مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ بۇۇ-نىڭ 2015 جىلدان كەيىنگى دامۋ كەزەڭىنە ارنالعان كۇن ءتارتىبىن قابىلداۋ جونىندەگى سامميتكە قاتىستى. بۇل تۋرالى "قامشى" پورتالى اقوردانىڭ باسپا ءسوز قىزمەتىنە سىلتەمە جاساي وتىرىپ حابارلايدى.
سامميت بارىسىندا 2015 جىلعا دەيىنگى دامۋدىڭ نەگىزگى ماقساتتارى مەن مىندەتتەرى كورسەتىلگەن مىڭجىلدىق دەكلاراسياسىن ورىنداۋ جونىندەگى شارالار ناتيجەسى تالقىلاندى. سونداي-اق شاراعا قاتىسۋشىلار 2015 جىلدان كەيىنگى كەزەڭگە ارنالعان دامۋ سالاسىنىڭ كۇن ءتارتىبىن قابىلدادى.
جينالعاندارعا ءسوز ارناعان قازاقستان پرەزيدەنتى ءبىزدىڭ ەلىمىز مىڭجىلدىق دامۋدىڭ سەگىز ماقساتىن جۇزەگە اسىرۋ ىسىندە ايتارلىقتاي ىلگەرىلەۋگە قول جەتكىزگەنىن ايتتى.
اتاپ ايتقاندا، نۇرسۇلتان نازاربايەۆ قازاقستان مەملەكەتتىلىكتىڭ نەگىزىن نىعايتىپ، ازاماتتىق قوعامنىڭ دامۋى ءۇشىن جاعداي جاساعانىنا نازار اۋداردى. سونىمەن قاتار، رەسپۋبليكانىڭ ىشكى جالپى ءونىمى 19 ەسە ۇلعايدى، ال حالىقتىڭ جان باسىنا شاققانداعى تابىسى 13 مىڭ دوللارعا جەتتى.
مەملەكەت باسشىسى دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنداعى وڭ كورسەتكىشتەرگە دە توقتالدى: قازاقستاندىقتاردىڭ ءومىر ءسۇرۋ ۇزاقتىعى 70 جاستان استى، كەدەيشىلىك 11 ەسەگە 34-تەن 3 پايىزعا دەيىن قىسقاردى. انا مەن بالا ءولىمى 65 پايىزعا ازايدى، سپيد-كە، بەزگەككە جانە تۋبەركۋلەزگە قارسى كۇرەستە ەلەۋلى تابىسقا قول جەتكىزىلدى.
قازاقستان پرەزيدەنتى رەسپۋبليكامىز پارنيكتىك گاز شىعارىلىمىن قىسقارتىپ، پلانەتانىڭ بيولوگيالىق ءارالۋاندىعىن ساقتاۋعا اتسالىسىپ وتىرعانىن ايرىقشا اتاپ كورسەتتى.«بىزدەر «جاسىل» ەكونوميكاعا كوشۋدىڭ ۇلتتىق تۇجىرىمداماسىن بەكىتتىك. جويىلىپ بارا جاتقان ارال تەڭىزىنىڭ ماسەلەسى ءبىزدىڭ وڭىرگە عانا ەمەس، بۇكىل الەمگە قاتەر توندىرەدى. تەڭىزدىڭ تارتىلۋى سالدارىنان جىل سايىن 75 ميلليون تونناعا دەيىن شاڭ مەن ۋلى تۇزدى جەل كوتەرىپ، ونىڭ توزاڭى ءقازىردىڭ وزىندە ەۋروپا مەن انتاركتيدادان تابىلىپ وتىر. دۇنيەجۇزىلىك بانكتىڭ قولداۋىمەن ءبىز ارال تەڭىزىنىڭ سولتۇستىك بولىگىن قالپىنا كەلتىردىك. ءبىز بۇۇ-مەن جانە حالىقارالىق قوعامداستىقپەن بۇرىنعى سەمەي يادرولىق پوليگونى ايماعىن ساۋىقتىرۋ جونىندە بەلسەندى تۇردە ىنتىماقتاستىق ورناتىپ وتىرمىز. ورتالىق ازيا ەلدەرى بۇل ەكولوگيالىق پروبلەمالارمەن كۇرەسۋ ءۇشىن كومەك كۇتەدى»، دەدى مەملەكەت باسشىسى.
نۇرسۇلتان نازاربايەۆ پلانەتامىزدى دامىتۋ جونىندەگى جاھاندىق قۇجاتتى قازاقستاننىڭ قولدايتىنىنا نازار اۋداردى.
«ورنىقتى دامۋ ماقساتتارىن قابىلداۋ الەم ەلدەرى مەن حالىقتارى ءۇشىن بەتبۇرىستى ءسات تۋعانىن اڭعارتىپ وتىر. ءسامميتىمىزدىڭ قورىتىندى قۇجاتى جەر بەتىندەگى دامۋ مەن گۇلدەنۋدىڭ شىن مانىندەگى جاھاندىق نۇسقاۋلىعىنا اينالادى. ورنىقتى دامۋ ماقساتتارىن جۇزەگە اسىرۋدىڭ نەگىزگى جاۋاپكەرشىلىگىنىڭ جۇگى ۇلتتىق ۇكىمەتتەرگە ارتىلادى»، دەدى نازاربايەۆ.
