قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆ 2050 ستراتەگياسىن جاريالاعان قازاقستان حالقىنا جولداۋىندا ءححى عاسىردىڭ جاھاندىق ون سىن-قاتەرىن اتاپ كورسەتكەن بولاتىن. بۇل تۋرالى "قامشى" پورتالى ايقىن اقپاراتقا سىلتەمە جاساي وتىرىپ حابارلايدى.
ەگەر «2050 ستراتەگياسى ءبىز ءۇشىن نەلىكتەن قاجەت بولدى؟» دەگەن سۇراققا جاۋاپ بەرەر بولساق، وندا بۇل باعدارلاما ارقىلى كورەگەن كوشباسشىمىزدىڭ وسىناۋ سىن-قاتەرلەرگە توتەپ بەرە الاتىنداي ەل قۇرۋدى ويلاعانى تۇسىنىكتى. باعدارلاما نەگىزىنەن وسى ۋاقىتقا دەيىن جاساعان يگىلىكتەردىڭ نەگىزىندە الەمنىڭ دامىعان 30 ەلىنىڭ ساپىندا بولا الاتىن ەكونوميكاسى سەنىمدى، حالقىنىڭ الەۋمەتتىك-تۇرمىستىق دەڭگەيى جاقسى مەملەكەتتىك جاساقتاۋدىڭ اۋقىمدى جوسپارى دەسەك تە بولادى. بۇل باعدارلامانىڭ ارى-بەرىدەن سوڭ مەرزىمىنەن بۇرىن ورىندالۋى مۇمكىندىگى جەتكىلىكتى ەكەندىگىن وسى «ايقىن» گازەتىندە تالاي-تالاي عالىمدار مەن ەلگە تانىمال اۋزى دۋالى تۇلعالار وقىرمانعا ءتۇسىندىرىپ بەرگەنى دە بارشاعا بەلگىلى. ويتكەنى 1997 جىلدان بەرگى كەزەڭ ىشىندە دامۋ قارقىنىن باسەڭدەتپەگەن قازاقستان يندۋسترياسىن تۇگەلدەي دەرلىك قايتا قۇرۋعا، جاڭعىرتۋعا، يننوۆاسيالاۋعا مۇمكىندىگى جەتەتىنىن ءىس جۇزىندە دالەلدەپ شىقتى. ول ول ما كەز كەلگەن اۋقىمدى باعدارلامانى ءوز بەتىمىزشە جۇزەگە اسىرۋعا دا جەتەتىندەي التىن-ۆاليۋتالىق قور جاساقتاپ الدى. حالىقتىڭ بىلىمدىلىگى كەز كەلگەن باعدارلامانى جۇزەگە اسىرۋعا قابىلەتتى. تابيعي قورلار جەتكىلىكتى. جان-جاقپەن سەنىمدى ارىپتەستىك بايلانىس ورناتىلعان. بۇل كۇندەرى جۇزدەن استام مەملەكەتپەن ەكونوميكالىق بايلانىس ورناتساق، سولاردىڭ ءبارى دە قازاقستاننىڭ سەنىمدى مەملەكەت ەكەنىن ءىس جۇزىندە ءبىلىپ الدى. ءبىزءدىڭ ەل – ەۋرازيا قۇرلىعىنىڭ كىندىگىندە جاتقاندىقتان دا الىپ بازاردىڭ ءبىر مىقتى ويىنشىسى. وسىناۋ ارتىقشىلىقتاردىڭ قورىتىندىسى رەتىندە ەلىمىزدىڭ ەنەرگيالىق قورلارعا بايلىعىن جانە ايتىپ وتكەن ءجون. بۇل سالادا شەتەلدىكتەر، ترانسۇلتتىق برەندتەر كوپتەپ جۇمىس ىستەپ جاتىر. قىسقاسى، قازاقستان كوشباسشىسى ۇلتتىق ەكونوميكانىڭ تۇبىرىنەن جانە تۇبەگەيلى جاڭعىرتاتىن كەزەڭنىڭ كەلگەنىن جانە بۇل ءىس ۋاقىت تالابى ەكەنىن ءبىلىپ، باعدارلامانى اتقارۋشى بيلىككە جاساتتىردى دا، ىلە-شالا ىسكە قوستى. بۇل ءبىزدىڭ بۇگىنگى تاڭداعى ەڭ ۇتىستى تۇسىمىز. الەم شامىرقانا ءتۇسكەن داعدارىستىڭ شىرماۋىنان بۇلتارا الماي جاتقان شاقتا قازاقستان ەكى بىردەي باعدارلامانى – 2050 ستراتەگياسىن جانە «نۇرلى جول» باعدارلاماسىن جۇزەگە اسى-رىپ جاتقان ەل بولىپ تۇر. بۇل باعدارلامالار بۇگىنگى تاڭدا قازاقستانداعى جۇمىسسىزدىق دەيتىن كەسەلدى جەڭۋدە ۇلكەن جاندى قىزمەت اتقارۋشى ەكەنىن جانە ەسكە سالامىز.
