جىلدىڭ اياقتالۋىنا ءۇش اي ۋاقىت قالدى. وسى ۋاقىت ارالىعىندا 98،5 پايىزدىق ءوسىم 101،5 پايىزعا جەتۋى ءتيىس.
اقتوبە وبلىسىنىڭ اكىمى بەردىبەك ساپاربايەۆ وڭىردەگى كاسىپكەرلەرمەن، شەتەلدىك ينۆەستورلارمەن كەزدەسىپ، ولارعا جۇمىس ورنىن ساقتاپ، جالاقىنى ۋاقتىلى تولەۋدى تاپسىردى. بۇل تۋرالى "قامشى" پورتالى ايقىن-اقپاراتقا سىلتەمە جاساي وتىرىپ حابارلايدى.
الەمدىك ەكونوميكانىڭ باسىنا تونگەن قيىندىق اقتوبە وندىرىسىنە كەرى اسەرىن تيگىزە باستادى. اسىرەسە، تاۋ-كەن، مۇناي، مەتاللۋرگيا سالاسىندا ءونىم ءوندىرۋ كولەمى ازايدى. «ەكونوميكالىق داعدارىس قازاقستاننىڭ، ونىڭ ىشىندە ءبىزدىڭ وبلىسىمىزدىڭ ەكونوميكاسىنا كەرى اسەرىن تيگىزىپ جاتىر. ءبىراق مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ بەرگەن تاپسىرماسى بار. قانداي دا ءبىر قيىندىقتار بولماسان، ءبىز ەكونوميكانىڭ دامۋ قارقىنىن تومەندەتپەۋىمىز كەرەك. سوندىقتان بارلىق رەزەرۆتى، مۇمكىندىكتى قاراپ، تالداپ، وبلىس ەكونوميكاسىنىڭ دامۋىنا ۇلەس قوسۋىمىز قاجەت. جۇيەلى جۇمىس ناتيجەسىندە، ءوڭىردىڭ ەكونوميكالىق ءوسىمى تەجەلمەيدى» دەدى
ب.ساپاربايەۆ. ونىڭ ايتۋىنشا، ءۇش ايدى جاقسى پايدالانىپ، ءار مەكەمە، شارۋاشىلىق، ءوندىرىس باسشىسى تالداۋ جاساپ، دامۋ جولىن قاراستىرۋ ماڭىزدى.
بيىلعى جىلدىڭ 8 ايىندا ءوندىرىس ءوندىرىسى 612 ميلليارد تەڭگە بولىپ، 98،5 پايىزدى قۇرادى. بۇل وتكەن جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا 1،4 پايىزعا از. تاۋ-كەن، مۇناي، مۇناي سالاسىنا قاجەتتى تەحنيكالىق قىزمەت كورسەتۋ، حروم، مىس، تەمىر كەنىنىڭ ءوندىرۋ باسەڭدەدى. «الدىن الا جاسالعان جوسپار بويىنشا، جىل سوڭىنا دەيىن 6،7 ميلليون توننا مۇناي وندىرىلەدى. بۇل وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا 600 مىڭ تونناعا از. اسىرەسە، «سنپس-اقتوبەمۇنايگاز» اق مەن «قازاحويل» ج ش س مۇناي ءوندىرىسىن باياۋلاتتى. ال «قازحروم» تۇك» اق بيىل حروم كەنىن ءوندىرۋدى 45 مىڭ تونناعا، حروم قوسىندىلارىن 266 مىڭ تونناعا دەيىن قىسقارادى. تەمىر كەنىن ءوندىرۋ يندەكسى 20 پايىز عانا بولدى. مىس ءوندىرىسى 840 مىڭ تونناعا ازايدى. مۇناي بۇرعىلاۋ جۇمىستارىن «ۇلى قابىرعا»، «ۆوستوكنەفت»، «سەناپەك» ج ش س ازايتتى. مۇنىڭ ءبارى ءوڭىرءدىڭ دامۋىن تەجەپ تۇر. ءبىراق ءبىز ۇدەمەلى يندۋستريالدى-يننوۆاسيالىق دامۋ باعدارلامالارى ارقىلى 2014 جىلعى مەجەنى ساقتاپ قالامىز. اسىرەسە، اقتوبە رەلس-ارقالىق زاۋىتى مەن اقتوبە فەرروقورىتپا زاۋىتىنىڭ ىسكە قوسىلۋى ەكونوميكانىڭ وسۋىنە جاقسى اسەر ەتىپ وتىر» دەدى ول. ال گاز ءوندىرىسى وڭىردە 45 پايىزعا ارتتى. ەندى ازىق-تۇلىك ءوندىرىسى دامۋى ءمۇمكىن دەگەن بولجام بار. ۇن جانە ۇن ءونىمدەرىن، ءسۇت جانە ءسۇت ونىمدەرىن شىعاراتىن شارۋاشىلىقتار كورشىلەس ەلگە تاۋار تاسىمالداۋدى جوسپارلاپ وتىر.
