ەلباسى بەس ينستيتۋتتىق رەفورمانى جۇزەگە اسىرۋدىڭ «100 ناقتى قادام» ۇلت جوسپارىندا ۇستازدار قاۋىمى الدىنا تولاعاي مىندەتتەر جۇكتەپ، فۋنكسيونالدى ساۋاتتىلىقتى دامىتۋ ءۇشىن مەكتەپتەگى وقىتۋ ستاندارتتارىن جاڭارتۋدىڭ، بىلىكتى كادرلار ازىرلەۋدىڭ، ولاردىڭ باسەكەلەستىك قابىلەتىن ارتتىرۋدىڭ، ءبىلىم بەرۋ سەكتورىنىڭ ەكسپورتتىق الەۋەتىن كوتەرۋدىڭ تابىستىلىعىن اتاپ كورسەتتى. سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىندا جاڭا وقۋ باعدارلامالارىن حالىقارالىق تالاپتارعا سايكەستەندىرۋ، وزىق يننوۆاسيالىق ادىس-تاسىلدەردى ەنگىزۋ بويىنشا قالىپتاسقان تاجىريبەلەر جايلى ءبىلىم باسقارماسىنىڭ باسشىسى شولپان كارينوۆامەن اڭگىمەلەسكەن ەدىك.
– شولپان تاڭات قىزى، مەملەكەت باسشىسى بەلگىلەپ بەرگەن تالاپتاردى ورىنداۋعا ءبىءلىم مەكەمەلەرى قالاي جۇمىلدىرىلىپ كەلەدى؟
– ءبىز كۇندەلىكتى ءىس-جوسپارلارىمىزدا پرەزيدەنتتىڭ تاپسىرمالارىن ۇنەمى باسشىلىققا الىپ وتىرامىز. ويتكەنى، دامىعان ەلدەردىڭ ساپالى ءبىلىم بەرۋ ۇدەرىسىنە جەتۋ ءۇشىن ۇلتتىق ءبىءلىم بەرۋدىڭ بارلىق بۋىنىنىڭ ساپاسىن جاقسارتۋدىڭ، زاماناۋي باعدارلامالار، وقىتۋ ادىستەمەلەرىن ۇسىنۋدىڭ ماڭىزى ەرەكشە. ءداستۇرلى تامىز كەڭەسى «جاڭا ءبىلىم باعدارلامالارى، يننوۆاسيالىق جانە قۇزىرەتتىلىك ءتاسىل-تابىستى مەكتەپكە قادام» تاقىرىبىندا ءوتتى. وندا وتاندىق ءبىلىم ساپاسىن ارتتىرۋ، 12 جىلدىق ءبىلىم بەرۋگە كوشۋ، دايارلاناتىن مامانداردىڭ كاسىبي شەبەرلىگىن جەتىلدىرۋ، وقۋشىنىڭ ىزدەنىمپازدىق تۇلعاسىن قالىپتاستىرۋ سەكىلدى وزەكتى ماسەلەلەر جان-جاقتى تالقىلانىپ، ءبىرقاتار ۇسىنىستار ايتىلدى. ايماق باسشىسى ەرىك سۇلتانوۆ نازاردى ءبىلىم سالاسىنا قاتىستى باعدارلامالاردىڭ باسىم باعىتتارىنا، ساپالى ءبىلىم، سانالى تاربيە بەرۋدى ۇشتاستىرا ءجۇرگىزۋدىڭ تيىمدىلىگىنە اۋداردى. مەكتەپكە دەيىنگى، ورتا جانە كاسىپتىك-تەحنيكالىق ءبىلىم بەرۋ سالالارىنىڭ پروبلەمالارىن تالقىلاۋعا ارنالعان ماجىلىسكە قاتىسۋشىلار سونى وي-پىكىرلەرىمەن ەرەكشەلەنە ءبىلدى. بىزدەر، ۇستازدار، وسكەلەڭ ۇرپاقتىڭ الەۋەتىن جان-جاقتى اشاتىن مۇمكىندىكتەردى قالت جىبەرمەۋگە ءتيىسپىز. سەبەبى، دامىعان ەلدە