مىنە، جوعارىدا ايتقانىمىزداي وسىناۋ ەلىمىز ءۇشىن اسا قاجەتتى ۇكىلى ۇمىتتەي باعدارلامالاردى جۇزەگە اسىرۋدا ايماقتارعا ەرەكشە اۋىر جۇك ارتىلعان. سول ءمىندەتتى ويداعىداي ورىنداۋ جولىندا ايماقتار اكىمشىلىكتەرى كوڭىل تولارلىقتاي جۇمىس جاساپ جاتقانى دا بارشاعا بەلگىلى. وسىناۋ ۇلى كوشتە اتىراۋ وبلىسى تىندىرعان يگىلىكتى ىستەر ايتارلىقتاي. بۇل جونىندە وبلىس اكىمى باقىتقوجا ىزمۇحامەدوۆ ءوزىنىڭ ءوڭىر حالقى الدىنداعى ەسەبىندە ەگجەي-تەگجەيلى ايتىلعانىن بىلەمىز. ءبىز ەندى وڭىردەگى ەل ءۇشىن ماڭىزدى اتقارىلعان ۇلان-عايىر ىسكە وزىندىك زور ۇلەس قوسقان كومپانيالار تۋرالى وقىرماندى حاباردار ەتۋ ءىسىن قولعا الدىق. وسى ماقساتپەن بۇگىنگى اڭگىمەگە شاقىرعانىمىز – اتىراۋ مۇناي ماشينالارىن جاساۋ كومپانياسىنىڭ باس ديرەك-تورى دونسكوۆ الەكساندر ۆالاديميروۆيچ مىرزا. ءبىزدىڭ «ءوز كومپانياڭىزدىڭ شەجى-رەسى جايلى بىلگىمىز كەلەدى» دەگەن سۇراعىمىزعا ول بىلاي دەپ جاۋاپ بەردى:
– تاريحىمىز ارىدەن، 1918 جىلدان باستالعان ەكەن. بۇرىنعى گۋريەۆكە تەءمىر جول جانە سۋ قاتىناسى دەپ اتالاتىن تاسىمال ارناسى كەلگەننەن-اق قالادا مەحانيكالىق شەبەرحانا قۇرىلعان. ءومىر قاجەتىنە وراي 1922 جىلى شاعىن شەبەرحانا «ەمبىمۇناي» كومبيناتىنىڭ قۇرامىنا بەرىلىپ، ول ەندى مۇناي ونەركاسىبى سالاسىندا پايدالانىلاتىن تەحنيكالاردى جوندەۋمەن جانە سولار-عا قاجەتتى بولشەكتەردى جاساپ شىعارۋمەن اينالىسۋعا كوشەدى. ال «ماشينا جاساۋشى» زاۋىت رەتىندەگى ءومىربايانىمىز 1931 جىلدان باستاۋ الادى. بۇل جىلى شاعىن شەبەرحانا نەگىزىندە تۇتاستاي ۇلكەن ەلدىڭ ماشينا جاساۋ سالاسىنداعى اۋىر جۇكتى ارقالايتىن زاۋىت بولىپ ماڭىزىن دا، ونىمدىلىگىن دە ۇلعايتىپ، قايتا قۇرىلادى. 