Burynyraqta jer jahandy sharlap, saıahat jasaıtyn bir jıhankez bolypty. Onyń saıahaty bastapqyda óte uzaq bolyp kóringenmen, orta jolǵa kelgende tym qysqa ekeni bilinetin tańǵajaıyp sapar eken.
Saıahatshy áýeli birazyraq ýaqyt eshkimdi jolyqtyrmaı jol júrgennen keıin, bir kúni bir súp-súıkimdi bóbekti keziktiredi.
Munda ne istep júrsiń? – dep suraǵan jıhankezge búldirshin:
Men únemi oıyn oınaımyn. Kel, birge oınaıyq! – deıdi.
Sol kúnnen bastap ekeýi birge oınap, kóńildi ómir súredi. Kókpeńbek aspan, jarqyrap nur shashqan altyn kún, jaltyraǵan aıdyn, jap-jasyl japyraqtar, qulpyrǵan gúlder, qustardyń ásem áni, ádemi kóbelekter – bári-bári ózara úılesim taýyp, jarasa qalǵan tamasha shaq bolatyn. Ár jyl mezgiliniń aýa-raıy ózinshe erekshe edi. Jańbyrly kúni olar móp-móldir tamshynyń tamǵanyn qyzyqtap, hosh ıisti jupar aýany kókirek kere jutqandy jaqsy kóretin. Aq ulpa qardyń mıllıondaǵan appaq qustardyń qaýyrsyny túsip jatqandaı, japalaqtap jaýǵanyn kórip shattanatyn. Sondaı-aq, olardyń tamasha oıynshyqtary jáne ergejeıliler men dáýler, tańǵajaıyp álemder, tastaı qarańǵy úńgirler men ıt tumsyǵy ótpeıtin ormandar týraly neshe túrli qyzyqty kitaptary bar-tuǵyn.
Alaıda bir kúni saıahatshy bóbekti joǵaltyp aldy. Ári izdep, beri izdep, qansha sandalǵanmen, ushty-kúıli joǵalǵan búldirshin tabylmaı qoıdy. Sodan soń jıhankez amalsyz odan ármen saparyn jalǵastyrdy. Birazyraq ýaqyt eshkimdi jolyqtyrmaı jol júrgen soń, ol bir kúni bir súıkimdi balany keziktirdi
Sen munda ne istep júrsiń? – dep suraǵan saıahatshyǵa bala:
Men únemi oqý, izdený ústindemin. Kel, birge izdeneıik! – dep jaýap beredi.
Sol kúnnen bastap ekeýi Iýpıter men Iýnona, grekter men rımdikter, qysqasy, bári-bári týraly oqyp úırene bastady. Degenmen, olar san qıly qyzyqty ári kóńildi oıyndar oınaýǵa da úlgeretin. Qysta muzda syrǵanap, jazda ózende qaıyqpen júzip, asyr salyp júgirip, atpen shaýyp, doppen ártúrli oıyndar oınap, birin-biri qýalaıtyn. Al demalys jáne mereke kúnderi teatrlarǵa baryp, tátti kúlshe jep, altyn men kúmisten salynǵan ǵalamat saraılardy aralap, tún ortasyna deıin bı bılep, kóńil kóteretin. Sondaı-aq, olardyń men sanasam, sanynan jańylatyn óte kóp dostary bar edi. Bári de súıkimdi ári arasynan qyl ótpes tatý bolatyn.
Mundaı rahat pen qyzyqqa toly ǵumyr saıahatshy bóbekti joǵaltyp alǵany sıaqty, balany da joǵaltyp alǵanǵa deıin jalǵasty. Jan ushyra ári izdep, beri izdep, esh nátıje bolmaǵan soń, ol saparyn odan ári jalǵastyrdy. Birazyraq ýaqyt eshkimdi keziktirmeı jol júrgen soń, bir kúni saıahatshy bir symbatty jas jigitti jolyqtyrdy.
