م.ح. دۋلاتي اتىنداعى تاراز مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىندە «ەلباسىنىڭ تاريحي ميسسياسى: جاhاندانعان الەمدەگى قاۋىپسىزدىك پەن تۇراقتىلىق» اتتى حالىقارالىق عىلىمي-پراكتيكالىق كونفەرەنسياسى ءوتتى. ءىس-شارا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى – ەلباسى كىتاپحاناسى ۇيىمداستىرعان «ن. نازاربايەۆ: ءداۋىر، تۇلعا، قوعام» كەشەندى كوشپەلى كورمە جوباسىنىڭ ماڭىزدى ءبىر بولىگى بولىپ تابىلادى.

وعان تاراز قالاسى مەن شەتەلدىك جوعارعى وقۋ ورىندارىنىڭ مۇعالىمدەرى، ستۋدەنتتەرى، ماگيسترانتتارى مەن دوكتورانتتارى، ساراپشى ماماندار مەن زيالى قاۋىم وكىلدەرى قاتىستى.

كونفەرەنسيانىڭ مودەراتورى – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى – ەلباسى كىتاپحاناسىنىڭ ديرەكتورى، ساياسي عىلىمداردىڭ دوكتورى، پروفەسسور ءامىرحان راحىمجانوۆ كىرىسپە سوزىندە ۇلى جىبەك جولى بويىنا ورنالاسقان جامبىل ءوڭىرى – قۇدىرەتتى قاراحان مەملەكەتى سالتانات قۇرعان، كەرەي مەن جانىبەك حاندار قازاق حاندىعىنىڭ شاڭىراعىن كوتەرىپ، تۋىن تىككەن كيەلى مەكەن ەكەنىن، سونداي-اق، جامبىلدىڭ قاسيەتتى جەرى – ءارىسى بايدىبەك باتىردى، ۇلى ءجۇزدىڭ باس ءبيى تولە الىبەكۇلىن، بالۋان شولاقتى، ءان مەن جىردىڭ كەنى كەنەن ازىربايەۆتى، قىلقوبىزدى قۇيقىلجىتقان ىقىلاس دۇكەنۇلىن، بەرىسى جىر الىبى جامبىلدى، حالىق قاھارمانى باۋىرجان مومىشۇلىن، الەم تانىعان ەلباسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتاي پەرزەنتتى تاربيەلەپ وسىرگەن ءالجان انامىزدى جانە باسقا دا ۇلت ارداقتىلارىن دۇنيەگە اكەلگەن قاسيەتتى ءوڭىر ەكەندىگىن اتاپ ءوتتى. ول بۇگىنگى كونفەرەنسيانىڭ باستى ماقساتى – الەمگە ەلىمىزدى تانىتقان تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى - ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆتىڭ ەل تاريحىنىڭ 30 جىلعا جۋىق ايتۋلى كەزەڭىندە سان ءتۇرلى سىناق پەن ماڭىزدى شەشىمدەرگە تولى قايراتكەرلىك قادامىن، ونىڭ ىشىندە جاھاندىق قاۋىپسىزدىك پەن تۇراقتىلىقتى قامتاماسىز ەتۋدەگى كورەگەن ساياساتى مەن دەگدار بولمىسىن جان-جاقتى اشۋعا باعىتتالعانىن اتاپ، ءالعىسوزدى جامبىل وبلىسىنىڭ اكىمى اسقار مىرزاحمەتوۆكە بەردى.

جامبىل وبلىسىنىڭ اكىمى اسقار مىرزاحمەتوۆ:

