسقان: ادىلەت مادەنيەت