Sen munda ne istep júrsiń? – dep suraǵan jıhankezge jigit:
Men essiz ǵashyqpyn. Kel, sen de mahabbattyń shárbatyn ish, – dep jaýap beredi.
Sóıtip, saıahatshy men jas jigit aı dese aýzy, kún dese kózi bar bir sulýdyń mekenine barady. Arýdyń móldiregen janary da, shashy da, ajary da, kúlgeni de, erkelegeni de Fennı sıaqty eken. Atyn atamaı-aq qoıaıyn, áldekimniń Fennıdi qulaı súıgeni sekildi symbatty jigit te álgi arýǵa ólerdeı ǵashyq bolady. Kim ekenin aıtpaı-aq qoıaıyn, áldekim men Fennı sıaqty ekeýi jarasymdy ázilder aıtyp kúlisip, keıde urysyp qalyp, keıin qaıta tatýlasyp, bir-birinen jyraqta bolǵan kezde kún saıyn hat jazysatyn. Birin-biri az ǵana ýaqyt kórmeı qalsa, kóńilderi alań bolyp, jan ushyra izdeıtin. Atyn atamaı-aq qoıaıyn, áldekim men Fennı syqyldy, symbatty jigit pen arý nekesin qıdyryp, kóp uzamaı toıyn jasaýdy josparlap júrdi.
Biraq bir kúni saıahatshy ózge dostarynan adasyp qalǵany sıaqty, symbatty jigit pen sulý qyzdan da kóz jazyp qaldy. Olardy ári izdep, beri izdep tappaǵan soń, saparyn odan ármen jalǵastyrdy. Birazyraq ýaqyt eshkimdi jolyqtyrmaı jol júrgen soń, orta jastaǵy bir jigit aǵasyn keziktirdi.
Munda ne istep júrsiń? – dep suraǵan saıahatshyǵa ol:
Men árdaıym jumysbastymyn. Sharýadan qolym tımeıdi. Kel, menimen birge jumys iste! – dep jaýap beredi.
Sóıtip, saıahatshy orta jastaǵy er adamǵa erip, jumysbasty bolyp, qalyń orman ishimen jol júredi. Bastapqyda ormandaǵy aǵashtardyń japyraǵy kóktemdegideı ashyq jasyl bolǵanmen, birte-birte jazdaǵydaı qoıýlana túsedi. Tipti, keıbir erte búr jarǵandary qońyrqaı tartyp ta úlgergen edi. Jigit aǵasynyń qasynda ózimen jasty jubaıy jáne olardyń balalary bar-tuǵyn. Barlyǵy birge ıt tumsyǵy ótpeıtin qalyń jynysty ormanda aǵashtardy kesip, jol salyp, júkterin arqalap, alǵa qaraı tarta berdi. Birde orman ishindegi bir ashyq alańqaıǵa tap kelip, tynyǵyp turǵanynda:
Áke, áke! Meni kúte turyńyzdar! Men de taǵy bir balańyzbyn! – dep aıqaılaǵan bir jińishke daýys estidi. Sodan soń jaqyndaǵan saıyn úlkeıe túsken bir bóbek júgirip kelip, olardyń qataryna qosyldy. Ata-anasy men baýyrlary búldirshindi qushaq jaıa qarsy alyp, betinen súıip, máz-meıram boldy. Biraz jol júrgen soń, olar qaıtadan bir ashyq alańqaıǵa kezigip, sol jerde aıaldady. Kenet:
Áke, men teńizshi bolamyn, – dedi balalardyń bireýi.
Áke, men Úndistanǵa ketemin, – dedi ózgesi.
Men baqytymdy izdeımin, arman qýamyn, – dedi kelesisi.
Áke, men aspanǵa, ana dúnıege ketemin! – dedi endi biri.