- جامبىلداقتار ءاردايىم ەلباسىنىڭ قامقورلىعى مەن ەرەكشە نازارىن سەزىنىپ كەلەدى. ن.ءا. نازاربايەۆتىڭ سان ءداۋىردىڭ كۋاسى بولعان كونە شاھارىمىزعا «تاراز – تاريحىمىزدىڭ التىن دىڭگەگى» دەپ باعا بەرۋى – ءبىز ءۇشىن ۇلكەن مارتەبە. ءبىزدىڭ وبلىس ەكونوميكاسىنىڭ بارلىق سالالارىنداعى جەتىستىكتەرىمىز – تۇڭعىش پرەزيدەنتتىڭ ناقتى ايقىندالعان ساياساتىمەن تىكەلەي بايلانىستى. بۇگىندە ەلباسىنىڭ ەسىمى ەگەمەندىك، تاۋەلسىزدىك، قازاقستان، وتان، بىرلىك سياقتى ۇلى ۇعىمدارمەن ۇندەس ايتىلادى. بۇل زاڭدى دا. سەبەبى، ءبىزدىڭ بارلىق جەتىستىكتەرىمىز، ەلىمىزدىڭ جاڭا زامانداعى قايتا جاڭعىرۋى، رۋحاني، ەكونوميكالىق ەركىندىگىمىزدىڭ تىرەگى – ەلباسىنىڭ ەسىمىمەن تىكەلەي بايلانىستى ەكەندىگى داۋسىز. تۇڭعىش پرەزيدەنتتىڭ ەرەن ەڭبەگى مەن تولايىم تابىستارىن ايشىقتاۋعا ارنالعان حالىقارالىق عىلىمي-تاجىريبەلىك كونفەرەنسيانىڭ اۋليەاتا جەرىندە ءوتۋى – بىزدەر ءۇشىن ۇلكەن

مارتەبە. شارا بارىسىندا ەلى سۇيگەن ەلباسىنىڭ تاۋەلسىز قازاق ەلىن قالىپتاستىرۋداعى ەرەن ەڭبەكتەرى مەن سان ءتۇرلى قىرلارى جان-جاقتى اشىلا تۇسەتىنىنە سەنىمدەمىن، - دەدى ا.مىرزاحمەتوۆ.

حالىقارالىق كونفەرەنسيانىڭ نەگىزگى بايانداماسىن جاساعان ءامىرحان راحىمجانوۆ:

- قازاق حاندىعىنىڭ ءار جىلدارى ەل بيلەگەن حاندارىنىڭ كۇنى-تۇنى ويلاعان باستى ماسەلەسى حالقىنىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ ەدى، ولاردىڭ ءبىرى وسى ميسسيانى ۇتىمدى ورىنداپ، ەل ىرگەسىن بەكەم ۇستاسا، باسقالارىنىڭ تۇسىندا ەلدىڭ بەرەكەسىنىڭ كەتۋىنە جول بەرىلدى. وسىدان بىرنەشە عاسىر بۇرىن تۇتاس قازاق ەلى اڭساعان اتا-بابا ارمانىن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى – ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆ تاۋەلسىزدىك تۇسىندا تۇگەلدەي ورىندادى. نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ەكونوميكاسى قارقىندى دامىپ كەلە جاتقان زاماناۋي پروگرەسسيۆتى مەملەكەت قۇرىپ، بەيبىتشىلىك پەن تۇراقتىلىقتى قامتاماسىز ەتتى. ساپالى ءارى تاريحي ماڭىزى زور قۇرىلىمدىق، كونستيتۋسيالىق جانە ساياسي رەفورمالار جۇرگىزدى. قازاقستاننىڭ حالىقارالىق بەدەلىنىڭ ارتۋىنا جانە ونىڭ ايماقتاعى گەوساياسي ءرولىنىڭ كۇشەيۋىنە قول جەتكىزدى. قازاقستاندى وڭىرلىك جانە جاھاندىق پروبلەمالاردى شەشۋ ىسىنە زور جاۋاپكەرشىلىكپەن قارايتىن جاۋاپتى ءارى قالاۋلى حالىقارالىق سەرىكتەس رەتىندە تانىتتى. ەلىمىزدى جوعارىدا اتالعان جەتىستىكتەرگە جەتەلەگەن نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆ تاۋەلسىزدىكتىڭ قارساڭىندا ەلىمىز ءۇشىن عانا ەمەس، بارشا الەم ءۇشىن قاجەتتى باستى قۇندىلىق – جاھاندىق الەمدەگى قاۋىپسىزدىك پەن تۇراقتىلىق ەكەنىن انىق ءبىلدى جانە ەلىمىز تاۋەلسىزدىك الماي تۇرىپ، وسى باعىتتا ايانباي قىزمەت ەتتى. اقيقاتى، ەلباسىمىزعا ەلىمىزدى بەيبىتشىل مەملەكەت جولىنا باعىتتاۋ وڭاي بولماعانىن ەستەن شىعارماۋىمىز كەرەك، - دەپ تۇيىندەدى.

م.ح. دۋلاتي اتىنداعى تارمۋ رەكتورى، پەداگوگيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور ماحمەتگالي سارىبەكوۆ ءوز سوزىندە الەمدەگى قاۋىپسىزدىك پەن تۇراقتىلىقتى نىعايتۋداعى ەلباسى ن.ءا.نازاربايەۆتىڭ تاريحي رولىنە جان-جاقتى توقتادى.