بەلسەندى، ءبىلىمدى جانە دەنساۋلىعى مىقتى ازاماتتار تاپتىرماس كاپيتال، باستى بايلىق بولىپ سانالادى. بۇل ورايدا، باستى جاۋاپكەرشىلىك ۇستازدار قاۋىمىنا جۇكتەلەتىنى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى. وڭىردە جۇمىس ىستەيتىن 539 مەكتەپتە 70 مىڭعا جۋىق بالا وقيدى. ولارعا ساباق بەرەتىن 15 مىڭ 846 ءمۇعالىمنىڭ 89 پايىزى جوعارى ءبىلىمدى ، 49،7 پايىزىنىڭ بىلىكتىلىگى جوعارى جانە ءبىرىنشى ساناتتى. 2 مىڭ 136 ۇستاز كۋرستاردا شەبەرلىكتەرىن شىڭدادى. كادرلاردى جەرگىلىكتى جەرلەردە ازىرلەۋ تاجىريبەسى كەڭىنەن ەنگىزىلگەن. بيىل م.قوزىبايەۆ اتىنداعى سولتۇستىك قازاقستان مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىن – 647، كوللەدجدەردى 2 مىڭ 567 تۇلەك ءبىتىرىپ شىقتى. «ديپلوممەن – اۋىلعا!» باعدارلاماسى شەڭبەرىندە 353 جاس مامان ەلدى مەكەندەرگە ورنالاستى. ولاردىڭ 229-ى 29،7 ميلليون تەڭگەنىڭ ءبىرجولعى ءجاردەماقىسىن، 113ء-ى 263 ميلليون 850 مىڭ تەڭگەنىڭ جەڭىلدىكتى نەسيە قاراجاتىن الدى.
– ءبىلىم مەكەمەلەرىنىڭ ماتەريالدىق-تەحنيكالىق جاعىنان قامتىلۋى قالاي؟
– بيىل ءبىلىم بەرۋدى دامىتۋعا 39 ميلليارد تەڭگە جۇمسالدى. 30 نىسانعا 468 ميلليون تەڭگەنىڭ كۇردەلى جوندەۋ جۇمىستارى ءجۇرگىزىلىپ، وزىق قۇرال-جابدىقتار، جاڭا كابينەتتەر ورناتىلدى. كۇزدە نانوتەحنولوگيا، بيوتەحنولوگيا، روبوتتەحنيكا كابينەتتەرى بار حيميا-بيولوگيا باعىتىنداعى 720 ورىندى نازاربايەۆ زياتكەرلىك مەكتەبى بوي كوتەردى. مامليۋت، ع.ءمۇسىرەپوۆ اۋداندارىندا 300 جانە 90 ورىندىق مەكتەپ ۇيلەرى پايدالانۋعا بەرىلىپ، اپاتتى جاعدايداعى نىساندار تولىق جويىلدى. كەلەسى جىلى نوۆويشيمكا، تايىنشا كەنتتەرىندە 400 جانە 300 ورىندىق مەكتەپ-ينتەرنات ىسكە قوسىلىپ، ءۇش اۋىسىمدى وقىتۋ جايى تۇبەگەيلى شەشىلەتىن بولادى. بايتەرەك اۋىلىندا شەتتەن كەلگەن اعايىندارىمىزدىڭ تۇراتىندىعى، تۋۋ كورسەتكىشىنىڭ جوعارىلىعى ەسكەرىلىپ، جوبالىق قۇنى 897 ميلليون تەڭگە بولاتىن ءبىلىم ءۇيىن سالۋ جوسپارلانعان. «نۇرلى جول» مەملەكەتتىك باعدارلاماسى اياسىندا جىل سوڭىنا دەيىن 320 ورىندىق جانە 800 بۇلدىرشىنگە ارنالعان 3 جەكەمەنشىك بالاباقشا پايدالانۋعا بەرىلەدى.
