حالىق كۇيشى-قوبىزشىنىڭ كەسەنەسىن كيە تۇتادى

/image/2019/09/10/crop-11_6_378x503_yqylas.jpg

ەل اراسىندا نەبارى 15 جاسىندا ۇلىلار اسپابى قوبىزدى شەبەر مەڭگەرىپ، سوڭىنا وشپەس مۇرا قالدىرعان قازاق ونەرىنىڭ ساڭلاعى ىقىلاس دۇكەن ۇلىنىڭ كەسەنەسى بۇگىندە جامبىل وبلىسى اۋماعىندا حالىق ءتاۋ ەتىپ، تىزە بۇگەتىن قاسيەتتى ورىننىڭ ءبىرى سانالادى. سوندىقتان دا بولار ەسكەرتكىش 2010 جىلى جامبىل وبلىسىنىڭ جەرگىلىكتى ماڭىزى بار مەملەكەتتىك تاريح جانە مادەنيەت ەسكەرتكىشتەرىنىڭ تىزىمىنە، ال 2017 جىلى «قازاقستاننىڭ كيەلى جەرلەرىنىڭ گەوگرافياسى» جوباسى اياسىندا قازاقستاننىڭ وڭىرلىك قاسيەتتى نىساندار تىزىمىنە الىنعان، دەپ جازادى Qamshy.kz اقپارات اگەنتتىگى. 

بۇل ەسكەرتكىش قازىرگى سارىسۋ اۋدانى، شىعاناق اۋىلىنىڭ ماڭىنداعى قۋارال جازىعىندا ورنالاسقان. ءحىح عاسىردىڭ ورتاسىندا قازىرگى قاراعاندى وبلىسى، جاڭاارقا اۋدانىندا دۇنيە ەسىگىن اشقان ىقىلاس دۇكەن ۇلى ارعى بابالارى دا، ءوز اتاسى دا شەبەر قوبىزشى بولعان. ول ۇلىلار اسپابىنىڭ كومەگىمەن حالىق كۇيلەرى مەن قورقىتتىڭ كۇيلەرىن ءوز ناقىشىنا كەلتىرە ورىنداي العان. 15 جاسىندا قوبىزعا قول سوزعان ىقىلاستىڭ تۇسىنە ابىز اقساقال كىرىپ، قوبىزشىلىقتى جەتى ۇرپاعىنا دارىعان قاسيەت ەكەنىن سەزدىرەدى. راسىندا كەيىننەن ىقىلاستىڭ دۇيسەباي، تۇسىپبەك، اقىنباي ەسىمدى ۇلدارىنىڭ دا اتى قوبىزشىلىقپەن شىققان. نەگىزىندە تۇتاس ءبىر اۋلەتتىڭ اتاعىنا دۇركىرەتكەن ىقىلاستىڭ قوبىزى ءقازىر مەملەكەتتىك مۇراجاي قورىندا ساقتاۋلى. بۇل قوبىزدى بۇعان دەيىن ىقىلاستىڭ ۇلى اقىنبايدىڭ داۋلەت ەسىمدى بالاسىنىڭ قولىندا ساقتالىپ كەلگەن ەكەن.

ىقىلاس حالىق كۇيلەرى مەن اتاقتى كۇيشىلەردىڭ كۇيلەرىن شەبەر ورىنداۋىمەن بىرگە ءوز جادىناندا تاماشا كۇيلەر شىعارعان. ونىڭ ىشىندە كۇيشى ءومىر سۇرگەن زاماننىڭ كەسكىن كەلبەتىن سۋرەتتەگەن «كەرتولعاۋ»، «جەزكيىك»، «قاسقىر»، «جالعىزاياق» «ەردەن» سەكىلدى شىعارمالارىنىڭ شوقتىعى بيىك. سول سەكىلدى قازاقتىڭ اۋىز ادەبيەتى مەن اڭىز-اڭگىمەلەرىنىڭ كەيىپكەرلەرىنىڭ قيلى تاعدىرى ارقاۋ بولعا «قابار نازىم»، «ايراۋىق»، «قازان» سياقتى كۇيلەرى دە تالعامدى تىڭداۋشىلاردىڭ جۇرەگىنە جول تابا بىلگەن.

بۇگىندە جامبىل جۇرتشىلىعىنان بولەك تۇتاس قازاق كيە تۇتاتىن ىقىلاس دۇكەن ۇلىنىڭ كەسەنەسى ونىڭ ءقابىرىنىڭ باسىنا تۇرعىزىلعان. قوبىزشى كەسەنەسى ونىڭ 150 جىلدىق مەرەيتويىنا ارناپ بوي كوتەرگەن. ونىڭ قۇرىلىسىندا ءمونوليتتى تەمىر بەتون، كىرپىش، ءمارمار، گرانيت سەكىلدى قۇرىلىس ماتەريالدارى پايدالانىلعان. كەسەنەنىڭ تاعى ءبىر ەرەكشەلىگى ونىڭ تۇتاس كومپوزيسياسىنىڭ قوبىز ءپىشىنىن بەرۋىندە بولىپ وتىر. عيماراتتا ۇزىن ءدالىز بەن عيبادات ەتۋگە ارنالعان بىرنەشە شاعىن بولمەلەر بار. ولاردىڭ كەيبىرى قوبىزشىنىڭ مۋزەيى رەتىندە جابدىقتالعان. مۇندا ءمارمار تاسقا قاشالعان كۇيشىنىڭ شىعارمالارىنىڭ اتاۋىندا كەزىكتىرۋگە بولادى.

قازىرگى تاڭدا تاراز قالاسىنداعى مادەنيەت ءۇيى ىقىلاس دۇكەن ۇلىنىڭ اتىمەن اتالادى.

قاتىستى ماقالالار