- ەلباسىنىڭ باستامالارى ءبىرىنشى كەزەكتە قازاقستاننىڭ وڭ ءيميدجىن قالىپتاستىرۋعا جانە ونىڭ بەدەلىن ارتتىرۋعا وڭ اسەرىن تيگىزدى. تۇڭعىش پرەزيدەنتتىڭ ارقاسىندا قازاقستان بۇكىل الەمدە يادرولىق قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋدەگى كوشباسشىلاردىڭ بىرىنە اينالدى. ول ەگەمەندى قازاقستاننىڭ جانە بۇكىل الەمنىڭ تاريحىنا XXI عاسىردىڭ باسىنداعى الەمدىك اۋقىمداعى بەدەلدى جانە كورنەكتى مەملەكەت قايراتكەرى رەتىندە لايىقتى ەندى، – دەدى م.سارىبەكوۆ.

كونفەرەنسيانىڭ پلەنارلىق وتىرىسىندا الىس-جاقىن شەتەلدىك جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ وكىلدەرى باياندامالارىن وقىدى. ولاردىڭ قاتارىندا ۆيلداۋ تەحنيكالىق قولدانبالى عىلىمدار ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ (گەرمانيا) پروفەسسورى، فيزيكا-ماتەماتيكا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى پيتەر ەندەرس، «كىرگىز تارىح كوومۋ» حالىقارالىق قوعامدىق ۇيىمىنىڭ پرەزيدەنتى، تاريح عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، ءجۇسىپ بالاساعۇن اتىنداعى قىرعىز ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ (قىرعىزستان) پروفەسسورى تىنچتىكبەك چوروتەگين،

براگانس پوليتەحنيكالىق ينستيتۋتىنىڭ (پورتۋگاليا) پروفەسسورى، PhD دوكتورى رۋي پەدرو دە سانتو لوپەس بار.

گەرمانيادان كەلگەن پروفەسسور پيتەر ەندەرس «قازاقستان مەن گەرمانيا: جاھاندىق الەمدەگى قاۋىپسىزدىك» اتتى بايانداماسىندا قازاقستان تاۋەلسىزدىگىن العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ گەرمانيا مەملەكەتى تانىعانىنا، سوناۋ 1992 جىلى قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى ن.ءا.نازاربايەۆتىڭ سول كەزدەگى گەرمانيانىڭ ۆيسە-كانسلەرى، سىرتقى ىستەر ءمينيسترى گانس-ديتريح گەنشەرمەن بولعان كەزدەسۋىنەن باستاۋ العان قازاقستان-گەرمانيا ديپلوماتيالىق قاتىناستارىنا جان-جاقتى توقتالدى. سونداي-اق، نەمىس عالىمى تاريحىمىزدىڭ ءبىر ەكەنىن، ەكىنشى دۇنيە جۇزىلىك سوعىستان كەيىن قازاق دالاسىنا كۇشپەن قونىس اۋدارىلعان نەمىستەردىڭ تاعدىرى تۋرالى ايتتى. سول جىلدارى قاتتى سىرقاتتانىپ، قازاقتىڭ قىمىزىنىڭ ارقاسىندا قۇلان-تازا ايىققان مال دارىگەرى رۋدولف شتورحتىڭ گەرمانياعا قايتا كوشكەننەن كەيىن قىمىز وندىرەتىن كومپانيا اشقانىن دا اتاپ ءوتتى. بەرلين مەملەكەتتىك كىتاپحاناسىنىڭ جانىنان اشىلعان قازاق مادەنيەت جانە ادەبيەت ورتالىقتا قازاقستاندىق اۆتورلاردىڭ كوپتەگەن شىعارمالارىن وقۋعا بولاتىندىعى كونفەرەنسيا قاتىسۋشىلارى ءۇشىن تىڭ جاڭالىق بولدى.

