مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقايەۆ «سىندارلى قوعامدىق ديالوگ – قازاقستاننىڭ تۇراقتىلىعى مەن وركەندەۋىنىڭ نەگىزى» اتتى جولداۋىندا: «سوڭعى ۋاقىتتا بولعان قايعىلى وقيعالار ۇيىمداسقان قىلمىستىڭ تاعى ءبىر ءتۇرى – براكونەرلىك پروبلەماسىنىڭ بەتپەردەسىن اشتى. بۇگىندە براكونەرلەر ساقاداي-ساي جابدىقتالىپ، قارۋلانعان جانە وزدەرىنىڭ جازالانا قويمايتىنىنا سەنىمدى. بيىلدىڭ وزىندە جانۋارلار الەمىن قورعاپ جۇرگەن ەكى ينسپەكتور براكونەرلەردىڭ قولىنان قازا تاپتى. جاقىندا شىعىس قازاقستان وبلىسىنداعى مارقاكول كولىندە براكونەرلەردىڭ قىلمىستىق توبى ۇستالدى. بۇل تەك ءبىر عانا مىسال، الايدا براكونەرلىكتىڭ تامىرى تەرەڭگە جايىلعان، سونىڭ ىشىندە بۇل قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ سالعىرتتىعىنان بولىپ وتىر. براكونەرلەر ۇلتتىق بايلىعىمىز – تابيعاتىمىزعا اياۋسىزدىقپەن ورنى تولماس زيان كەلتىرۋدە. ۇكىمەتكە ەكى اي ىشىندە ءتيىستى زاڭنامانى قاتايتۋ ءۇشىن شۇعىل شارالار قابىلداۋدى تاپسىرامىن»، – دەپ، ناقتى مىندەتتەر جۇكتەگەن بولاتىن.
بۇگىندە ق ر اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگى ورمان شارۋاشىلىعى جانە جانۋارلار دۇنيەسى كوميتەتىنىڭ جامبىل وبلىستىق ورمان شارۋاشىلىعى جانە جانۋارلار دۇنيەسى اۋماقتىق ينسپەكسياسى براكونەرلەرمەن كۇرەس شارالارىن جانداندىرا تۇسۋدە. اتالعان مەكەمەنىڭ اڭشىلىق شارۋاشىلىق ءبولىمىنىڭ باسشىسى نۇرعالي نيازقۇلوۆتىڭ ايتۋىنشا، بىلتىر اۋماقتىق ينسپەكسيا زاڭسىز اڭ اۋلاعان 60 زاڭبۇزۋشىلشىق دەرەگىن انىقتاسا، بيىلعى جىلدىڭ 8 ايىندا رۇقساتسىز اڭ اۋلاپ جۇرگەن 25 براكونەر قولعا ءتۇسىپتى.
– مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت كەمەل ۇلى حالىققا ارناعان جولداۋىندا جانۋارلار دۇنيەسىن قورعاۋ بويىنشا ۇكىمەتكە ارنايى تاپسىرما بەرگەن بولاتىن. الداعى ەكى اي ىشىندە براكونەرلەرگە قاتىستى زاڭ كۇشەيتىلەتىن بولدى. سونىڭ ارقاسىندا ارقانى كەڭگە سالعان زاڭسىز اڭ اۋلاۋشىلارعا ناقتى تيىم بولادى دەپ كۇتىلۋدە. ءقازىردىڭ وزىندە ينسپەكتورلاردىڭ جۇمىسىن كۇشەيتۋ بويىنشا جانە زاماناۋي ماتەريالدىق بازانى جاڭارتۋ جونىندە مينيسترلىك تاراپىنان ناقتى جۇمىستار جۇرگىزۋ قولعا الىنا باستادى.