– بالاباقشالاردىڭ جەتىسپەۋشىلىگى جايلى از ايتىلىپ جۇرگەن جوق…
– ءبىلىم نەگىزى بالاباقشادان قالاناتىنى ەشبىر دالەلدەۋدى قاجەت ەتپەيدى. ۇزدىكسىز ءبىلىم بەرۋدىڭ العاشقى ساتىسى رەتىندەگى مەكتەپكە دەيىنگى ءبىلىم بەرۋ سالاسىنا ەلباسىنىڭ تىكەلەي قولداۋىمەن قولعا الىنعان «بالاپان» باعدارلاماسى زور سەرپىن بەرگەنىن ايتا كەتكەن ءجون. تالاي جىل قوردالانىپ قالعان پروبلەما تەرەڭ زەرتتەلىپ، 2020 جىلعا تامان بالاباقشالارمەن تولىق قامتۋ مىندەتى قويىلىپ وتىر. ءقازىر 568 مەكتەپكە دەيىنگى مەكەمەگە 22 مىڭعا جۋىق ءبۇلدىرشىن بارادى. جىل وتكەن سايىن نىساندار سانى دا، قارجىلىق قولداۋ دا ارتىپ كەلەدى. 2010-2014 جىلدار ارالىعىندا بۇل ماقسات ءۇشىن 2 ميلليارد 72 ميلليون تەڭگە قاراستىرىلىپ، ەكى جىلدا ورىن سانى 2144 -كە ۇلعايدى. دەسەك تە، بۇل ماسەلە وبلىس ورتالىعىندا ءالى وتكىر تۇر. 3 پەن 6 جاس ارالىعىنداعى بۇلدىرشىندەردىڭ كەزەگى 4 مىڭنان اسادى. 800 ورىندىق 3 جەكەمەنشىك، ۇلتتىق قوردان ءبولىنگەن قاراجات ەسەبىنەن 320 ورىندى بالاباقشانىڭ قۇرىلىسى جۇرگىزىلۋدە. 370 ورىندى عيمارات سالۋ ءۇشىن كونسەسسيالىق جوبالاردى قاراستىرۋ جۇمىسى باستالدى. سوڭعى جىلدارى جەكەمەنشىك ارىپتەستىكتىڭ اتسالىسۋ كورسەتكىشىنىڭ وسكەنى قۋانتادى. ولارعا مەملەكەتتىك تاپسىرىستاردىڭ ون پايىزى ورنالاستىرىلىپ ءجۇر. تۇتاستاي العاندا، سوڭعى ءۇش جىلدا مەكتەپكە دەيىنگى تاربيەمەن قامتۋ 5،8 پايىزعا ۇلعايىپ، 95،1 پايىزدى قۇرادى. بۇل سالادا 2 مىڭ 394 پەداگوگ جۇمىس ىستەيدى. ولاردىڭ 387ء-سى جاس ماماندار. سوندىقتان ءبىرىنشى كەزەكتە اتالمىش بۋىن ماماندارىنىڭ كاسىبي بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ تالابى قويىلدى. ماعجان جۇمابايەۆ اتىنداعى گۋمانيتارلىق كوللەدجدە 200 پەداگوگ قايتا دايارلاندى. ەرەسەك توپتارداعى بالعىنداردىڭ مەكتەپكە بەيىمدەلۋىنىڭ جانە ۇزدىكسىز ءبىلىم الۋىنىڭ ماڭىزدىلىعى ەسكەءرىلىپ، باستاۋىش مەكتەپتەرمەن ىنتىماقتاستىققا بارىنشا ءمان بەرىلدى. باستاۋىش ءبىلىم بەرۋدىڭ مەملەكەتتىك جاڭا ستاندارتىن سىناقتان وتكىزۋ ءتاجىريبەسىنە بىرنەشە مەكتەپ قوسىلىپ، شاكىرتتەردىڭ دايىندىق دەڭگەيلەرىنىڭ، ءبىلىم مازمۇنىنىڭ، وقۋ جۇكتەمەسىنىڭ شارت-تالاپتارى ايقىندالدى.