Sóıtip, janarǵa jas alyp, otbasyn qımaı-qımaı árqaısysy óz joly, óz soqpaǵymen ketti. Tek «aspanǵa, ana dúnıege ketemin» degen bala ǵana bıikke qalyqtap, kózden ǵaıyp boldy.
Osy jáıttar oryn alyp jatqanda, saıahatshy jigit aǵasynyń kók aspanǵa kóz tigip, bıiginen quldılaı bastaǵan kúnge oıly janarmen qarap turǵanyn kórdi. Onyń shashy da bozǵylt tartypty. Alaıda bir jerde uzaq bógelýge ýaqyt tym tyǵyz ári olar jumysbasty bolǵandyqtan, jolaýshylar saparyn ary qaraı jalǵastyrdy.Saıahatshy, jigit aǵasy jáne jubaıy – úsheýi jolaýshylap kele jatqanda, ormannyń túsi túgeldeı sarǵaıyp jáne qońyrqaı tartyp, aǵash japyraqtary da úzilip túse bastaǵan-dy. Aldyńǵylaryna qaraǵanda áldeqaıda alakóleńkeleý bir alańqaıǵa kelgen kezde:
Otaǵasy, maǵan berilgen ýaqyt aıaqtalýǵa jaqyn, – dedi jigit aǵasynyń jubaıy. Kenet olar jol júrip kelgen baǵyttan alystan aıqaılap shaqyrǵan:
Anashym, anashym! – degen daýys estildi. Bul «men aspanǵa, ana dúnıege ketemin» dep ǵaıyp bolǵan perzenttiń daýysy bolatyn. Otaǵasy:
Ótinemin qazir emes. Sál shydaı tur. Kún de batýǵa taıaý, – dep jalyndy. Bul kezde shashy qýdaı bop aǵarǵan, janarynda jas móldiregen onyń daýsyn:
Anashym, anashym! – dep shaqyrǵan ún bólip jiberdi.
Jubaıy jigit aǵasyn moınynan qushaqtap, betinen súıdi de:
Qymbattym, meniń ýaqytym támam, men kettim, – dedi.
Sóıtip, saıahatshy men jigit aǵasy ekeýi ǵana qaldy. Olar ary qaraı jol júrip, orman shetine jetýge jaqyn qaldy. Tipti, aǵashtardyń arasynan batyp bara jatqan kúnniń qyp-qyzyl shuǵylasy kórinip turdy. Aǵash butaǵyn syndyryp, ármen qaraı óte bergende, saıahatshy dosynan kóz jazyp qaldy. Qansha aıqaılap shaqyrǵanmen, esh jaýap ala almady. Sondyqtan orman shetine jalǵyz shyǵyp, dúnıege aqyrǵy sáýlesin shashyp, bulttardy qyp-qyzyl jalynǵa orap batyp bara jatqan kúnge qarady. Sodan keıin qulaǵan aǵashtyń ústinde otyrǵan qarıadan:
Munda ne istep otyrsyz? – dep surady.
Qarıa oılana kúlimsiredi de:
- Men ótkendi eske alyp otyrmyn. Kel, birge eske alaıyq! – dep jaýap berdi.
Saıahatshy kúnniń eń sońǵy shýaǵyna qarap, qarıanyń janyna otyrǵanda, onyń artyna búkil dostary kelip tura qaldy. Súıkimdi bóbek, kishkentaı bala, symbatty jas jigit, balalarymen birge ákesi men anasy – bári-bári osynda edi. Saıahatshy olardyń barlyǵyn jaqsy kórip, erkeletip, atalyq meıirimin kórsetti. Olar da saıahatshyny qurmettep, jaqsy kórdi.
Qadirli atashym, saıahatshy degenim – siz. Óıtkeni, sizdiń bizge istegenińiz de, bizdiń sizge istegenimiz de osy hıkaıada áńgimelengendeı edi.
Aǵylshyn tilinen aýdarǵan: Alpamys FAIZOLLA