Astanada «Azaptaýsyz qoǵamǵa: tájirıbege sholý jáne keıingi qadamdar» taqyrybynda Halyqaralyq konferensıa ótti. Shara Qazaqstan Respýblıkasy Bas prokýratýrasynyń bastamasymen Eýropalyq Odaqtyń «Qazaqstandaǵy qylmystyq ádil sotty jetildirý» atty jobasynyń aıasynda uıymdastyryldy, dep habarlaıdy Qamshy.kz aqparat agenttigi QR Bas prokýratýranyń baspasóz qyzmetine silteme jasap.
Konferensıa jumysyna Konstıtýsıalyq Keńestiń ókilderi, Parlament depýtattary, Joǵarǵy Sot jáne ortalyq quqyq qorǵaý organdarynyń, ǵylymı jáne advokattyq qoǵamdastyqtyń, úkimettik emes uıymdardyń ókilderi, sondaı-aq ulttyq jáne halyqaralyq sarapshylar qatysty.
1998 jyly Qazaqstan Azaptaýǵa qarsy konvensıany ratıfıkasıalaǵannan bastap elde birqatar naqty sharalar qabyldady. Sonyń ishinde, ulttyq zańnamaǵa halyqaralyq aktilerdiń negizgi elementteri engizildi, azaptaý Qylmystyq kodekstiń jeke baby retinde belgilendi, osy sanattaǵy isterdi tergep-tekserý barysynda balamaly ret-retimen tergeý engizildi, qylmystyq jaýaptylyq qatańdatyldy, táýelsiz monıtorıń ınstıtýttary engizildi jáne t.b.
Qazaqstanda jyl saıyn azaptaý jáne zorlyq-zombylyqqa qatysty 700-deı aryz tirkeledi. Sońǵy 4 jylda 86 laýazymdy tulǵa azaptaý faktisi boıynsha sottaldy.
2017 jyly Bas prokýratýranyń bastamasymen qylmystyq sot tóreligi salasyndaǵy azaptaýlar jáne qatygezdik kórsetý máselelerin keshendi túrde joıý maqsatynda «Azaptaýsyz qoǵamǵa» jobasy usynyldy.
Jobada azaptaýǵa qarsy kúreste álemdegi úzdik tájirıbeler, BUU-nyń salalyq Komıtetteriniń standarttary men usynystary, sonymen qatar zańnamanyń jáne ulttyq quqyqtyq júıeniń erekshelikteri eskerildi. Jobany 2019 jylǵa deıin júzege asyrý josparlandy.
Búginde Bas prokýratýra azaptaýdyń aldyn alýdyń tıimdiligin qarastyratyn jańa zań jobasyn daıyndady. Onda adamdardy azaptaǵandardy jábirlenýshimen tatýlasýyna jáne isine ókinish bildirgenine qaramastan qylmystyq jaýaptan bosatpaý qarastyrylǵan.
Sonymen qatar, azaptaýdyń aldyn alý maqsatynda kolonıalardy beınekameralarmen jabdyqtaý men qyzmetkerlerin beınetirkeýishtermen qamtamasyz etý jumystary júrgizilýde.
Ótken jyldyń jeltoqsan aıynda qylmystyq prosesti jańǵyrtý týraly zańnyń qabyldanýy azamattardy sotqa deıingi satyda qorǵaý kepildigin nyǵaıtýda jańa serpin berdi. Zańǵa saı tulǵalardy ustaý merzimi 72 saǵattan 48 saǵatqa, sonyń ishinde kámeletke tolmaǵandardy ustaý 24 saǵatqa deıin qysqartyldy, sondaı-aq sotqa deıingi satyda sottyń baqylaý shegi keńeıtildi, sotqa tergeý áreketterin sanksıalaý quqyǵy berildi.
Azamattardyń quqyǵyn qorǵaýda «Jábirlenýshilerge zıandy óteý qory týraly» Zańynyń qabyldanýy – mańyzdy qadamnyń biri. Onda azaptaýdyń qurbandaryna ótemaqy tóleýdiń negizderi aıqyndalǵan.
Quqyq qorǵaý organdaryndaǵy sotqa deıingi tergep-tekserý satysynda azaptaýdyń aldyn alý maqsatynda 490 arnaıy jaýap alý kabıneti beıneqameralarmen jabdyqtaldy. Jaýap alynýshylardyń týystary jaýap alý barysyn onlaın rejıminde kóre alady.
Bul sharalar quqyq qorǵaý organdarynyń sheshimderi men áreketterine qatysty shaǵymdardyń sanyn 38-den 27 myńǵa, tergeý júrgizý barysyndaǵy zańsyz amaldardyrdy 4,7-den 2,6 myńǵa jáne azamattardy negizsiz jetkizý faktilerin 112-den 54-ke deıin tómendetti.
Azaptaýlarǵa qatysty qylmystyq isterdi tergep-tekserý sapasyn arttyrý maqsatynda Bas Prokýror Qaırat Qojamjarovtyń tapsyrmasymen Quqyq qorǵaý organdarynyń akademıasy Stambýl hattamasy negizinde azaptaý týraly aryzdardy tergep-tekserý ádistemesin daıyndady. Ádisteme barlyq quqyq qorǵaý organdary men mamandandyrylǵan JOO-na tájirıbelik qyzmetinde qoldaný jáne zerdeleý úshin joldandy.
Bıylǵy jyldyń aqpan jáne sáýir aılarynda elimizdiń qylmystyq-atqarý júıesindegi zańdylyq, onyń ishinde azaptaýǵa qarsy is-qımyl sharalary Úılestirý keńesinde jáne vedomstvonyń keńeıtilgen alqa otyrysynda qarastyryldy. Nátıjesinde Bas Prokýror azaptaý men zorlyqqa qarsy «múldem tózbeýshilikti» qamtamasyz etýde naqty tapsyrmalar berdi.
Konferensıa qatysýshylary múddeli organdar azamattardyń quqyqtary men bostandyqtaryn qorǵaýda halyqaralyq standarttar negizinde jumys júrgizýde degen pikirge keldi.
