ەلىمىز تاۋەلسىزدىك العانىنا جاقىندا 24 جىل تولادى. بۇل جىلداردى ۇلى باستامالاردىڭ، ۇتىمدى شەشىمدەردىڭ، ەرەن ەڭبەك پەن تابىستاردىڭ كەزەڭى تۇرعىسىندا حالقىمىزدىڭ تاريحىندا قالاتىندىعىمەن ەرەكشەلەنەدى دەپ بىلەمىز. وسى ۋاقىت ولشەمىندە ءارتۇرلى داعدارىستاردان مەملەكەتىمىز قينالماي ءوتىپ كەلەدى دەۋگە بولادى. قازىرگى تاڭدا ەلىمىز، دەربەس مەملەكەت رەتىندە، جان-جاقتى جانە ۇيلەسىمدى دامۋ ۇستىندە. ءبىزدىڭ مەملەكەتىمىزدىڭ قالىپتاسۋى مەن دامۋى ەلباسىمىز نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ باسشىلىعىمەن جۇزەگە اسىرىلۋدا. سوندىقتان دا، وسى ارالىقتاعى ەلىمىزدىڭ وركەندەۋىنىڭ ءارتۇرلى سالالارىندا قول جەتكەن جەتىستىكتەرىن ەلباسىنىڭ سىندارلى ساياساتىمەن بايلانىستىرۋ كەرەك.
كەز كەلگەن مەملەكەت ءوزىنىڭ قالىپتاسۋىندا ستراتەگيالىق مىندەتتەرى مەن تاكتيكاسىن تاريحي جاعدايلارعا بايلانىستى جۇيەلى تۇردە ايقىنداپ الاتىندىعى كۇمان تۋدىرمايدى. مەملەكەتتىڭ قالىپتاسۋى مەن دامۋى جولىندا قولعا الىناتىن ستراتەگيا قوعامنىڭ پەرسپەكتيۆالى بولاشاعىنا بايلانىستى بولۋىمەن دە ەرەكشەلەنەدى. ءاربىر مەملەكەت ءوز الدىنا كوزدەگەن جاڭا تاكتيكالىق ماقساتتاردى ىسكە اسىرۋ شارالارىن بەلگىلەي وتىرىپ، سول باعىتتا ىرگەلى ىستەر اتقارادى. وسى ورايدا ەلباسىنىڭ تاڭداۋى مەن ۇستانىمى حالقىمىزدىڭ بولاشاعىن تەرەڭنەن تانۋدىڭ جولى ەكەندىگىنە كوزىمىز جەتە تۇسۋدە. ال بولاشاق الىستاعى ابستراكتىلى كوكجيەك ەمەس، ناقتى بۇگىننەن باستالىپ، وتكەننەن ۇلگى الۋ رەتىندە انىقتالادى.
ەلىمىزدە ءححى عاسىردىڭ العاشقى جىلدارىنان باستالعان الەمدەگى قارجى داعدارىسىنىڭ، ياعني قۇلدىراۋ مەن رەسەسسيانىڭ ۇلتتىق ەكونوميكاعا تيگىزەر ىقپالىن زالالسىزداندىرۋ قولعا الىنۋدا. سونىمەن قاتار، ەكونوميكامىزدى كوتەرۋ باعىتىندا اۋقىمدى جۇمىستار اتقارىلۋدا. الەمدىك قارجى داعدارىسىنىڭ العاشقى جىلدارىنان بۇگىنگى كۇنگە دەيىنگى ارالىقتا ەكونوميكانىڭ ءوسۋ قارقىنىنىڭ كورسەتكىشى بويىنشا كۇرت وزگەرىستەردىڭ كۋاسى بولىپ وتىرمىز. تىپتەن، بۇل ەلىمىزدىڭ ەكونوميكالىق جاڭا قارقىندى دامۋ قۇبىلىسى ۇزاق مەرزىمدى جانە بۇرىنعى جاعدايلار قايتىپ كەلمەستەي وزگەرگەندىگىن نەگىزدەيدى. وسى ورايدا، ەلباسىمىزدىڭ قازاقستاننىڭ 2050 جىلعا دەيىنگى كەزەڭگە ارنالعان دامۋ ستراتەگياسى جۇيەلى ءارى كەزەڭ-كەزەڭىمەن تەرەڭ ويلاستىرىلعاندىعىنىڭ ارقاسىندا ءوز جەمىسىن بەرۋدە دەپ ايتا الامىز. ال جاڭا جىلدان بەس ينستيتۋتتىق رەفورما مەن «100 ناقتى قادام» ۇلت جوسپارىنا ءۇمىت ارتىلاتىن بولادى.