1941 جىلى سوعىس زاردابىنا بايلانىستى دونباستان ەۆاكۋاسيالانعان پەتروۆسكيي اتىنداعى ماشينا جاساۋ زاۋىتىنىڭ وندىرگىش تەحنيكاسى وسى ءبىزدىڭ زاۋىت اۋماعىنا ورنالاستىرىلعان ەكەن. 1941 جىلدىڭ 5 قاراشاسىندا زاۋىتقا ءتوڭكەرىسشىل گريگوريي يۆانوۆيچ پەتروۆسكييدىڭ ەسىمى بەرىلەدى. سوعىس ۋاقىتىندا جانە ودان كەيىنگى ءبىراز مەرزىم ءىشىندە زاۋىتىمىز وسىنداي اتاۋمەن جۇمىس ىستەدى.
كەڭەستەر وداعىنىڭ ىدىراۋى ءبىزء-دىڭ زاۋىتقا دا ءبىراز قيىنشىلىقتى الا كەلدى. ويتكەنى ءبىزدىڭ ونىمدەرگە تاپسىرىس بەرۋشىلەردىڭ قالىڭ ءبىر توبى ەندى باسقا مەملەكەتتىڭ ايماعىندا قالىپ قويدى ەمەس پە؟ وسىنداي ءتىننىڭ ءۇزىلۋىنە بايلانىستى 1995-1997 جىلدار ارالىعىندا اسا قيىن قارجىلىق جاعدايعا بايلانىستى زاۋىت ماردىمدى جۇمىس ىستەمەدى دەسە دە بولادى. 1997 جىل قازاقستان ەكونوميكاسىنىڭ ازداپ-ازداپ وسىمگە ۇمتىلعان شاعى دەسەك، بۇل ءبىزدىڭ ومىرىمىزدە دە سەزىلدى. دەسەك تە زاۋىتتىڭ «كۇشىنە قايتادان ءمىنىپ»، جاڭا زامان تالابىنا ساي قىزمەت ەتۋ ءداۋىرى 2000 جىلدىڭ 25 مامىرىندا باستالدى دەي الامىز. بۇل زاۋىتىمىزدىڭ «اتىراۋمۇنايماش» ج ش س بولىپ قايتا قۇرىلۋى باستالعان كەز. جاڭا كاسىپورىن بۇرىنعى «زيپ» مەنشىگىنىڭ زاڭدى قوجاسى بولىپ شىقتى. ال بۇل كەزەڭ قازاقستاندا «مۇنايعا شابۋىل» باستالعان داۋىرمەن تۇسپا-تۇس كەلەدى. ەلىمىزگە «شيەۆرون»، «ەكسونموبيل»، «تەكساكو»، «شەلل»، «ادجيپ» سەكىلدى الەمگە تانىمال ترانسۇلتتىق مۇناي ءوندىرۋشى الپاۋىت كومپانيالار كەلىپ، قارا التىندى يگەرە باستادى. ال بۇل ءوز كەزەگىندە وسى سالادا جۇمىس ىستەيتىن ماشينالارعا تەحنيكالىق قىزمەت كورسەتۋ، قاجەتتى قۇرال-جابدىقتار شىعا-رۋ كاسىبىن