مەملەكەت باسشىسى بۇۇ-نىڭ جاڭا قۇجاتىنىڭ ماقساتى مەن باعدارى قازاقستاننىڭ باسىمدىعى بار مىندەتتەرىمەن تولىق سايكەس كەلەتىنىن اتاپ ءوتتى.
«قازىرگى زامانعى قاۋىپ-قاتەرگە ءبىزدىڭ بەرەر جاۋابىمىز «قازاقستان 2050» ستراتەگياسى بولىپ سانالادى، ونىڭ ماقساتى ەلدى الەمدەگى ەڭ دامىعان 30 مەملەكەتتىڭ قاتارىنا قوسۋ. ءبىز ۇلت جوسپارىن، بەس ينستيتۋسيونالدىق رەفورمانى جۇزەگە اسىرىپ جاتىرمىز. بۇلار مەملەكەتتىك باسقارۋ اپپاراتىن جاڭعىرتۋعا، ازاماتتىق جانە قۇقىقتىق ينستيتۋتتاردىڭ جۇمىسىن جەتىلدىرۋگە، ەكونوميكانى يندۋستريالاندىرۋدى جالعاستىرۋعا باعىتتالعان. ەۋرازيا ەلدەرى ءۇشىن ۇلى جىبەك جولى ەكونوميكاسىن قازىرگى زامان دەڭگەيىندە قايتا جاڭعىرتۋ ماڭىزدى بولىپ تابىلادى. ول ازيا-تىنىق مۇحيتى وڭىرىنەن ەۋروپاعا شىعاتىن ترانزيت مەرزىمىن قىسقارتا وتىرىپ، كوپتەگەن ەلدەرگە يگىلىك اكەلەدى. ءبىز تىنىق مۇحيتىن ەۋروپامەن جانە تاياۋ شىعىسپەن بايلانىستىراتىن تەمىرجول جانە اۆتوموبيل جولدارىن سالۋ ارقىلى ونىڭ ينفراقۇرىلىمىنىڭ نەگىزىن قالاپ جاتىرمىز»، دەدى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ.
قازاقستان پرەزيدەنتى وسى ورايدا ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداقتى، جىبەك جولىنىڭ ەكونوميكالىق بەلدەۋىن جانە ەۋروپالىق وداقتى ءححى عاسىردىڭ ءبىرتۇتاس ينتەگراسيالىق جوباسىمەن بىرىكتىرەتىن ۇلكەن ەۋرازيا يدەياسى توڭىرەگىندە جۇمىلۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن اتاپ ايتتى.
سونىمەن قاتار، نۇرسۇلتان نازاربايەۆ الەمنىڭ ءار تۇكپىرىندەگى اركەلكى ىلگەرىلەۋ ماسەلەسىن دە قوزعادى.
«جاعىمسىز ۇردىستەر تاياۋ شىعىس، افريكا جانە ازيا ەلدەرىندەگى قاقتىعىستار سالدارىنان ۋشىعا تۇسۋدە. قازىرگى كوشى-قون داعدارىسى، سوعىستارمەن قاتار، دامۋداعى تەڭسىزدىكتەرگە بايلانىستى دا تۋىنداپ وتىر. ءححى عاسىردا تابىستى مەملەكەتتەر قارۋ-جاراق ارسەنالىمەن ەمەس، وزىق يدەيالار تۋدىرۋعا جانە تارتىمدىلىق ءورىسىن قالىپتاستىرۋعا دەگەن قابىلەتتەرىمەن ەرەكشەلەنەتىن بولادى. الەم پروبلەمالارىن زەرتتەيتىن ستوكگولم ينستيتۋتىنىڭ دەرەكتەرى بويىنشا، بارلىق مەملەكەتتەردىڭ اسكەري شىعىستارىنىڭ جيىنتىعى 2014 جىلى 1،7 تريلليون دوللاردان اسقان نەمەسە الەمدىك ءىجو-نىڭ 2،3 پايىزىن قۇراعان»، دەدى پرەزيدەنت.
وسىعان بايلانىستى مەملەكەت باسشىسى ءاربىر مەملەكەتتىڭ قورعانىس بيۋدجەتىنىڭ ءبىر پايىزىن جىل سايىن ورنىقتى دامۋ ماقساتىنا باعىتتاۋ ءۇشىن بۇۇ-نىڭ ارناۋلى قورىنا اۋدارىپ وتىرۋ تۋرالى تاعى دا ۇسىنىس جاسادى.
سوڭىندا قازاقستان پرەزيدەنتى وسى جولعى ءىس-شارا بارشانىڭ پەرسپەكتيۆالى بولاشاعى ءۇشىن بىرىگۋدىڭ جاقسى مۇمكىندىگى ەكەنىن ايتتى.«ءبىزدىڭ قولىمىزدان كەلەتىن ەڭ يگى نارسە قازىرگى زامانعى قاۋىپ-قاتەرلەردىڭ ادامزات ءۇمىتىن ۇزۋىنە جول بەرمەۋ. قازاقستان جاھاندىق دامۋ ىسىنە بار كۇش-جىگەرى مەن رەسۋرسىن جۇمساۋعا دايىن»، دەدى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ.
پىكىر قالدىرۋ