قازىرگى تاڭدا ەلىمىز جەر بەءتىندەگى مۇناي مەن گاز، مەتالل مەن جوعارى ساپالى بيداي ءوندىرۋشى مەملەكەتتەردىڭ قاتارىندا ەكەندىگى بارشاعا ايان. ال ەكونوميكامىز مىقتى بولۋ ءۇشىن ءبىزدىڭ ەلىمىزدە نەعۇرلىم كوپ جانە الۋان ءتۇرلى تاۋارلار ءوندىرىلۋى كەرەك. دەمەك، ەلىمىزدە يندۋستريالاندىرۋ مەن يننوۆاسيالىق ءوندىرىس قۇرۋدى قولعا الۋىمىز، تۇسىنىكتىرەك تىلمەن ايتساق، شيكىزات ەمەس، دايىن بۇيىم شىعاراتىن كاسىپورىنداردى قالىپتاستىرۋدىڭ وڭ قادامى رەتىندە باعالاۋعا بولادى.
بۇل رەتتە، ەلباسى ن.ءا.نازاربايەۆتىڭ باستاماسىمەن قازىرگى جاعدايدا جانە بولاشاقتا بولاتىن قۇبىلىستارعا ءسايكەس كەلەتىن ءىس-شارالار جۇيەءسىن قۇراستىرۋ مەن داعدارىس سالدارىنان بولاتىن جاعىمسىز قۇبىلىستارعا قارسى تۇرا الاتىن جوسپارلار ۇيىمداستىرىلىپ وتىر. وعان دالەل – ەلىمىزدە دامۋدىڭ ۇدەمەلى يندۋستريالىق-يننوۆاسيالىق مەملەكەتتىك باعدارلاماسىنىڭ جۇزەگە اسىرىلىپ جاتۋى. مۇنداعى نەگىزگى ماقسات – قازاقستاندىقتاردىڭ الەۋمەتتىك-تۇرمىستىق جاعدايىن قالىپتاستىرۋ، وتانداستارىمىزدىڭ تۇرمىس-تىرشىلىگىن، ءومىرى مەن دەنساۋلىعىن بۇگىنگىدەن دە جاقسارتا ءتۇسۋ. وسىعان بايلانىستى ەل ەكونوميكاسىن دامىتۋدا وتاندىق كاسىپكەرلەردى مەملەكەتتىك قولداۋ باعدارلاماسى ىسكە قوسىلدى.
اتالعان، باعدارلامادا بولاشاق ءوزىن ءوزى قامتاماسىز ەتۋشىلەر توبىنا جاتاتىندار ەسەبىنەن وتانداستارىمىزدى ناقتى وسكەلەڭ، ومىرشەڭ ەكونوميكامەن اينالاسۋعا بەيىمدەۋ باستاماسىنىڭ قولعا الىنۋى جانە ەلىمىزدىڭ جارقىن بولاشاعىن جاساۋدىڭ، ت.ب. تەتىكتەرىنىڭ قاراستىرىلعانىن اتاپ ءوتۋىمىز كەرەك. باعدارلاما اياسىنداعى ىس-ارەكەتتەردىڭ ارقاسىندا قازاقستان وركەندەپ، ەكونونوميكامىز كوتەرىءلىپ، حالقىمىزدىڭ تۇرمىس-تىرشىلىگىندەگى تۇيتكىل ماسەلەلەردى شەشۋدىڭ جولدارى تابىلادى. ياعني، باعدارلاماداعى شارالاردى ىسكە اسىرۋ نەگىزىندە ەلىمىز الەمدىك كەڭەستىكتە قازاقتاردىڭ تاۋەلسىز مەملەكەتى رەتىندە عانا ەمەس، وراسان دامۋ قابىلەتى بار ەڭسەلى ەل رەتىندە قالىپتاساتىندىعىنا سەنەمىز.
