بەردىبەك ساپاربايەۆ: ءوڭىردىڭ ەكونوميكالىق ءوسىمى تەجەلمەيدى

/uploads/thumbnail/20170708195447015_small.jpg

جىلدىڭ اياقتالۋىنا ءۇش اي ۋاقىت قالدى. وسى ۋاقىت ارالىعىندا 98،5 پايىزدىق ءوسىم 101،5 پايىزعا جەتۋى ءتيىس.

 

 اقتوبە وبلىسىنىڭ اكىمى بەردىبەك ساپاربايەۆ وڭىردەگى كاسىپكەرلەرمەن، شەتەلدىك ينۆەستورلارمەن كەزدەسىپ، ولارعا جۇمىس ورنىن ساقتاپ، جالاقىنى ۋاقتىلى تولەۋدى تاپسىردى. بۇل تۋرالى "قامشى" پورتالى ايقىن-اقپاراتقا سىلتەمە جاساي وتىرىپ حابارلايدى.

الەمدىك ەكونوميكانىڭ باسىنا تونگەن قيىندىق اقتوبە وندىرىسىنە كەرى اسەرىن تيگىزە باستادى. اسىرەسە، تاۋ-كەن، مۇناي، مەتاللۋرگيا سالاسىندا ءونىم ءوندىرۋ كولەمى ازايدى. «ەكونوميكالىق داعدارىس قازاق­ستاننىڭ، ونىڭ ىشىندە ءبىزدىڭ وبلىسى­مىزدىڭ ەكونوميكاسىنا كەرى اسەرىن تيگىزىپ جاتىر. ءبىراق مەملەكەت باسشىسى نۇر­سۇلتان نازاربايەۆتىڭ بەرگەن تاپسىرماسى بار. قانداي دا ءبىر قيىندىقتار بولماسان، ءبىز ەكونوميكانىڭ دامۋ قارقىنىن تومەندەتپەۋىمىز كەرەك. سوندىقتان بارلىق رەزەرۆتى، مۇمكىندىكتى قاراپ، تالداپ، وبلىس ەكونوميكاسىنىڭ دامۋىنا ۇلەس قوسۋىمىز قاجەت. جۇيەلى جۇمىس ناتيجەسىندە، ءوڭىردىڭ ەكونوميكالىق ءوسىمى تەجەلمەيدى» دەدى 
ب.ساپاربايەۆ. ونىڭ ايتۋىنشا، ءۇش ايدى جاقسى پايدالانىپ، ءار مەكەمە، شارۋا­شىلىق، ءوندىرىس باسشىسى تالداۋ جاساپ، دامۋ جولىن قاراستىرۋ ماڭىزدى. 
بيىلعى جىلدىڭ 8 ايىندا ءوندىرىس ءوندىرىسى 612 ميلليارد تەڭگە بولىپ، 98،5 پايىزدى قۇرادى. بۇل وتكەن جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا 1،4 پا­يىزعا از. تاۋ-كەن، مۇناي، مۇناي سالا­سىنا قاجەتتى تەحنيكالىق قىزمەت كورسەتۋ، حروم، مىس، تەمىر كەنىنىڭ ءوندىرۋ باسەڭدەدى. «الدىن الا جاسالعان جوسپار بويىنشا، جىل سوڭىنا دەيىن 6،7 ميلليون توننا مۇناي وندىرىلەدى. بۇل وتكەن جىلمەن سا­لىستىرعاندا 600 مىڭ تونناعا از. اسىرەسە، «سنپس-اقتوبەمۇنايگاز» اق مەن «قازاحويل» ج ش س مۇناي ءوندىرىسىن باياۋ­لاتتى. ال «قازحروم» تۇك» اق بيىل حروم كەنىن ءوندىرۋدى 45 مىڭ تونناعا، حروم قوسىندىلارىن 266 مىڭ تونناعا دەيىن قىسقارادى. تەمىر كەنىن ءوندىرۋ يندەكسى 20 پايىز عانا بولدى. مىس ءوندىرىسى 840 مىڭ تونناعا ازايدى. مۇناي بۇرعىلاۋ جۇمىس­تارىن «ۇلى قابىرعا»، «ۆوستوكنەفت»، «سەناپەك» ج ش س ازايتتى. مۇنىڭ ءبارى ءوڭىر­ءدىڭ دامۋىن تەجەپ تۇر. ءبىراق ءبىز ۇدە­مەلى يندۋستريالدى-يننوۆاسيالىق دامۋ باعدارلامالارى ارقىلى 2014 جىلعى مەجەنى ساقتاپ قالامىز. اسىرەسە، اقتوبە رەلس-ارقالىق زاۋىتى مەن اقتوبە فەر­روقورىتپا زاۋىتىنىڭ ىسكە قوسىلۋى ەكو­نوميكانىڭ وسۋىنە جاقسى اسەر ەتىپ وتىر» دەدى ول. ال گاز ءوندىرىسى وڭىردە 45 پايىزعا ارتتى. ەندى ازىق-تۇلىك ءوندىرىسى دامۋى ءمۇم­كىن دەگەن بولجام بار. ۇن جانە ۇن ءونىم­دەرىن، ءسۇت جانە ءسۇت ونىمدەرىن شىعاراتىن شارۋاشىلىقتار كورشىلەس ەلگە تاۋار تاسىمالداۋدى جوسپارلاپ وتىر.