– وبلىس شاعىن جيناقتى مەكتەپتەر ۇلەسىنىڭ كوپتىگىمەن ەرەكشەلەنەدى. مۇنىڭ ءوزى وقۋ ساپاسىنا كەرى اسەرىن تيگىزىپ وتىرعان جوق پا؟
– پروبلەمانىڭ بارى راس. 444 مەكتەپ وسى ساناتقا كىرەدى نەمەسە 81،2 پايىزدى قۇرايدى. بۇلاردا 27 مىڭ 910 بالا وقيدى. 165 مەكتەپ ءۇيى نورماتيۆتىك تالاپتارعا ساي ەمەس. سونىڭ سالدارىنان 841 سىنىپتى قوسىپ وقىتۋعا ءماجبۇرمىز. ءبىز رەسۋرستىق ورتالىقتار جۇيەسىن كەڭەيتۋ ارقىلى تىعىرىقتان شىعۋ جولىن قاراستىرىپ وتىرمىز. شاعىن جيناقتىقتى مەكتەپتەردى وقۋ-ادىستەمەلىك جاعىنان قولداي وتىرىپ، 31 مەكتەپ وسى جۇيەگە تارتىلدى. ولارعا ءتىرەك مەكتەپتەرىنىڭ، تاجىريبەلى پەداگوگتاردىڭ جان-جاقتى كومەكتەرى ۇيىمداستىرىلادى. 600-گە تارتا وقۋشى 31 ينتەرناتتا جاتىپ وقىتىلادى. ارنايى كولىكتەر ءبولىنىپ، تاسىپ جەتكىزۋ ءىسى قولعا الىندى. ورتا ءبىلىم بەرۋ ساپاسىمەن قوسا وقۋشىلاردىڭ باسەكەگە قابىلەتتى فۋنكسيونالدى ساۋاتتىلىعىن انىقتايتىن بىردەن-بىر كورسەتكىش ۇلتتىق ءبىرىڭعاي تەستىلەۋ قورىتىندىلارى دەسەك، بۇل جاعىنان الدىڭعى قاتاردامىز. بيىلعى سىناق ناتيجەسىندە پەتروپاۆل قالاسىنداعى مەكتەپتەردە ورتاشا كورسەتكىش 6،3 باللعا جوعارىلادى. دارىندى بالالارعا مامانداندىرىلعان وبلىستىق قازاق-تۇرىك ليسەيى 104،4، ماعجان جۇمابايەۆ اتىنداعى گۋمانيتارلىق كوللەدج جانىنداعى مەكتەپ-ليسەي 100،3 بالل جينادى. اۋىلدىقتار اراسىندا بوستاندىق ورتا مەكتەبى بىرنەشە جىلدان بەرى كوش باستاپ كەلەدى. وليمپيادا قورىتىندىسىندا وبلىس كومانداسى قوعامدىق-گۋمانيتارلىق باعىت بويىنشا 3ء-شى ورىندى جەڭىپ الدى. 7 التىن، 16 كۇمىس، 27 قولا مەدال جانە ىت-ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ گرانتىن يەلەندى. TIMSS، PISA، PIRLS سياقتى ءارتۇرلى بايقاۋلارعا جۇيەلى قاتىسادى. حالىقارالىق مونيتورينگتىك زەرتتەۋدىڭ كورسەتكىشتەرى دە مەكتەپ تابىستىلىعىنىڭ ءبىر ولشەمى بولماق. «100 ناقتى قادام» ۇلت جوسپارىندا بەلگىلەنگەن تابىستى مەكتەپتەردى ىنتالاندىرۋ جۇيەسى ءار ءبىلىم وشاعىنىڭ الدىنا ايقىن ماقسات قويدى. بۇل جەردە ءار مەكتەپتىڭ، وقۋشىلاردىڭ وقۋ باعدارلاماسىن ناقتى مەڭگەرۋ الەۋەتتەرى بارىنشا ەسكەرىلەتىن بولادى. ول ءۇشىن جەكە تۇلعانى تەرەڭ زەرتتەۋ تەتىكتەرىن يگەرۋمەن قاتار عىلىم نەگىزدەرىن وقىتۋعا اتا-انالار مەن پەداگوگتار ىنتىماقتاسا كىرىسسە عانا ناتيجەلى بولماق . نازاربايەۆ زياتكەرلىك مەكتەپتەرىنىڭ ءتاجىريبەسى ورتا ءبىلىم بەرۋدى جاڭعىرتۋدا باستى باعدار بولىپ تابىلادى. پەتروپاۆل قالاسىندا اتالمىش مەكتەپتىڭ اشىلۋى وبلىس پەداگوگتارىنا جۇمىس ادىستەمەسى مەن باعدارلاماسىن ۇيرەنۋگە، ۇجىممەن ىنتىماقتاسا قىزمەت اتقارۋعا، ءبىلىم ساپاسىن كوتەرۋگە يگى سەپتىگىن تيگىزەرى انىق. بۇرىننان قالىپتاسقان ءتاجىريبەلەردى بايىتا وتىرىپ، جاس مامانعا جان-جاقتى تالىمگەرلىك كورسەتۋدىڭ پايداسى ۇشان-تەڭىز. ول ءۇشىن ارنايى يننوۆاسيالىق تاربيەلەۋ مودەلى، ماقساتتى دالەلدەۋ كەستەسى ازىرلەنىپ، قۇرامىنا بىلىكتى ماماندار تارتىلدى. ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىنىڭ ءار باسشىسىنا پەداگوگيكالىق ۇجىمنىڭ جۇمىس ساپاسىن ارتتىرۋ، وزدەرىنىڭ ءبىلىم دەڭگەيىن ۇنەمى كوتەرۋ، باسشىلىقتىڭ جاڭاشىل ادىستەرىن ەنگىزۋ، جاس ماماندارعا جان-جاقتى قامقورلىق جاساۋ تالاپتارى قويىلدى.