جانداندىرۋعا ۇيىتقى بولدى. باستاپقىدا اتالعان الپاۋىت كومپانيالار ءوزىنىڭ مۇنداي قاجەتتىلىگىن يمپورت تاۋارلارمەن وتەپ ءجۇردى. دەسەك تە قازاقستاننىڭ جوعارعى بيلىگى مەن ايماق اكىمشىلىگىنىڭ تىكەلەي ارالاسۋىمەن ولار وتاندىق زاۋىتقا تاپسىرىس بەرۋ ارقىلى بىزگە ەكىنشى تىنىس-تاي اسەر ەتتى. ءبىز ەندى جاڭا زامان تالابىنا ساي وزىق تەحنيكا مەن ونىڭ قاجەتتى بولشەكتەرىن شىعارا الاتىن كاسىپورىنعا اينالدىق. 2006 جىلى زاۋىتىمىز ءوزى ورنالاسقان بۇرىنعى قالا ورتالىعىنان تىسقارى جەردەن 50 گەكتار الىپ، ءوندىرىس الاڭىن ۇلعايتتى. جۇمىس الاڭىنىڭ ۇلعايۋى ءونىدىرىس كولەمى مەن ەڭبەك ونىمدىلىگىنىڭ ارتۋىنا دا جول اشتى. ءسويتىپ، ءبىزدىڭ جاڭا، جاڭعىرعان تاريح 2008 جىلدىڭ 15 قىركۇيەگىندە باستالدى دەيمىز. بۇل جاڭارعان، جاڭعىرعان ماشينا جاساۋشى زاۋىتتىڭ رەسمي اشىلعان كۇنى.
بايقاعان شىعارسىز، ءبىزدىڭ كومپانيانىڭ تاريحى ەل تاريحىمەن تىكەلەي بايلانىستى. قازاقستان جاڭعىرۋعا، دامۋعا بەت بۇرعاندا بىزدە قايتا تۇلەپ، گۇلدەندىك. ولاي بولسا، زاۋىتىمىز، ءبۇگىندەرى ەلىمىزدى ەرەكشە ريزا ەتىپ وتىرعان كاسىپورنىمىز ۇلان-بايتاق وتانىمىزدىڭ اجىراماس جانە قۇرامداس ءبىر بولشەگى دەگەن ءجون.
– ءيا، ءسىزدىڭ تاريحى تەرەڭدە جاتقان كاسىپورنىڭىزدىڭ ءونىمدى جۇ-مىسى، جوعارى ناتيجەسى ەلىمىزدىڭ ەرەكشە ريزا ەتۋدە. مۇمكىن بولسا، ءوندىرىستىك كورسەتكىشتەردى تىلگە تيەك ەتسەڭىز.
– ءبىرىنشى جارتى جىلدىقتا 1 340 000 000 تەڭگەنىڭ ءونىمىن شىعارىپپىز. ال جوسپار بويىنشا جىل اياعىنا دەيىن 3 000 000 000 تەڭگەنىڭ ءونىمى ءوندىرىلمەك. ءبىزدىڭ ماقسات – ءوندىرىستى ۇدايى ۇلعايتۋ جانە بۇل يگىلىكتى ەڭبەك ونىمدىلىگىن ارتتىرۋ ارقىلى قامتاماسىز ەتۋ.
