اسپارا قامال-بەكىنىسى اسا ماڭىزدى اسكەري نىسان بولعان

/image/2019/09/02/crop-9_228_1010x1795_aspara.jpg

جامبىل وبلىسىنداعى مەركى مەن قوراعاتى وزەندەرىنىڭ القابىندا ءوز زامانىندا تىرشىلىگى قايناعان اسپارا دەگەن قالا بولعان. ورتا عاسىرلارعا جاتاتىن بۇل قامال بەكىنىس بالاساعۇن، تاراز قالالارىن جاۋدان قورعاۋدا اسا ماڭىزدى اسكەري ستراتەگيالىق نىسان بولعانعا ۇقسايدى دەپ جازادى Qamshy.kz اقپارات اگەنتتىگى. 

قالاشىق قازىرگى مەركى اۋدانىنىڭ انداس باتىر اۋىلىنىڭ شەتىندە ورنالاسقان. ءقازىر مۇندا قالاشىقتىڭ توبە قالپىندا ساقتالعان قيراندىسىن كورۋگە بولادى. اۋماعى 250ح360 مەتردى قۇرايدى. قالاشىق «رۋحاني جاڭعىرۋ» باعدارلاماسى اياسىنداعى «قازاقستاننىڭ كيەلى جەرلەرىنىڭ گەوگرافياسى» جوباسى بويىنشا قازاقستاننىڭ وڭىرلىك قاسيەتتى نىساندار تىزىمىنە الىنعان.

عالىمدار اسپارانى قامالدى بەكىنىس بولعان دەگەن دەرەكتەر كەلتىرەدى. ويتكەنى ورتاعاسىرلاردا بارلىق جاعىنان گۇلدەنگەن بالاساعۇن مەن تاراز قالاسىنا شابۋىل جاساۋدى كوزدەۋشىلەردىڭ قاتارى قالىڭ بولعان ەكەن. قالا امىرلەرى ولاردان قورعانۋ ماقساتىندا اسكەري بەكىنىس رەتىندە اسپارا قامالى تۇرعىزۋعا بەل بۋادى. اتى ورتا عاسىرلىق تاراز، مەركى، يسپيدجاب (سايرام) قالالارىمەن قاتار اتالاتىن اسپارا قامالى تۋرالى دەرەكتەر كوپ كەزدەسەدى. سونداي-اق ەل اراسىندا اتالعان قامال جايىنداعى اڭىز، جىرلار دا كوپ. ماسەلەن ءقازىر كۇنى تۇركيانى مەكەندەپ، ءامىرىن جۇرگىزگەن اسپارۋح حانys4 ارعى تەگى دە وسى ولكەدەن شىققان. ال جازبا دەرەكتەردە اسپارا قالاشىعى Vءىى عاسىردىڭ ءبىرىنشى جارتىسىنان بەلگىلى بولدى. جۇڭگو دەرەكتەرىنە ول وسۋبولاي اتاۋىمەن ەنگەن. ال يبن حوردادبەك، قۇداماي سىندى عالىمدار بۇل قامال بەكىنىستىڭ مەركى ەلدى مەكەنى ماڭىندا جىبەك جولىنىڭ بويىندا ورنالاسقاندىعى باياندالادى.

اراب عالىمدارى جىبەك جولىنىڭ بويىنداعى ەلدى مەكەندەر مەن جەر، سۋ اتتارىن كارتاعا تۇسىرگەندە اسپارانىڭ اتىن اتاپ، ءتۇسىن تۇستەپ ونىڭ تاراز قالاسىنان قاشىقتىعى ناقتى كورسەتەدى.اقساق تەمىردىڭ شەجىرەشىسى بولعان يبن ارابشاحتىڭ جازباسىنا قاراعاندا، 1397-98 جىلدارى ماۋەرانناحردىڭ شىعىسىنان جەتىسۋ جەرىنە اقساق تەمىردىڭ بۇيرىعى بويىنشا جازىق دالاعا ورنىعىپ، بىرنەشە قامال سالعان. قامالدىڭ ەڭ شەتكىسى ءارى شالعاي ورنالاسىپ، جەكە تۇرعانى اسپارا ەدى. ولار اسپارانى الىنباس قامال، شابۋىلعا شىعۋعا ءارقاشاندا ىڭعايلى بەرىك بەكىنىس جاساعان. سونىڭ ەسەبىنەن 1405 جىلى اسپارادا 10 مىڭعا دەيىن اتتى اسكەر تۇرعان ەكەن. سونداي-اق تاعى ءبىر تاريحشىمىرزا فازىل چوراس ءوز شىعارماسىندا 1513-14 جىلدىڭ قىس مەزگىلىندە قاسىم حاننىڭ اسپارا قالاسىندا بولعاندىعى ايتىلادى. بۇل دەرەكتى مۇحاممەد حايدار ءدۋلاتيدىڭ «تاريح-ي راشيدي» ەڭبەگى ناقتىلاي تۇسەدى. قازاق تاريحىنىڭ شەجىرەسى بولعان اتالعان كىتاپتا 1513 جىلى قىستا شاھ يسمايل سۇلتان سالىمگە قارسى سوعىسۋعا ات باسىن يراككا بۇرىپ، ال قاسىم حان ءوز يەلىكتەرىن باسقارۋ ءۇشىن اسپاراعا قاراي جول جۇرگەندىگىن جازادى.

پىكىر قالدىرۋ

قاتىستى ماقالالار