– شولپان تاڭات قىزى، «قازاقستان جولى-2050: ءبىر ماقسات، ءبىر مۇددە، ءبىر بولاشاق» جولداۋىندا «قازاقستان كەدەرگىسىز ايماققا اينالۋى ءتيىس – بۇل ءوزىمىزدىڭ جانە قوعام الدىنداعى پارىزىمىز» دەگەن سوزدەر بار. مۇمكىندىگى شەكتەۋلى وقۋشىلارعا، سونداي-اق، اتا-انانىڭ قامقورلىعىنسىز قالعان بالالارعا قانداي الەۋمەتتىك كومەكتەر كورسەتىلەدى؟
– 4 مىڭ 600 مۇمكىندىگى شەكتەۋلى بالانى الەۋمەتتىك ورتاعا بەيىمدەۋ، قوعامنىڭ تولىققاندى مۇشەلەرى رەتىندە سەزىنۋلەرىنە جاعداي جاساۋ باعىتىندا ناقتى شارالار اتقارىلىپ كەلەدى. وبلىستا 7 تۇزەتۋ مەكتەپ-ينتەرنات، 3 پەداگوگيكا-مەديسينا-پسيحولوگيالىق كوميسسيا، 11 پەداگوگيكا-پسيحولوگيالىق تۇزەتۋ كابينەتى، 62 لوگوپەد قوسىنى، بالاباقشالاردا 7 ارنايى جانە 13 ساناتوريالىق توپ قىزمەت كورسەتەدى. پەتروپاۆل قالاسىنداعى №13 ورتا مەكتەپتە ون بەس جىلدان بەرى ينكليۋزيۆتىك ءبىلىم بەرىلەدى. وندا تىرەك-قيمىل اپپاراتتارى زاقىمدانعان بالعىندار ساۋ بالالارمەن بىرگە وقىتىلادى. №44 ورتا مەكتەپ بازاسىندا كوزدەرى ناشار كورەتىن بالالار ءۇشىن ارنايى سىنىپ اشىلىپ، 11،6 ميلليون تەڭگەنىڭ قۇرال-جابدىقتارى الىندى. مۇندا جاڭا وقۋ جىلىندا توعىز بالا ەكىنشى سىنىپقا كوشسە، ون ءبۇلدىرشىن ءبىرىنشى سىنىپقا قابىلداندى. ينكليۋزيۆتىك وقىتۋ باعىتىنداعى جۇمىس تاجىريبەمىز ەلىمىز بويىنشا ۇلگى رەتىندە تاراتىلدى. جەتىم جانە اتا-انا قامقورلىعىنسىز قالعان بالالارعا ارنالعان ون ەكى مەكەمەدە 503 بالدىرعان تاربيەلەنەدى. سوڭعى كەزدە بالالاردى وتباسى تاربيەسىنە الۋ ءۇردىسى كەڭ ءورىس الىپ كەلەدى. 2011 جىلى 30 بالا وتباسىنا تاربيەلەنۋگە بەرىلسە، بيىل بۇل كورسەتكىش 150-گە جەتتى. بالالاردى قوعامعا بەيىمدەۋ ماقساتىندا جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتەردە وقىتۋ تاجىريبەسىن جەتىم جانە اتا-انا قامقورلىعىنسىز قالعان وبلىستىق مەكتەپ-ينتەرنات پەن ايىرتاۋ اۋدانىنداعى وسى ساناتتاعى مەكەمە ەنگىزدى. بىلتىر ايماق باسشىسى ەرىك حامزا ۇلىنىڭ قولداۋىمەن وتباسىلىق ۇلگىدەگى بالالار اۋىلىندا جەكە ينۆەستيسيا ەسەبىنەن ەكى ءۇي تۇرعىزىلدى.