ەگەر وسى سۇراعىڭىزعا تەرەڭىرەك جانە جان-جاقتى جاۋاپ بەرسەك، وندا ءبىزدىڭ زاۋىت قازاقستانعا بۇل كورسەتكىشتىڭ سىرتىندا دا وراسان زور پايدا كەلتىرىپ تۇر دەي الامىز. ايتالىق، ەگەر ءبىزدىڭ زاۋىت تولىققاندى جانە جوعارى ساپادا جۇمىس ىستەپ ءونىم شىعارماسا، جوعارىدا اتالعان سومماداعى ءونىمنىڭ ءبىراز بولىگىن شەتەلدەردەن الدىرتۋعا تۋرا كەلەدى عوي. ال ول يمپورتتىق ۆاليۋتا شىعىنى رەتىندە وتاندىق قارجى بازارىندا جۇرگەن حالىقارالىق ۆاليۋتالار ماسساسىن ءبىراز مولشەردە ازايتارى ءسوزسىز. بۇل، تۇپتەپ كەلگەندە، تەڭگەمىزدىڭ السىرەۋىنە اپارار ەدى. ياعني قارجىگەرلەر ايتا بەرەتىن تابيعي دەۆالۆاسيانى ءبىز جانە ءبىز سەكىلدى يمپورت الماستىرعىش ءونىم شىعاراتىن كاسىپورىندار تەجەپ تۇر دەگەندى باتىل ايتا الامىز. ەگەمەندى ەلگە ءار كاءسىپورىن وسىنداي پايدا كەلتىرىپ تۇرسا، وندا، ءسوز جوق، قازاقستانىمىز گۇلدەنەدى. مەن ازامات رەتىندە دە پرەزيدەنتىءمىزدىڭ 2050 ستراتەگياسىن قولداۋشىمىن. ال ونى باسقاشا ءتۇسىندىرسەم، اۋقىمدى باعدارلاماعا ەلىمىزدى يمپورتقا تاۋەلدىلىكتەن شىعارۋدىڭ جالعىز جولى رەتىندە قارايمىن. قىسقاسى، باعدارلاما عىلىمي نەگىزدى جانە دەر كەزىندە قولعا الىنعان جاسامپاز ءىستىڭ جوباسى.
– ءوندىرىسىڭىزدىڭ «قۇپياسىن» اشا تۇسسەڭىز؟
– بۇدان ون جىل بۇرىن ءبىز بۇرعىلاۋشى قۇرال-جابدىقتاردى عانا شىعاراتىنبىز. ءونىم ءتۇرى مەيلىنشە از بولدى. وزىمىزدە ەڭبەك ەتەتىن جاڭاشىل ينجەنەر-تەحنيك قىزمەتكەرلەردىڭ ۇدايى ىزدەنىسىنىڭ ناتيجەسىندە، جاڭا ءونىم تۇرلەرىن ءوندىرۋدى يگەردىك. سوڭعى جەتى جىلدىڭ وزىندە بىرنەشە تاۋار ءتۇرىن شىعارىپ جاتىرمىز. ارينە، بارلىق ءونىمىمىز وسى سالا قاجەتىن وتەۋگە ارنالعان. ەسكەرتە كەتەيىك، سالاعا قاجەتتى اسا كۇردەلى جانە جەر قىرتىسىنىڭ الۋان ءتۇرى جاعدايىندا جۇمىس ىستەي الاتىن بۇرعىلاۋشى قوندىرعى-لار مەن سوعان قاجەتتى بولشەكتەردى شىعارعاندا، وعان ءوزىمىز قوسقان جاڭالىق، «نوۋ-حوۋ» دا جەتكىلىكتى. بۇل ارادا ايتا كەتەتىن ءبىر تۇس، ءبىزدىڭ تاۋارلارىمىزدىڭ، جاڭالىقتارىڭىزدىڭ بارلىعى قازاقستان جانە رەسەي فەدەراسياسىندا ارنايى سىناقتاپ ءوتىپ، مەنشىك يەسى پاتەنتىنە يە بولدىق. سوندىقتان ءبىزدىڭ تاۋارىمىزعا كورشى ەلدەردەن دە سۇرانىس بارشىلىق. قۇداي قالاسا، بولاشاقتا ەكسپورتتىق الەۋەت وسەدى دەپ ويلايمىز. ەندى مىنا تۇسقا كوڭىل ءبوءلىڭىز. ءبىزدىڭ كومپانيا جانە ونىڭ ونىمدەرى: ISO 9001-2009، وHSAS 18001-2008، سونداي-اق تۇتاستاي ءوندىرىس U تاڭبالى ASME سەرتيفيكاتىنا يە. بۇل دەگەنىڭىز – ءونىمنىڭ ساپالىلىعى كەز كەلگەن جەردە وتىمدىلىگىن دالەلدەيتىن انىقتاما. ياعني بىزگە ساپاعا قاتىستى كەدەرگى بولمايدى. ەندەشە، ەكسپورتتىق الەۋەت جاساۋعا ۇمتىلىسىمىز ءبىر ءناتيجەسىن بەرىپ قالار دەپ ويلايمىز. جالپى العاندا، كومىرسۋتەكتەرى سالاسىندا قازاقستان ءوندىرىسى كولەمىن ۇلعايتا تۇسۋدە. ولاردىڭ دا تاپسىرىسى ءبىزدىڭ ءوندىرىسىمىزدىڭ قارقىندى دامۋىن قامتاماسىز ەتەرى ءسوزسىز. سولاي دەسەك تە، ەلباسىمىزدىڭ ۇلگىسىندەي توقمەيىلسۋدى بىلمەگەنگە نە جەتسىن!
