الەم ليدەرلەرىنىڭ باسىن بىرىكتىرەتىن بۇۇ باس اسسامبلەياسىنا بارعان ءار ەلدىڭ باسشىلارى بىرلەسىپ، جاھاندىق ساياساتتاعى تۇيتكىلدى ماسەلەلەردى شەشەتىن كادىمگى قالىپ جوق، بيىل. بۇل جولعى سەسسيا بۇرىنعىدان وزگەشە. سەسسيادان سەنساسيا ىزدەگەن باق-تىڭ نازارى  پۋتين مەن وبامادا. قايتەر ەكەن؟ ءبىر-بىرىنىڭ قولىن قىسا ما، جوق پا؟

كەيبىر رەسەيلىك بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ اقپارتتارىنا سۇيەنسەك، بۇل پۋتين مىرزانىڭ بۇۇ-داعى سوڭعى مالىمدەمەسى. ەندى ول نيۋ-يورككە مۇلدە بارمايدى. باۋىرى وباماعا وكپەلى ەكەن. دالىرەك ايتساق، ەكەۋى ءبىر «كليەنتكە» تالاسىپ قالىپتى.  اسسامبلەيادا ءسوز العان ۆلاديمير مىرزا شىنىمەن دە سالقىندىق كورسەتتى. ەشكىمنەن جاسقانبادى. ايتارىن اشىق ايتىپ سالدى. قوي، سىزگە تاپتىشتەپ جاتقانىم ءجون بولماس.  رەسەي پرەزيدەنتىنىڭ ءسوزىن ءوزىڭىز وقىپ كورىڭىز.

ۆ.ۆ.پۋتين، رەسەي فەدەرسياسى پرەزيدەنتى:

-سوڭعى جىلدارى الەم ليدەرلەرىنىڭ اراسىندا قاراما-قايشىلىقتار جيىلەپ كەتتى.  بۇل اسىرەسە، بۇۇ مۇشەلەرىنىڭ اراسىندا ءجيى كەزدەسەدى. ءتىپتى ءوزارا تۇسىنىسپەۋشىلىكتەر ۇيىم قۇرىلعان 70 جىل بويى جالعاسىپ كەلە جاتىر. ءبىز ءارتۇرلىمىز. پىكىرلەرىمىز بەن تۇسىنىگىمىز دە ءار الۋان جانە ەش قايسىمىز ءبىر-بىرىمىزدىڭ كولەڭكەمىزگە اينالۋعا مىندەتتى ەمەسپىز. بۇۇ تازا جۇمىس ىستەپ وتىعان جوق ەكەنىن مويىنداڭىزدار. سىزدەر انارحيا قۇردىڭىزدار. سىزدەردىڭ قاجىرلى جۇمىستارىڭىزدىڭ ناتيجەسىنىڭ ارتىندا الەمنىڭ ءالسىز مەملەكەتتەرىن باسىپ الىپ، قان-جوسا ەتىپ جاتقان   «يسلام مەملەكەتى» دەگەن تەرروريستەر تۇر. ولاردىڭ قۇرامىندا الەمنىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنەن جينالعان ونداعان مىڭ سودىرلار. ولاردىڭ قۇرامىندا بۇرىنعى يراك اسكەريلەرى بار. 2003 جىلى اقش اسكەرى باسىپ كىرگەندە ءوز جەرىنەن قۋعىندالىپ،  دالادا قالعان جاندار ەدى عوي. ولاردىڭ قۇرامىندا ليۆيا اسكەرلەرى بار. سول ليۆيانىڭ تالقانداۋ تۋرالى شەشىمدى مىنا سىزدەر، بۇۇ قابىلداعان ەدى عوي. ال ءقازىر باتىس ەلدەرىنە ارقا سۇيەگەن سيريا وپپوزيسياسى دا سولاردىڭ ساپىندا سوعىسىپ ءجۇر. كىممەن؟ سىزبەن. ولاردى قارۋ-جاراقپەن قامتاماسىز ەتەدى، جاتتىقتىرادى. ال ولار كەيىن يشيم ساپىنا اۋىسىپ كەتەدى. لوگيكا وتە قاراپايىم. ال بۇۇ ولاردىڭ قارجىلاندىرۋ جولدارىن بىلە تۇرا كەسكەن جوق. نەگە؟ سوعىس ارقىلى پايدا تابۋدىڭ جولى بۇل. ولار قالاي كۇن كورىپ وتىر؟ ارينە، زاڭسىز مۇناي ساۋداسى، ناركوبيزنەس ت.ب. ويتكەنى كەيبىرەۋلەر ولاردى ءوز پايداسىنا اسىرعىسى كەلەدى. ءبىراق، ويلانىڭدار! ولار قاتىگەز بولعانىمەن، اقىماق ەمەس. كىم-كىمدى پايدالانىپ كەتەتىنىن ۋاقىت كورسەتەدى.