بۇگىنگى تاڭدا ەلىمىزدە ەكونوميكانى، حالىق تۇرمىسىن كوتەرۋمەن قاتار، عىلىم مەن ءبىلىمدى حالىقارالىق دەڭگەيگە جەتكىزۋ باعىتىندا اۋقىمدى ىس-ارەكەتتەر اتقارىلۋدا. بۇل جولدا ەكونوميكانىڭ دامۋىن ادامزاتتىڭ تۇرمىس-تىرشىلىگىمەن ۇيلەسىمدىلىكتى ورنىقتىرۋدا جاڭاشا عىلىمي-ەتيكالىق تانىم قۇرۋ، دۇنيەنى بىرەگەي ءتۇيسىنۋدىڭ تىڭ ۇستانىمىن بايىپتاۋ، وسى ماسەلەلەرگە وزىندىك ءبىر ۇيلەسىمدى باعدار قالىپتاستىرۋ زاماننىڭ جانە ادامزات بالاسىنىڭ كەزەك كۇتتىرمەيتىن وزەكتى ماسەلەلەرىنىڭ بىرىنەن سانالادى. وسىنداي ماسەلەلەر عىلىمي بىلىمدىلىك پەن ينتەللەكتۋالدىق جانە پاراساتتىلىق پەن پايىمدىلىقتى قاجەت ەتەتىندىگى ءسوزسىز.
قازىرگى دۇنيەجۇزىندەگى جاھاندانۋ ءۇردىسى كەزەڭىندە ۇدەي ءتۇسكەن اقپاراتتار تاسقىنى جانە عىلىمنىڭ دامۋى ادامزات بالاسىنىڭ الدىندا كۇردەلى ماسەلەلەر قويۋدا. الەمدىك ساياسي ارەنادا رۋحانيلىق پەن مادەنيەتكە كوڭىل ءبولىپ، ءومىردىڭ قولايلى تۇرپاتىن قالىپتاستىرۋ ماڭىزدى باعدار بولعاندىقتان، قوعام وزىندىك ءىس-قيمىلدارىن عىلىمعا باسا نازار اۋدارۋدان باستاپ وتىر. بۇل رەتتە، قازاق ەلى دۇنيەجۇزىندەگى باسەكەگە اسا قابىلەتتى 30 ەلدىڭ قاتارىنا ەنۋ ۇستانىمىن جۇزەگە اسىرۋدى قولعا الدى. ەلباسى ن.نازاربايەۆتىڭ ۇستانىپ وتىرعان بۇل وزىق ساياساتى تەك پرەزيدەنتتىڭ عانا ەمەس، بارشا قازاقستاندىقتاردىڭ مىندەتتەرىنە اينالۋعا ءتيىستى. وسى ورايدا، ەلباسىنىڭ ايتقان مىنا سوزدەرى ويعا ورالادى: «ول جالعىز پرەزيدەنتتىڭ نەمەسە پارلامەنت پەن ۇكىمەتتىڭ عانا شارۋاسى ەمەس. ءبىز بولاشاعىمىزدىڭ جارقىن بولعانىن كورگىمىز كەلەدى. ولاي بولسا، وسى ىسكە جەڭدى ءتۇرىپ كىرىءسۋمىز كەرەك».