– كاسىپتىك-تەحنيكالىق ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىن ءبىتىرۋشى ءتۇلەكتەردىڭ جۇمىسقا ورنالاسۋ دەڭگەيى قالاي؟ سۇرانىس بار ما؟
– 27 كاسىپتىك-تەحنيكالىق ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىندا 13،4 مىڭ وقۋشى، ونىڭ ىشىندە، 63،3 پايىزى مەملەكەتتىك تاپسىرىسپەن وقىپ ءجۇر. بۇل – ۇلكەن كۇش، الەۋەتى زور رەزەرۆ. ستۋدەنتتەر ەكونوميكا سالاسىنىڭ 75 باسىم ماماندىعى بويىنشا وقىتىلادى. جىل وتكەن سايىن تەحنيكالىق مامانداردى دايارلاۋعا سۇرانىس ارتىپ كەلەدى. 2015-2016 وقۋ جىلىندا 2 مىڭ 635 ۇمىتكەر مەملەكەتتىك وقىتۋ تاپسىرىسىمەن قابىلداندى، ولاردىڭ جارتىسىنان استامى تەحنيكالىق ماماندىقتاردى قالادى. نارىق تالابىنا وراي ونەركاسىپتەگى ەلەكترمەحانيكالىق جابدىقتاۋ، ءدانەكەرلەۋشى، ىشكى سانيتارلىق-تەحنيكالىق قۇرىلىمداردى مونتاجداۋشى جانە ۇيىمداستىرۋشى ماماندىقتارىنا مەملەكەتتىك تاپسىرىس اياسى كەڭىدى. تۋريزم، كونديتەر، ناۋبايحاناشى سەكىلدى ماماندىقتارعا ۇمتىلۋشىلار قاتارى قالىڭ. ج.قيزاتوۆ اتىنداعى اۋىل شارۋاشىلىعى كوللەدجىندە ەت جانە ەت ونىمدەرىن ءوندىرۋ، ءسۇت ونىمدەرىن ءوندىرۋ ماماندىقتارى اشىلدى. «ماڭگىلىك ەل جاستارى – يندۋسترياعا!» جوباسى اياسىندا وبلىستىڭ ەكى كوللەدجى وڭتۇستىك وڭىرلەردىڭ 73 ستۋدەنتىن 3 ماماندىق بويىنشا دايىندايدى. بيىل ولاردىڭ سانىن 175-كە جەتكىزىپ، ءتورت كوللەدجدە جەتى ماماندىققا باۋلۋ بويىنشا ورنالاستىرىلدى. «جۇمىسپەن قامتۋدىڭ جول كارتاسى-2020» باعدارلاماسى شەڭبەرىندە 5 كوللەدجدە سەكسەنگە جۋىق ستۋدەنت 7 ماماندىقتى مەڭگەردى. ماعجان جۇمابايەۆ اتىنداعى گۋمانيتارلىق كوللەدجدە الەۋمەتتىك جۇمىس ماماندىعى بويىنشا 21 ادام قايتا دايارلىقتان ءوتتى. بيىل كوللەدجدەردى 4096 تۇلەك، ونىڭ ىشىندە 58،7 پايىزى مەملەكەتتىك تاپسىرىس بويىنشا اياقتاپ، 90،6 پايىزى جۇمىسقا ورنالاستىرىلدى. ءبىرقاتارى بىلىمدەرىن ودان ءارى جالعاستىرعانىن، وتان الدىنداعى ازاماتتىق بورىشىن وتەۋگە اتتانعانىن ەسكەرسەك، كورسەتكىش جامان ەمەس. كوللەدجدەردە مەملەكەتتىك-جەكەمەنشىك ارىپتەستىك قارىم-قاتىناس بويىنشا تۇراقتى جۇمىس جۇرگىزىلەتىنىن باسا ايتقىم كەلەدى. كاسىپورىندار مەن كوللەدجدەر اراسىندا 1200 كەلىسىم جاسالعان. جەتى مىڭنان استام ستۋدەنت ءونءدىرىس ورىندارىندا كاسىبي شەبەرلىكتەرىن شىڭدادى. ونىڭ 33 پايىزى اقىلى جۇمىستارعا تارتىلدى. كاسىپكەرلەر پالاتاسى، كاسىپورىندار جانە كوللەدجدەر اراسىندا وقىتۋشىلار مەن وندىرىستىك وقىتۋ شەبەرلەرىنىڭ بىلىكتىلىكتەرىن ارتتىرۋ بويىنشا 25 كەلىسىمگە قول قويىلدى. 9 كوللەدجدە 17 ماماندىق بويىنشا دۋالدىق وقىتۋ جۇزەگە اسىرىلادى. كەلەشەكتە كاسىپتىك ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنىڭ ءوڭىرىمىزدىڭ ەكونوميكاسىنا بىلىكتى ماماندار ازىرلەۋدەگى مۇمكىندىكتەرىن كەڭىنەن پايدالاناتىن بولامىز.
دەرەككوز: ەگەمەن قازاقستان
پىكىر قالدىرۋ