براكونەرلەرمەن كۇرەس جۇرگىزۋ و باستان شەشىمىن تاپپاي كەلەدى. دەسە دە ەلىمىزدە ورىن العان سوڭعى قايعىلى جاعدايدان كەيىن زاڭسىز اڭ اۋلاۋشىلارمەن كۇرەس ايتارلىقتاي كۇشەيتىلە ءتۇستى. بۇل تۇرعىدا جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگان جانە وبلىستىق پوليسيا دەپارتامەنتىمەن بىرلەسە وتىرىپ، جانۋارلار دۇنيەسىن قورعاۋ بويىنشا ارنايى جۇمىس جوسپارى بەكىتىلگەن بولاتىن. بۇگىندە سول جوسپارعا سايكەس ناقتى جۇمىستار جۇرگىزىلۋدە. بۇدان بولەك، وبلىس اكىمى اسقار مىرزاحمەتوۆتىڭ وسى جىلدىڭ ماۋسىم ايىنداعى №144- وكىمىمەن وبلىس اكىمدىگىنىڭ تابيعي رەسۋرستار جانە تابيعات پايدالانۋدى رەتتەۋ باسقارماسىنا قاراستى ورمان شارۋاشىلىعى جانە جانۋارلار دۇنيەسىن قورعاۋ مەكەمەلەرىنىڭ قىزمەتىنە ىشكى باقىلاۋدى جانە وبلىس اۋماعىندا بروكونەرلىكپەن كۇرەسۋ، كۇزەتۋ جۇمىستارىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن جەدەل توپ قۇرامى بەكىتىلگەن.
توپتىڭ قۇرامىنا ورمان شارۋاشىلىعى مەكەمە قىزمەتكەرلەرى ەنگەن، – دەيدى نۇرعالي ءجۇمادىل ۇلى.
ءبىز ءسوز ەتىپ وتىرعان ينسپەكسيانىڭ شتتاتتىق سانى – 32. مەملەكەتتىك ينسپەكتورلاردىڭ قاۋىپسىزدىگى ءۇشىن ولارعا 20 قارۋ-جاراق بەكىتىلىپ بەرىلىپتى. ءىس ساپار كەزىندە ينسپەكتورلار مىندەتتى تۇردە مەملەكەتتىك قارۋمەن قامتاماسىز ەتىلەدى ەكەن. ەگەر ينسپەكسيانىڭ ماتەريالدىق بازاسى جاقسى بولسا، زاڭسىز اڭ اۋلاۋشىلارمەن كۇرەس جۇرگىزۋ ايتارلىقتاي جەڭىلدەي تۇسەتىنى انىق. ماسەلەن ينسپەكسيا يەلىگىندە 16 مەملەكەتتىك اۆتوكولىك بار. سونىڭ ىشىندە 7 «ۋاز»، 1 «گازەل» مەن 6 «نيۆا – شيەۆرولەت» جانە «KIA Sportage»، «Toyota Fortuner» كولىكتەرى براكونەرلەردى قۇرىقتاۋعا جاراپ تۇر.
جالپى، وبلىس اۋماعىندا 49 اڭشىلىق القاپ ورنالاسقان بولسا، ونىڭ ىشىندە 44 اڭشىلىق القاپ 27 تابيعات پايدالانۋشىعا بەكىتىلىپ بەرىلىپتى. مۇنان وزگە 5 اڭشىلىق القاپ رەزەرۆتىك قور ەسەبىندە ەكەن. بەكىتىلىپ بەرىلگەن اڭشىلىق القاپ 107 قورىقشىنىڭ قاراۋىندا كورىنەدى. ول اۋماققا تيەسىلى 88 اۆتوكولىك ءبولىنىپ، 54 كوردون جانە 20-دان اسا ءقوناقۇي ورنالاسقان. سونداي-اق «انداساي» سەكىلدى مەملەكەتتىك تابيعي زوولوگيالىك قورىقتاردى كۇزەتۋمەن «وحوتزووپروم» ىسپەتتى رەسپۋبليكالىق مەملەكەتتىك مەكەمەلەر دە اينالىسادى ەكەن. ولاردىڭ دا مىندەتى –قىزىل كىتاپقا ەنگەن اڭ قۇستاردى قورعاۋ جانە ءوسىمىن مولايتۋ.