مۇنان وزگە باسقوسۋدا كاسىپكەرلەردىڭ عانا ەمەس، قاراپايىم جۇمىسشىلاردىڭ ەرتەڭگى ءومىرى ءسوز بولدى. سەبەبى جۇمىسشىلارىنا ۋاقىتىلى ەڭبەكاقى تولەي الماي وتىرعاندار مەن رەتى كەلسە قول استىنداعى قىزمەتكەرلەر سانىن قىسقارتۋعا دايىن تۇراتىن كاسىپكەرلەر كەلدى. بۇعان دەيىن 200-دەن استام ادامدى جۇمىستان بوساتقان «ۇلى قابىرعا» ج ش س تاعى 295 ادامدى قىسقارتۋعا شەشىم قابىلداعانىن حابارلادى. «قازان ايىندا قىسقارتامىز» دەپ كەسىپ ايتقان باسشى وبلىس اكىمىنىڭ «جۇمىسشىلار قايدا بارادى»، «ولاردىڭ ەرتەڭگى ءومىرى نە بولادى» دەگەن سۇراعىنا مۇلدە جاۋاپ بەرە المادى. ءتىپتى جەكە كابينەتتە ايتامىن دەپ قايتا-قايتا تۋرا جاۋاپتان جالتاردى. «قىتايدا كەلىسىمشارتتى ورىنداماعان ادامدارعا قانداي جازا بولاتىنىن بىلەسىڭ بە؟» دەگەن ءوڭىر باسشىسى جۇمىسشىلاردىڭ ءومىرىن ويلاۋدى تاپسىردى.
«سنپس-اقتوبەمۇنايگاز» اق باس ديرەكتورى ءىسساپاردا ءجۇر. سوندىقتان بۇل جيىنعا كەلمەدى. ەسەسىنە دامۋ مەن اتقارىلىپ جاتقان ىستەر جايىن باس ديرەكتوردىڭ ورىنباسارى تاقتاليفۋم ەسەنعۇلوۆ باياندادى. ونىڭ ايتۋىنشا، ءقازىر بۇل ءىرى كومپانيادا 6600-دەن استام جۇمىسشى بار. ونىڭ 115ء-ى قىتايلىق مامان. بيىل مۇناي ءوندىرۋ كولەمى ازايعانىمەن، گاز ءوندىرۋ 1 ميلليارد تەكشە مەترگە دەيىن ارتقان. بۇل كومپانيادا قازاقستاندىق ۇلەس – 30 پايىز. «قازاقستاندىق ۇلەستى ارتتىرۋ كەرەك. شاعىن جانە ورتا بيزنەستى دامىتۋعا سول كەزدە كومپانيا سەپتىگىن تيگىزەدى. 30 پايىز دەگەن وتە از. ال قازىرگى مۇناي باعاسى قانشا؟» دەدى وبلىس اكىمى. ءبىراق بۇل سۇراققا باس ديرەكتوردىڭ ورىنباسارى تاقتاليفۋم ەسەنعۇلوۆ جاۋاپ بەرە المادى.
– مۇناي باعاسى تومەندەگەندىكتەن، ءوندىرىستىڭ جاعدايى قيىن دەگەن بوس ءسوز. مەنەدجمەنتى جاقسى كومپانيا مۇنايدىڭ باررەلى 30 دوللارعا تۇسسە دە پايدا تابا الادى. ال ءبىزدىڭ كاسىپكەرلەر ءۇشىن مۇناي قۇنى 60-70 دوللاردان تۇسپەۋى قاجەت. بۇل بولمايدى. جۇمىستى ۇيىمداستىرۋ، بيىلعى جىلدى ەمەس، كەلەر جىلعا دا ۇلكەن سەنىممەن كىرۋ جولدارىن قاراستىرامىز، – دەدى ءوڭىر باسشىسى. بۇل بارلىق كاسىپكەرگە ايتىلعان ورتاق تاپسىرما. تۇرالاپ قالماي، وتكەن جىلعى مەجەگە جەتۋدى مىندەتتەدى.
ال وبلىس اكىمىنىڭ ورىنباسارى سارا نۇرقاتوۆا وڭىردەگى جۇمىسسىزدىق پەن قىسقارتۋلار، كاسىپكەرلەردىڭ بەرەشەگى جايىن حابارلادى. بيىل جىل باسىنان بەرى 1800-دەن استام ادام جۇمىسسىز قالعان. ال كاسىپكەرلەردىڭ قارىزى 62 ميلليون تەڭگەدەن استى. اسىرەسە، مۇناي كومپانيالارىنىڭ جاعدايى قيىن. ولار، ءتىپتى ءۇش جاقتى مەموراندۋمدى ورىنداي الماي وتىر. ايتا كەتەيىك، جۇمىسشىنى قىسقارتۋعا بەل بۋعان كومپانيا ەكى اي بۇرىن اكىمدىككە حابارلاۋى ءتيىس. سەبەبى جۇمىسسىز قالعان ادامداردى مەملەكەتتىك باعدارلامالار ارقىلى قايتا وقىتۋ، كومەك بەرۋ تەتىكتەرى قاراستىرىلادى.
پىكىر قالدىرۋ