قىرعىز عالىمى تىنچتىكبەك چوروتەگين «تۇركى، قىپشاق مەملەكەتتەرى، قازاق حاندىعى جانە ن.ءا.نازاربايەۆتىڭ ساياسي تاجىريبەسىندەگى ولاردىڭ مۇراسى» اتتى بايانداماسىن «ورتالىق ازيا، ونىڭ ىشىندە قازاقستان حالقىنىڭ مادەني-عىلىمي تاريحىن وبەكتيۆتى جانە تەرەڭ زەرتتەۋ قازىرگى قوعامعا ەۋرازيا ەتنوستارىنىڭ تاريحىنداعى ءبىرجاقتى، اسىعىس جاسالعان تاسىلدەمەلەرمەن كۇرەسۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. وسى ماقساتتا قازاقستاننىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى ن.ءا.نازاربايەۆتىڭ ساياسي تاجىريبەسى كوشپەندى جانە ەۋرازيانىڭ باسقا دا حالىقتارىنىڭ تاريحىن وبەكتيۆتى زەرتتەۋدى كەشەندى قولداۋدا قازاقستاننىڭ زاماناۋي تاريحشىلارىنىڭ ءتۇرلى مەكتەپتەرىنە ماڭىزدى تىرەك بولادى»، - دەپ قورىتىندىلادى.

پورتۋگاليالىق عالىم رۋي پەدرو دە سانتو لوپەس بايانداماسىندا ساندىق ساۋاتتىلىقتى ارتتىرۋداعى جوعارى ءبىلىمنىڭ ىرگەلى رولىنە جانە اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىك ماسەلەلەرىنە جان-جاقتى توقتالدى. ول «اقپاراتتىق قاۋىپسىزدىك ماڭىزدى بولىپ تابىلادى. ادامدارعا تولىق سەنىمدىلىك ءبىلدىرۋ ءۇشىن ول تولىق جانە دۇرىس سيپاتتامالى تۇردە، جانە دە قولجەتىمدى دە انىقتاۋعا بولاتىنداي تۇردە بولۋ كەرەك. جەكە ءومىر ءقاۋىپسىز بولىپ، كەز كەلگەن كيبەراتاكانىڭ بارلىق تۇرىنە توتەپ بەرە الاتىنداي بولۋ كەرەك»، - دەدى.

پلەنارلىق وتىرىستان كەيىن كونفەرەنسيا جۇمىسى «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى جانە جاھاندىق قاۋىپسىزدىك ماسەلەلەرى»، «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى جانە تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ قالىپتاسۋى مەن دامۋى»، «جاستار - جاھاندىق قاۋىپسىزدىكتىڭ ماڭىزدى الەۋەتى» اتتى سەسسيالىق وتىرىستاردا جالعاستى.

ءىس-شارا اياسىندا كونفەرەنسيا قاتىسۋشىلارى مەن قوناقتارى فوتوقۇجاتتار مەن كىتاپتار ۇسىنىلعان «الەم تانىعان ەلباسى» كورمەسىمەن تانىستى. ەلباسى جەكە كىتاپحاناسىنىڭ جيناقتارىنان الىنعان 100-دەن استام باسىلىم مەن ن.ءا. نازاربايەۆتىڭ جەكە ارحيۆىندە ساقتاۋلى

بىرەگەي فوتوقۇجاتتار قازاقستان رەسپۋبليكاسى تۇڭعىش پرەزيدەنتىنىڭ ساياسي، قوعامدىق قىزمەتىن بەينەلەيدى.

جامبىل وبلىسىندا 3 قىركۇيەكتە باستالعان ءىرى ءعىلىمي-بىلىم بەرۋ، مادەني-اعارتۋشىلىق ءىس-شارالاردان قۇرالعان «ن. نازاربايەۆ: ءداۋىر، تۇلعا، قوعام» اتتى ەلباسى كىتاپحاناسىنىڭ كوشپەلى كورمە جوباسى شالعاي اۋدانداردا ارنايى ۇيىمداستىرىلاتىن كوشپەلى ەكسكۋرسيالاردى دا قامتيدى. جوبانىڭ باستى مارجانى - تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ قالىپتاسۋ تاريحىنداعى ەلباسىنىڭ شەشۋشى ءرولىن جۇيەلى باياندايتىن قور كورمەسى.

2017 جىلعى قاراشادا باستاۋ العان «ن. نازاربايەۆ: ءداۋىر، تۇلعا، قوعام» كورمە جوباسىمەن الماتى، شىمكەنت قالالارى مەن تۇركىستان، اتىراۋ، اقتوبە، قىزىلوردا وبلىستارىنىڭ 900 مىڭعا جۋىق تۇرعىنى تانىسىپ ۇلگەردى.

«ن. نازاربايەۆ: ءداۋىر، تۇلعا، قوعام» كورمەسى جامبىل وبلىسىندا 2019 جىلعى قازان ايىنىڭ سوڭىنا دەيىن جالعاسادى.