الەمدىك ساياساتتا ءالى ىقپالى بولماسا دا، ورتا ازيا قۇرامىندا بولۋعا قۇلىق تانىتىپ وتىرعان وداقتىڭ تاعى ءبىر مۇشەسى الەكساندر گريگوري ۇلى دا بۇۇ زالىنان ءسوز سويلەدى. ايتپاقشى، ول كىسى ول جەردە بولماعانىنا تۇپ-تۋرا 10 جىل بولعان ەكەن. جينالىپ قالىپتى، ىشىندە. كەلدى دە بۇۇ-دا وتىرعان ارىپتەستەرىنە سۇراقتى توتەسىنەن قويدى. ءتىپتى، كاددافيدىڭ ولىمىنە ءوز ارىپتەستەرىن كىنالىپ شىقتى. ءبىر سوزبەن ايتقاندا، ەسكى ءھام جاڭا وداقتىڭ بيىلعى ءتوراعاسى رەسەيدى پوزيسيالىق تۇرعىدان قولدادى.

الەكساندر لۋكاشەنكو، بەلورۋسيا پرەزيدەنتى:

ء-بىز توقىراۋ كەزەڭىنەن كەيىن ءوز كۇشىمىزبەن اياققا تۇرعان مەملەكەتپىز. ءبىزدىڭ الەۋمەتتىك تۇرمىسىمىز الدە قايدا دامۋدىڭ جولىنا تۇسكەن. ءبىزدىڭ ەلدى انا مەن بالا ءولىمى دەگەن جوق. ءبىز سونىمىزبەن ەرەكشەمىز. مىنە، بۇل – دەموكراتيا. ال ءبىزدىڭ باتىستاعى جولداستىرىمىز ايتقان دەموكراتيا دەگەن تۇسىنىكتىڭ بىزگە كەرەگى دە شامالى.

مىسالى وسىندا وتىرعاندار، يراك يادرولىق قارۋ تۋرالى جاريالاي باستاعان كەزدە بارلىعىڭىز  يراكتى «دەموكراتيزاسيالاۋ» تۋرالى شەشىمگە كەلدىڭىزدەر؟ ەندى، سول دەموكراتيالارىڭىز قايدا؟ يراك قايدا؟ پرەزيدەنتىن نەگە ولتىردىڭىزدەر؟ سول مەملەكەتتىڭ تۇرعىندارىنىڭ ءومىرى جاقساردى ما؟ جوق! ءسىز، كىنالى، «قاتەلەسىپپىز» دەپ ايتۋلارىڭىز كەرەك ەدى. الايدا جوق، ارى كەتتىك. تۋنيستەن باستاپ ليۆياعا جەتتىڭىزدەر. پرەزيدەنت كاددافيگە نە ىستەدىڭىزدەر؟ ليۆيادا ءومىر جاقساردى ما؟ جانە جوق! جولداستار، مۇمكىن جەتەر ەندى؟ جوق، سوسىن سيرياعا جەتتىڭىزدەر. نەگە بەيبىت ادامداردى ولتىرەسىزدەر؟ نەگە اساد بيلىگىن قۇلاتقىلارىڭىز كەلەدى؟ باشار اساد سىزدەرگە نەسىمەن جاقپاي قالدى؟ توقتاڭىزدار!!!

