Osydan birneshe kún buryn, naqty aıtsaq 2016-jyldyń 30-naýryzy kúni aýyl sharýashylyǵy jerlerin jekemenshikke berý maqsatynda 2016 jyldyń 1 shildesinen bastap, jergilikti atqarýshy organdar 1,7 mln. gektar jerdi aýksıon arqyly saýdalaıtyny jáne onyń Prezıdent Nursultan Nazarbaevtyń «100 naqty qadam ulttyq josparynyń» İİİ. «Indýstrıalandyrý jáne ekonomıkalyq ósim» baǵytyn júzege asyrý maqsatynda júzege asyp jatqandyǵy týraly Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq ekonomıka mınıstri Erbolat Dosaev resmı málimdeme jasady.
Sodan beri birneshe kún ótse de elimizdiń ultshyl azamattary, saıasattanýshylar bul másele týraly tushymdy pikir bildire qoıǵan joq.
Múmkin, bıliktiń eldi eskertpesten, qoǵamnyń talqysyna salmastan bastap ketken soıqan qadamy týraly azamattar bilmeı de, bilse de kóp jerin túsinbeı otyrǵan bolar.
Ia, azamattarymyzdyń jerdiń ıesi bolǵanyna esh qarsylyǵym joq, biraq kóp máseleni túsinbeı otyrǵannyń biri menmin.
Sebebi, jer máselesi boıynsha birneshe negizgi suraqqa bılik tarapynan jaýap bolmaı otyr. Atap aıtqanda:
1. Aýksıonǵa túsetin aýyl sharýashylyq jerlerin shet eldik jeke nemese zańdy tulǵalar satyp ala ala ma?
2. Aýksıon arqyly jer satyp alǵan Qazaqstannyń azamattary ózderine tıeseli jerlerin shet eldik jeke jáne zańdy tulǵalarǵa sata ala ma?
Osy eki másele men úshin asa mańyzdy. Sebebi, sharýa qojalyqtary búginde jalǵa alyp otyrǵan jerlerin satyp alýǵa qaýqarsyz. Sondyqtan jerdiń kóp bóligi aqshaly shet eldikterdiń qolyna ótip kete me degen qaýpim bar.
Shet eldik azamattar nemese kompanıalar jerdi qalaýynsha satyp ala alatyn bolsa elimizdiń shuraıly jerlerinde Chaına-taýntar men Novorossıalar paıda bola ma dep qaýiptenemin.
Sondyqtan, Prezıdenttiń tapsyrmasymen jasalyp jatqan 100 qadamnyń sońy qasiretke aınalmaı ma? 3.5- qadamda kórsetilgendeı «Aýylsharýashylyq jerlerin tıimdi paıdalaný maqsatymen olardy naryqtyq aınalymǵa engizýdi» jeleý etip jerdiń bárin satyp jiberip, qazaq jersiz qalmaı ma?
Prezıdenttiń tapsyrmasymen Jer kodeksine jáne basqa da zań aktilerine ózgerister engizilmekshi. Ol ózgeristerde «QAZAQSTANNYŃ AÝYL SHARÝASHYLYQ JERLERİ SHET ELDİK JEKE JÁNE ZAŃDY TULǴALARǴA SATYLMAIDY» jáne «QAZAQSTANDYQ JEKE JÁNE ZAŃDY TULǴALARDYŃ ÓZİNE TIESELİ JER TELİMDERİN SHET ELDİK JEKE JÁNE ZAŃDY TULǴALARǴA SATÝYNA TIYM SALYNADY» degen sózder mindetti túrde jazylýy tıis dep esepteımin.
Bul máselede Qazaq ulttyq keńesi, jeltoqsanshylar, ultshyl azamattar, onyń ishinde Muhtar Shahanov, Bekbolat Tileýhan, Baqytbek Smaǵul, Qurmanǵazy Rahmetov, Muhtar Taıjan, Aıdos Sarym, Rasýl Jumaly taǵy basqa ultshyl azamattar, qoǵamdyq uıymdar, til, jer, ult janashyrlary belsendilik tanytýy kerek. Al Úkimet, Parlament bul másele týraly arnaıy túsindirý jumystaryn júrgizip, qoǵamdyq uıymdar men belsendilerdiń qatysýymen túrli kezdesýler jasaýy tıis.
Jer máselesin sheshý halyqtyq referendýmda sheshilse de artyq bolmaıdy. Sebebi, mıllıondaǵan, myńdaǵan gektar jer shet eldik jeke nemese zańdy tulǵanyń qolyna ótip ketse Qazaqstannyń qaýipsizdigine, jeriniń tutastyǵy men táýelsizdigine qaýip tóndirýi múmkin.
Jer satý isi eki-úsh adamnyń oıyndaǵysymen sheshile salatyn másele emes. Prezıdenttiń de, Premer-mınıstrdiń de, Ulttyq ekonomıka mınıstriniń de atasynan muraǵa qalǵan jeri joq. Jer taǵdyry-el taǵdyry, jer taǵdyry-ult taǵdyry. Oǵan júrdim-bardym, jeke bastyń múddesimen qaraýǵa bolmaıdy.
Maqsat İlıasuly
Zańger