«الاكول» اڭشىلىق شارۋاشىلىعىنىڭ ديرەكتورى ۆلاديمير گريشين اقمولا، قاراعاندى وبلىسىندا ورىن العان وقيعالاردان حاباردار ەكەنىن، براكونەرلەرمەن كۇرەس جۇرگىزۋدە زاڭدى كۇشەيتۋ جونىندە پرەزيدەنت بەرگەن پارمەن ورىندى ەكەنىن ايتادى.
– مەنىڭ اڭشىلىق شارۋاشىلىعىمنىڭ اۋماعى 34 مىڭ 170 گەكتاردى الىپ جاتىر. ول مويىنقۇم اۋدانىندا ورنالاسقانىمەن بالقاش پەن الاكول كولىنىڭ وڭتۇستىك – باتىس شەتتەرىن قامتيدى. ءوزىم اڭشىلىق شارۋاشىلىق جۇرگىزىپ وتىرعان اۋماقتا ازىرگە زاڭسىز اڭ اۋلاۋ دەرەگى كەزدەسكەن جوق. بۇعان سول اۋماقتى قورۋدا رەسپۋبليكالىق «وحوتزووپروم» مەملەكەتتىك مەكەمەسىنىڭ ماماندارى، وبلىستىق قورىقشىلار، ەگەرلەردىڭ قول ۇشىن تيگىزىپ جۇرگەنى سەپ بولىپ وتىر دەپ نىق سەنىممەن ايتا الامىن. ونىڭ ۇستىنە ءبىزدىڭ اۋماقتا اڭشىلاردىڭ كۇز ايىندا ماۋسىمدىق جولداما الىپ، اڭ اۋلاۋىنا قۇقىعى بار. دەسە دە بۇل بەلگىلى ءبىر شەكتەۋمەن عانا جۇزەگە اسىرىلادى. ماسەلەن اڭشىلىق القابىمداعى وزەن-كولدەردە جەرگىلىكتى تۇرعىنداردىڭ قارماقپەن 5 كەلىگە دەيىن تەگىن بالىق ۇستاۋىنا مۇمكىندىگى بار. مۇنى ايتىپ وتىرعان سەبەبىم، ەگەر اڭشىلىق شارۋاشىلىق يەلەرى جۇرتشىلىققا اڭ اۋلاۋ ماۋسىمىندا جولداما بەرۋدى ويلاستىرماسا، نە بولماسا ول تىم قىمبات بولسا، ولاردىڭ زاڭسىزدىققا باراتىنى انىق. ال ءبىز ءسوز ەتىپ وتىرعان ماسەلە كيىك اتۋعا قۇنىعىپ، سونىڭ باعالى ءمۇيىزىن ساۋدالاۋ ءۇشىن نەمەسە باسقا دا رۇقسات ەتىلمەگەن اڭ-قۇستى اۋلاۋ ءۇشىن قولىنا قارۋ العاندار جايلى بولسا وندا اڭگىمە باسقا. مۇنداي قادامعا بارعانداردى قاتاڭ جازالاماسا بولمايدى، – دەيدى ۆلاديمير پاۆلوۆيچ.
راس، اڭشىلىق – اتا كاسىپ. دەسە دە حالقىمىز كەزىندە كۇنكورىس كوزىنە بالاعان وسى كاسىپ ءتۇرىن اڭشىلىققا ەبى بارلار سايات قۇرۋ ارقىلى يت جۇگىرتىپ، قۇس سالۋ سەكىلدى بەكزات ونەرمەن يگەرگەن. ولار اڭ-قۇستى قاي كەزدە اۋلاپ، الدە اۋلاۋعا بولمايتىنى سەكىلدى تابيعات زاڭىنان اتتاپ وتپەگەن. ەندەشە اڭ اۋلاۋدى زاڭدى بەلشەدەن باسۋ، كوزگە تۇسكەن اڭ-قۇستى قىزىل كىتاپقا ەنگەن تىزىمدە بار-جوعىنا قاراماي جاپپاي قىرىپ-جويۋ دەپ ۇعىنعان براكونەرلەردى ساباسىنا تۇسىرەتىن كەز جەتتى. ول ءۇشىن قاتال زاڭ، ال قورىقشىلار تاراپىنان قىراعىلىق قاجەت-اق.
پىكىر قالدىرۋ