ال الەمدىك ساياساتتاعى سالماقتى ويىنشى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ادەتىنشە «بەيتاراپتىق» تانىتقانداي بولدى. قازاقستاندىق باق-تىڭ نازارى نازاربايەۆ مىرزادا. نە ىستەر ەكەن؟ نە ايتار ەكەن؟ جوق، الەمدە پۋتين مەن وبامادان دا باسقا شارۋالار جەتكىلىكتى ەمەس پە؟ نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى اڭگىمەنىڭ توركىنىن سولاي قاراي بۇردى.

نازاربايەۆ مىرزانىڭ سوزىنەن كەيىن، قازاقستاننىڭ جالپى ىشكى ءونىمىنىڭ كورسەتكىشى 19 ەسەگە ارتقانىن بىلدىك. ورتاشا جالاقىمىز 13 مىڭ دوللار ەكەنىن بىلدىك. ال 2016 جىلى 15 مىڭ دوللار، 2018 جىلى 24 مىڭ دوللار الاتىنىمىزدى تاعى بىلدىك. كوڭىلىمىز ءبىر دەمدەلىپ قالدى. رەسەي ءرۋبلى مەن قازاق تەڭگەسى وڭباي ديەۆالۆاسيالانىپ  جاتقاندا ءبىزدىڭ الەۋەتىمىز سۇمدىق ارتقان ەكەن. انا مەن بالا ءولىمى 65 پايىزعا ازايعان ەكەن. دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىندا دا ىلگەرىلەۋ سەزىلەدى. ايتپاقشى، ءوز مەملەكەتىندە وگەيدىڭ كۇيىن كەشكەن قازاق ءتىلى تۇڭعىش رەت بۇۇ مىنبەرىنەن ەستىلدى. بۇل دا پروگرەسس. ءجا... قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ ءسوزىن وقيىق. جوعارىداعى كەرەمەت ستاتيستيكالاردان بولەك نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى تاعى نە ايتتى؟

نۇرسۇلتان نازاربايەۆ، قازاقستان پرەزيدەنتى:

-قازاقستان حالىقارالىق قاتىناستارداعى ءوزارا ىنتىماقتاستىقتى، تۇسىنىستىك پەن سەنىمدى نىعايتۋعا باعىتتالعان باستامالاردى قولدايدى.70 جىل بويى الەمدىك قاۋىمداستىق جەر بەتىندەگى جانجال، قاقتىعىستاردىڭ شەشىمىن تابۋعا تىرىسىپ كەلەدى. ءبىراق، قاقتىعىستار ازايعان جوق. مىسالى، تەرروريزم. بۇل كەيبىر مەملەكەتتەردىڭ تەرريتورياسىن ىدىراتىپ، مەملەكەتتىن ويران ەتكەن وقيعا.

ستوكگولمدەگى الەمدىك ماسەلەلەر ينستيتۋتىنىڭ مالەمەتىندە كورسەتىلگەندەي، بىلتىرعى جىلى دۇنيەجۇزىندە قارۋ-جاراققا شىعىندالعان قارجى – 1،70 ترلن دوللاردان اسىپ كەتكەن نەمەسە بۇكىل الەمدىك ءجىو 2،5 پايىزى. كۇن تارتىبىندەگى ماسەلەلەردىڭ نەگىزى – كەدەيشىلىك، تەرروريزم، ەڭبەك ميگرانتتارى ت.ب. ءبىز دامۋدىڭ جاڭا مودەرنيزاسياسىنا اۋىسۋىمىز كەرەك.

وسىلايشا نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى بۇۇ-نا تاعى دا ۇسىنىس جاسادى. الەمدىك تۇراقتاندىرۋدىڭ جاڭا استانالىق جوباسىن ۇسىندى. ناتيجەسىن ۋاقىت كورسەتە جاتىر. وداقتى قۇرعان ۇشتىكتىڭ سوزدەرىنەن مەنىڭ تۇيگەنىم وسى بولدى. الىپ قوسارلارىڭىز بولسا، قانەكي...

نۇرگەلدى ءابدىعاني ۇلى