مۇنان وزگە باسقوسۋدا كاسىپكەرلەردىڭ عانا ەمەس، قاراپايىم جۇمىسشىلاردىڭ ەرتەڭگى ءومىرى ءسوز بولدى. سەبەبى جۇمىس­شىلارىنا ۋاقىتىلى ەڭبەكاقى تولەي الماي وتىرعاندار مەن رەتى كەلسە قول اس­تىنداعى قىزمەتكەرلەر سانىن قىسقارتۋعا دايىن تۇراتىن كاسىپكەرلەر كەلدى. بۇعان دەيىن 200-دەن استام ادامدى جۇمىستان بو­ساتقان «ۇلى قابىرعا» ج ش س تاعى 295 ادامدى قىسقارتۋعا شەشىم قابىلداعانىن حابارلادى. «قازان ايىندا قىسقارتامىز» دەپ كەسىپ ايتقان باسشى وبلىس اكىمىنىڭ «جۇمىسشىلار قايدا بارادى»، «ولاردىڭ ەرتەڭگى ءومىرى نە بولادى» دەگەن سۇراعىنا مۇلدە جاۋاپ بەرە المادى. ءتىپتى جەكە كابي­نەتتە ايتامىن دەپ قايتا-قايتا تۋرا جا­ۋاپتان جالتاردى. «قىتايدا كەلىسىمشارت­­تى ورىنداماعان ادامدارعا قانداي جازا بولاتىنىن بىلەسىڭ بە؟» دەگەن ءوڭىر باس­شىسى جۇمىسشىلاردىڭ ءومىرىن ويلاۋدى تاپسىردى. 
«سنپس-اقتوبەمۇنايگاز» اق باس ديرەكتورى ءىسساپاردا ءجۇر. سوندىقتان بۇل جيىنعا كەلمەدى. ەسەسىنە دامۋ مەن اتقا­رىلىپ جاتقان ىستەر جايىن باس ديرەك­تور­دىڭ ورىنباسارى تاقتاليفۋم ەسەنعۇلوۆ باياندادى. ونىڭ ايتۋىنشا، ءقازىر بۇل ءىرى كومپانيادا 6600-دەن استام جۇمىسشى بار. ونىڭ 115ء-ى قىتايلىق مامان. بيىل مۇناي ءوندىرۋ كولەمى ازايعانىمەن، گاز ءوندىرۋ 1 ميلليارد تەكشە مەترگە دەيىن ارتقان. بۇل كومپانيادا قازاقستاندىق ۇلەس – 30 پايىز. «قازاقستاندىق ۇلەستى ارتتىرۋ كەرەك. شاعىن جانە ورتا بيزنەستى دامىتۋعا سول كەزدە كومپانيا سەپتىگىن تيگىزەدى. 30 پايىز دەگەن وتە از. ال قازىرگى مۇناي باعاسى قانشا؟» دەدى وبلىس اكىمى. ءبىراق بۇل سۇراققا باس ديرەكتوردىڭ ورىنباسارى تاقتاليفۋم ەسەنعۇلوۆ جاۋاپ بەرە المادى.
– مۇناي باعاسى تومەندەگەندىكتەن، ءوندىرىستىڭ جاعدايى قيىن دەگەن بوس ءسوز. مەنەدجمەنتى جاقسى كومپانيا مۇنايدىڭ باررەلى 30 دوللارعا تۇسسە دە پايدا تابا الادى. ال ءبىزدىڭ كاسىپكەرلەر ءۇشىن مۇناي قۇنى 60-70 دوللاردان تۇسپەۋى قاجەت. بۇل بولمايدى. جۇمىستى ۇيىمداستىرۋ، بيىل­عى جىلدى ەمەس، كەلەر جىلعا دا ۇلكەن سەنىممەن كىرۋ جولدارىن قاراستىرامىز، – دەدى ءوڭىر باسشىسى. بۇل بارلىق كاسىپكەرگە ايتىلعان ورتاق تاپسىرما. تۇرالاپ قالماي، وتكەن جىلعى مەجەگە جەتۋدى مىندەتتەدى. 
ال وبلىس اكىمىنىڭ ورىنباسارى سارا نۇرقاتوۆا وڭىردەگى جۇمىسسىزدىق پەن قىسقارتۋلار، كاسىپكەرلەردىڭ بەرەشەگى جايىن حابارلادى. بيىل جىل باسىنان بەرى 1800-دەن استام ادام جۇمىسسىز قالعان. ال كاسىپكەرلەردىڭ قارىزى 62 ميلليون تەڭگە­دەن استى. اسىرەسە، مۇناي كومپانيا­لارى­نىڭ جاعدايى قيىن. ولار، ءتىپتى ءۇش جاقتى مەموراندۋمدى ورىنداي الماي وتىر. ايتا كەتەيىك، جۇمىسشىنى قىسقارتۋعا بەل بۋعان كومپانيا ەكى اي بۇرىن اكىمدىككە حابارلاۋى ءتيىس. سەبەبى جۇمىسسىز قالعان ادامداردى مەملەكەتتىك باعدارلامالار ارقىلى قايتا وقىتۋ، كومەك بەرۋ تەتىكتەرى قاراستىرىلادى.

پىكىر قالدىرۋ

قاتىستى ماقالالار