– كاسىپورنىڭىز قانشا ادامدى جۇمىسپەن قامتىعان؟
– ءدال قازىرگى تاڭدا 268 ادام بىزدە جۇمىس ىستەيدى. جوعارىدا ايتىپ كەتكەنىمدەي، كومپانيا ۇدايى دامۋ ءۇستىندە. ويتكەنى ونىڭ تاۋارى مەن قىزمەتى سۇرانىسقا يە. ەكسپورتتىق جولدى اشۋ تۋرالى ويىمىزدان دا حاباردار ەتتىك. دەمەك، جوعارىداعى ايتقان سان ۇدايى وسىمدە بولادى. ءبىزدىڭ بۇگىنگى شامالاۋىمىزشا، 2015-2016 جىلداردا 100 جۇمىس ورنى تاعى دا اشىلاتىنداي. ءويتكەنى تاپسىرىستار لەگى ءبىزدىڭ وسىلايشا وندىرىستىك قۋاتىمىزدى ۇلعايتىپ وتىر.
– دۇرىس-اق. دۇنيەجۇزىندە، ءتىپتى دامىعان ەۋروپانىڭ وزىندە قىسقارتۋلار مىڭ-مىڭداپ جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقان شاقتا ءسىزدىڭ كومپانيانىڭ جۇمىسشى كۇشىنىڭ كوبەيۋگە ۇمتىلۋى بۇل ەلىمىزدىڭ جالپى جاعدايىنان جاقسى حابار بەرىپ تۇرعانداي. ولاي دەيتىن سەبەبىمىز، سىزدەرگە تاپسىرىس بەرۋشىلەر دە ءوز دامۋىنىڭ ارقاسىندا سونداي جاساۋعا بارىپ تۇر عوي. قىسقاسى دامۋ دامۋدى جەتەلەيدى. وسىلاي دەۋگە بولا ما؟
– ارينە، دامۋدى دامۋ جەتەلەيدى. ەگەر بىزگە تاپسىرىس بەرۋشى جاقتار ءونءدىرىسىن دامىتا الماي جاتسا، وندا بىزگە تاپسىرىس قايدان كەلسىن. دەمەك، ءبىزدىڭ دامۋعا ۇمتىلۋىمىز جالپى مۇناي-گاز سالاسىنىڭ، ول ول ما تۇتاستاي ايماقتىڭ، ءتىپتى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ دامۋى اقيقات ەكەنىن دالەلدەپ تۇرعان ءبىر كورسەتكىش. سوندىقتان دا ءبىز ءوزىمىزدىڭ كومپانيامىزدى حالىقتىق سۇرانىسقا يە فيرما دەپ ماقتانىشپەن اتايمىز. سوعان ساي جۇمىسشى قىزمەتكەرلەرءدىڭ ورتاشا جالاقىسى دا رەسپۋبليكالىق دەڭگەيدەن جوعارىراق. بۇل كۇندەرى بىزدە ەڭبەك ەتەتىندەردىڭ ورتاشا ايلىق كىرىسى 134 860 تەڭگە. بۇدان، مەنىڭشە، تەك تازا تاۋ-كەن وندىرىسىندە جۇرگەندەردىڭ عانا ايلىعى جوعارى شىعار. ولاي بولسا، وسىنداي ايلىققا جۇمىسقا تۇرعىسى كەلەتىندەر سانى وسە تۇسۋدە. ءبىز دە وزىمىزگە قاجەتتى مامان ينجەنەر-تەحنيك قىزمەتكەرلەردى تاڭداپ الامىز.