ەلباسى وسىنداي جارقىن بولاشاققا قول جەتكىزۋ جولىن عىلىمعا باسا نازار اۋدارىپ، ينتەللەكتۋالدى ۇلت قالىپتاستىرۋ تاكتيكاسىنان باستاپ وتىر. ينتەللەكتۋالدى ۇلت قالىپتاستىرۋ باعدارى بۇكىل ەل بولىپ قولدايتىن جانە بولاشاققا ەركىن قول سەرمەيتىن ماڭىزدى شارا. سەبەبى، ينتەللەكتۋالدى ۇلت قوعامنىڭ جان-جاقتى دامۋىنىڭ تىرەگى جانە ءتۇپ نەگىزى بولىپ تابىلادى. دەمەك، عىلىم مەن ءبىلىمدى دامىتۋ ەل بولاشاعىن قالىپتاستىرۋدىڭ بىردەن-بىر ماڭىزدى تەتىگى دەپ باعامدايمىز. وعان ايقىن مىسال رەتىندە جاپونيا مەملەكەتىن الۋىمىزعا بولادى. ءبىلىم مەن ينتەللەكتاۋالدىلىلىققا كەڭ تۇردە بەت بۇرعان بۇل مەملەكەت قازىرگى تاڭدا ەكونوميكاسى الدىڭعى قاتارلى دامىعان الەمدىك ەلدەردىڭ بىرىنەن سانالادى. ەلىمىزدەگى ينتەللەكتۋالدى ۇلت قالىپتاستىرۋ ساياساتى مەملەكەتىمىزدىڭ وسىنداي دەڭگەيلەردەن كورىنەتىن مارتەبەسىن انىقتاي الۋى مۇمكىن. سوندىقتان دا جارقىن بولاشاعىمىزدى قالىپتاستىرۋدا، بارشامىز ۇرپاقتارىمىزدى الدىمەن ءبىلىم مەن ونەگەءلىلىككە، اقىل مەن پاراساتتىلىققا باۋلۋ شارالارىن قولعا الۋعا ءتيىسپىز.
بۇگىنگى تاڭدا الەمدىك ارەنا ءبيىگىنە كۇش كورسەتۋ ارقىلى شىعۋ مۇمكىن ەمەستىگى بارشامىزعا بەلگىلى. مۇنى تەرەڭنەن بايىپتاعان پرەزيدەنتىمىز وسى ءىس-شارانىڭ نەگىزگى ءتۇپ باستاۋى ەلىمىزدىڭ بولاشاعىنىڭ ينتەللەكتۋالدى ۇلت بولىپ قالىپتاسۋىندا جاتقاندىعىن ۇسىنادى. وعان ەلباسىنىڭ «نازاربايەۆ ۋنيۆەرسيتەت» ستۋدەنتتەرى مەن پروفەسسور-وقىتۋشىلارىنىڭ الدىندا سويلەگەن مىنا سوزدەرى دالەل بولا الادى: «قازىرگى ۋاقىت – ادامزات بيىگىن بىلەكپەن ەمەس، بىلىممەن باعىندىرۋدىڭ زامانى».
عىلىم مەن مادەنيەتتى ورىستەتۋ قوعامىمىزدىڭ بارلىق سالالارىن وزىق دەڭگەيگە جەتكىزەتىن العىشارت، اتاپ ايتقاندا، ەكونوميكا، ساياسات، ءبىلىم بەرۋ، رۋحاني مادەنيەت، ت.ب. بارلىعى دا ينتەللەكتۋالدى باستاۋلاردان قالىپتاسادى. دەمەك، ۇرپاقتىڭ بويىنا ينتەللەكتۋالدى تاربيەنى سىڭىرە بىلسەك، ەلىمىزدىڭ ەكونوميكاسى دامىپ، عىلىمىمىز بەن مادەنيەتىمىز وركەندەي تۇسەتىندىگى اقيقات. وسى ىشكى قۋاتتىلىقتى ارتتىرۋ مەن پايدالانۋ قاجەتتىلىگى – بۇگىنگى تاڭدا ەلباسىنىڭ ىشكى ساياساتىنداعى باستى ۇستانىمدارىنىڭ ءبىرى. مۇنى بۇكىل حالىققا تاعايىندالعان مەملەكەتتىك قۇرمەتتىڭ بەلگىسى دەپ تۇجىرىمداي وتىرا، قۇقىقتىق-دەموكراتيالىق قوعامنىڭ بۇگىنگى تاڭدا جانە بولاشاقتا قول جەتكىزەر جەتىستىكتەرىنىڭ جوباسى تۇرعىسىندا قابىلداۋىمىز كەرەك. بۇل – ەلباسى ساياساتىنىڭ باستى تارماعى.
دەرەككوز: ەگەمەن قازاقستان
پىكىر قالدىرۋ