ال ەگەر ۇجىمنىڭ الەۋمەتتىك-تۇرمىستىق دەڭگەيى مەن ەڭبەك ەرەجەلەرىءنىڭ ساقتالۋ جاعدايىنا كەلەتىن بولساق، وندا بۇلاردىڭ ءبارى دە حالىقارالىق جوعارى تالاپ دەڭگەيىنە ساي. جۇمىسشى-تەحنيكتەردىڭ قىزمەت ورىندارى جيناقى دا تازا ساقتالادى. قىسقاسى، بىزدە وڭكەي «ينتەللەگەنسيا» جاعدايىندا جۇمىس ىستەيدى دەۋگە بولادى. مۇندا وسىلاي بولىپ تۇرعانىندا قىزمەتكەرلەرىمىزدىڭ ۇيىندە تۇرمىستىق جاعدايلارى دا سوعان ساي ەكەنىنە سەنەمىز.
– ارينە، بۇل ايماقتا كوز كورگەندە كوڭىل مارقايتاتىن يگىلىكتى ىستەر جەتكىلىكتى. سولاردىڭ ءبىرىن جاساۋشى ءسىزدىڭ كومپانيا بولۋى ەرەكشە قۋانتادى. ويتكەنى قازاقستان ءالى دە ۇزاق ۋاقىت تاۋ-كەن سالاسىندا جۇمىس ءىستەيتىندەردىڭ تابىستارىنا ءزارۋ بولاتىنى انىق. شيكىزاتتىق ايماق اتاۋىنان ون شاقتى جىلسىز قۇتىلا الماسپىز. شامامەن، سول ون شاقتى جىلدىڭ ىشىندە 2050 ستراتەگياسىنىڭ العاشقى ناتيجەلەرىن ومىردە سەزىنە باستايمىز. وسىنداي ناتيجەنى قاءزىردىڭ وزىندە قايدان كورۋگە بولادى دەگەنگە ءسىزدىڭ كومپانياڭىزدى نۇسقار ەدىك. ءيا، كوڭىل قۋانتاتىن يگىلىكتەر جاساپ جاتىرسىزدار. ءوزىڭىز جوعارىدا ايتىپ كەتكەنىڭىزدەي توقمەيىلسۋدەن باس تارتىپ العا ۇمتىلاتىن ۇجىم تاياۋ بولاشاقتا قانداي جوسپارلار بەلگىلەگەنىن بىلگىمىز كەلەدى؟
– قازاقستان دامۋعا ۇمتىلۋدىڭ ناتيجەسى دەگەندى ءجيى ەستيمىز. ەلدىڭ وسىنداي قۇرمەتتى دە تانىمال بولۋى ءۇشىن ۇلت كوشباسشىسى ن. نازاربايەۆ-تىڭ العا ۇمتىلعىشتىق قاسيەتى لوكوموتيۆتەي اسەر ەتتى دەسەك ارتىق ايتقاندىق ەمەس. وسىنداي ۇلگىنى كورە وتىرىپ بىزدە ۇدايى ىزدەنىس ارقىلى ءورىسىمىزدى كەڭەيتىپ، ءونىمىمىزدى مولايتۋدى جوسپارلادىق. ونىڭ ىشىندە ەرەكشە بولە-جارا ايتاتىنىمىز مەيلىنشە كۇردەلى تاۋارلار ءوندىرىسىن قالىپتاستىرۋعا كوڭىل ءبولىپ جاتىرمىز. قازىرگى تاڭدا اۋىر ماشينا جاساۋ ءونءدىءرىسى جۇمىسقا كىرىسكەن. بۇل جاڭالىقتى رەسپۋبليكا ەكونوميكاسىنداعى ايرىقشا ماڭىزدى ءىس دەپ ايتۋعا بولادى. جوبالىق قۇنى 5 844 712 349 تەڭگە تۇراتىن بۇل جاڭا ءىسىمىز بۇرىن-سوڭدى بولماعان مۇلدە جاڭا ءونىم شىعارادى. ايتالىق، ۇزىندىعى 144-ەنى 60 جانە بيىكتىگى 30 مەتر تۇراتىن ەڭبەك الاڭىندا جاپوندىق «مارۋبەني» كومپانياسىمەن جاساسقان جاڭا كەلىسىمشارت بويىنشا وسى ۋاقىتقا دەيىن مۇلدە بولماعان جاڭا ءونىمدى شىعارۋ ىسىنە كىرىسىپ تە كەتتىك. ايتالىق، «حوپپەر» دەپ اتالاتىن ءبىر ءونىمىمىزدىڭ ماسساسى 450 توننا تارتادى ەكەن. مۇندايدى قازاقستان ءوز تاريحىندا شىعارماعان. ول ول ما ورتالىق ازيا مەن تاياۋ شىعىستا دا مۇنداي ءوندىرىس بولماپتى. مىنە، العا ۇمتىلىستىڭ ەلگە بەرەتىن بەرەكەسى مەن سىيى وسىلاي.
ايتا بەرسەك، زاۋىت باسشىلىعى ينجەنەر-تەحنيك قىزمەتكەرلەرمەن اقىلداسا كەلە، كوپتەگەن تاۋار شىعاراتىن ۇلكەن ءوندىرىس ورنىن قالىپتاستىرۋدى جوسپارلاپ وتىر. ولاردىڭ ءبارىن ءتىزىپ شىعۋ مۇمكىن ەمەس. ەڭ باستىسى، ءوز سالامىزدا يمپورت الماستىرعىش ءوندىرىستى تولىق جاساقتايمىز. ال وسىنىڭ الدىندا عانا ايتىپ كەتكەن وندىرىستىك جاڭالىق بىزگە ەلىمىزدەن تىسقارى جەرگە دە جول اشادى دەپ ءۇمىتتەنەمىز. اتىراۋلىقتار ءقازىردىڭ وزىندە كوپتەگەن شەتەلمەن تىكەلەي بايلانىس ورناتقان. كوپتەگەن شەتەلدىڭ وسى سالا بويىنشا جۇمىس ىستەيتىن ءبىرقاتار ماماندارى مەن لاۋازىمدى تۇلعالارى ءبىزدىڭ ءوندىرىسىمىز بەن ونىمدەرىمىزدەن حاباردار. ولاردىڭ وندىرىستە سىناقتان جوعارى باعا العاندىقتارىن دا جاقسى بىلەدى. مۇنىڭ ءوزى ءبىزدىڭ تاۋارىمىزدىڭ وتپەي جاتىپ قالۋىن بولدىرمايتىن ءبىر تۇس. قىسقاسى، «اتىراۋمۇنايماش» زاۋىتى بۇگىنگە قىزمەت ەتە وتىرىپ، تۇتاستاي العاندا سالانى «وگىزدەي ورگە سۇيرەيتىن» لوكوماتيۆتىك قىزمەت اتقارىپ، ءوز زامانىنىڭ وزىق تالاپتارىنا جاۋاپ بەرەتىندەي ونىمدەرىمەن قازاقستان ىرىسىن مولايتا بەرمەك. بۇل ءبىزدىڭ 2050 ستراتەگياسىن جۇزەگە اسىرۋشى ميلليونداعان وتانداستارىمىزدىڭ ورتاق ىسىنە قوسقان وزىندىك ۇلەسىءمىز بولماق.
– اڭگىمەڭىزگە راقمەت.
سۇحباتتاسقان
جۇمابەك ءجاندىلدين
پىكىر قالدىرۋ